به گزارش خبرگزاری علم و فناوی از گیلان، محمد قدمیاری در گفت گو با خبرنگار علم و فناوری، در ادامه موضوع مطرح شده درباره چالش‌ها و فرصت‌های استفاده از سموم کشاورزی در ارتباط با عوارض سم کشاورزی در بدن انسان، گفت: آفت‌كش‌های زیادی برای کنترل آفات استفاده می‌شوند این ترکیبات وارد محیط زیست شده و باعث آلوده شدن آبها، محیط زیست و غذای انسان می‌شوند، برآورد می‌شود كه درصد زيادی از مواد غذايی به ويژه ميوه‌جات و سبزيجات به باقيمانده آفت‌كش‌ها آلوده باشند، خطر باقيمانده وقتي اهميت پيدا می‌كند كه ميزان آن در مواد غذايی و نيز در علوفه از حد مجاز افزون‌تر گردد.

وی ادامه داد: در صورتی كه سم‌پاشی بر اساس ميزان توصيه شده صورت گيرد، می توان محصول را پس از دوره پيش‌برداشت مصرف كرد.

این نخبه علمی با اعلام اینکه  یکی از نکاتی که در کشور مراعات نمی شود رعایت کردن دوره پیش از برداشت یا کارنس است، افزود: که به فاصله زمانی بین کاربرد آفت‌کش و برداشت محصول گفته می‌شود، این دوره مخصوصا در محصولات گلخانه‌ای به ویژه خیار و گوجه فرنگی رعایت نمی‌شود.

وی اضافه کرد: گلخانه محیط مناسبی برای آفات و بیماری‌های گیاهی بوده و استفاده از سموم شیمیایی برای کنترل آفات اجتناب ناپذیر است به این دلیل  برداشت این محصولات به صورت روزانه یا یک‌ روز در میان صورت می‌گیرد، بنایراین در بیشتر موارد دوره کارنس رعایت نمی‌شود.

وی با اعلام اینکه سموم به دو صورت در انسان سمیت ایجاد می‌کند، بیان کرد: اولی سمیت حاد بوده که با دوز بالا و در زمان کوتاه این سمیت اتفاق می‌افتد، این نوع سمیت به طور عمدی، یا در کارگران فرموله کننده آفت کش‌ها یا در کارگران بکار برنده سموم روی گیاهان عدم رعایت نکات ایمنی یا مصرف ناآگاهانه محصول سمپاشی شده بدون رعایت دوره کارنس اتفاق می‌افتد.

وی نوع دیگر سمیت مزمن را مصرف دوزهای کم در طولانی مدت اعلام کرد و افزود: سمیت مزمن با مصرف دوزهای کم و در طولانی مدت اتفاق می‌افتد.

قدمیاری ادامه داد: که باقیمانده سموم در محصولات کشاورزی یکی از آنها است، همچنین ممکن است این نوع سمیت در فروشندگان سموم نیز ممکن است اتفاق بیافتد، چون بیشتر فروشندگان سموم، این ترکیبات را روی ویترین‌های مغازه دارند و برخی از این سموم (مثال دیازینون، مالاتیون، کلرپایریفوس و ...) فشار بخار بالایی دارند. ممکن است بسته بندی نامناسب باعث نشت این مواد به فضای مغازه و مسمویت شود.

وی ادامه داد: مصرف مداوم باقیمانده سموم مشکلات زیادی برای بشر ایجاد می‌کند که سرطان یکی از این مشکلات است، دوزهای پایین آفت کش‌ها سمیت حاد ایجاد نمی‌کنند اما در طولانی مدت برای سلامتی انسان مضر هستند.

عضو هیأت علمی گروه گیاه پزشکی دانشگاه گیلان بیشترین مصرف سموم در ایران مربوط به تركيبات حشره كش ذکر کرد و افزود: این آمار در ايالت متحده بيشترين ميزان مصرف سموم مربوط به علف‎كش‎ها است.

این مسئول خاطر نشان کرد: از بين تركيبات حشره کش، بيشترين مقدار مربوط به ترکیبات فسفره است،بعد از این ترکیبات فسفره گروه کلرونیکوتینیل ها نیز مصرف بالایی دارند،سموم پایریتروئیدی نیز جزو ترکیبات پرمصرف در کشاورزی و بهداشت هستند.

وی خاطر نشان کرد: برخی از آفت کش‌ها به صورت گرانول فرموله شده و خاک مصرف هستند و در خاک بکار برده می شوند.

قدمیاری ادامه داد: دیازینون، متالاکسیل، آلدیکارب و کارتاپ علاوه بر این ترکیبات، آفت کش‌های که مستقیما روی گیاهان پاشیده می‌شوند از طریق شره کردن روی خاک و همچنین شستن با باران می‌توانند خاک ها و آب را آلوده کنند، این ترکیبات به ویژه حشره کش‌ها و کنه کش‌ها و قارچ کش‌ها باعث از بین رفتن موجودات مفیدی می‌شوند که در تجزیه مواد گیاهی نقش داشته و باعث حاصلخیزی خاک می‌شوند.

عضو هیأت علمی گروه گیاه پزشکی دانشگاه گیلان خاطر نشان کرد: مصرف كل آفت‌كش‌ها در ايران در سال 1390-1388، 21-19 هزار تن بر حسب ماده فرموله شده بوده است كه در حدود 80% در كارخانجات داخلي فرموله شده و بقيه به صورت فرموله شده از خارج وارد شده است.

وی ادامه داد: بیشترین میزان مصرف مربوط به حشره کش‌ها و کنه کش‌ها است در ایالات متحده بیشترین حجم مصرف آفت کش‌ها مربوط به علف کش‌ها است.

این نخبه علمی درباره نسبت مصرف سموم بیولوژیک نسبت به شیمیایی، گفت: امروزه یکسری از آفت کش‌های بیولوژیک و با منشأ زیستی تولید شده است قارچ های پاتوژن حشرات، باکتری‌ها، ویروس‌های بیماریزای حشرات را برخی شرکت‌ها تولید کرده و مانند سموم شیمیایی بسته بندی و روانه بازار می‌کنند.

وی ادامه داد: این ترکیبات ایمن برای محیط زیست و انسان هستند اما چون هزینه تولیدشان بالا است و فرمولاسیون شان نیاز به تکنولوژی بالایی دارد به همین دلیل مصرف این ترکیبات در مقایسه با سموم شیمیایی در کشور ناچیز است.

قدمیاری در ارتباط با مشکل باقیمانده سم در تولیدات کشاورزی، گفت: در مبادی ورود محصولات کشاورزی سامانه ای وجود ندارد که بتواند سلامت این محصولات را بررسی کند.

این مسئول یادآور شد: در گمرک ها و در میادین تره بار نیاز به آزمایشگاه‌هایی است که باقیمانده سموم را به طور مرتب رصد کرده و قوانین سخت گیرانه ای در این مورد باید وضع شود که در صورت مشاهده محصول دارای باقیمانده بالاتر از حد مجاز، نسبت به امحا آن محصول اقدام لازم انجام می شود.

وی ادامه داد: ایجاد این آزمایشگاه‌ها نیاز به صرف هزینه دارد اما اگر این هزینه صورت پذیرد مقرون به صرفه خواهد بود همیشه هزینه پیشگیری بسیار کمتر از درمان است.

عضو هیأت علمی گروه گیاه پزشکی دانشگاه گیلان در ارتباط با سموم سبزیجات و میوه‌های برگشت خورده کشور، گفت: در مورد سبزیجات و کشت‌های گلخانه‌ای احتمال آلوده بودن به سموم بالاتر از میوه های کیوی صادراتی است که این روزها برگشت خورده‌اند.

وی ادامه داد: در مورد سبزیجات و فلفل‌های صادراتی، چون در گلخانه کشت و کار صورت می گیرد.

این نخبه علمی خاطر نشان کرد: گلخانه محیط مناسبی برای رشد آفات و بیماری‌ها است، بنابراین ممکن است نزدیک برداشت محصول، کشاورز برای جلوگیری از خسارت به محصول از آفت کش‌ها استفاده کند و بدون رعایت دوره کارنس آن را وارد بازار کند.

وی بیان کرد: اما در مورد کیوی بیشتر محصولات تولید ایران سالم هست و کشور هند با مشاهده برخی شپشک ها عمدتا سپردار توت، خرزهره در برخی میوه های کیوی، از ورود کیوی ایران ممانعت کرد.

وی اضافه کرد: هرچند که شپشک هائی که هندی‌ها روی میوه‌های صادراتی گزارش کرده بودند، همه در کشور هند وجود دارند. اما من این موضوع را به فال نیک می‌گیرم.

وی ادامه داد: با این اتفاق  زنگ هشداری برای ما بود که در مصرف سموم تجدید نظر بکنیم و آن را به موقع و در صورت نیاز به عنوان آخرین راه حل مصرف کنیم، همچنین زیرساختهایی را ایجاد کنیم که در مبادی ورودی و خروجی محصولات کشاورزی بتوانند بر سلامت محصولات نظارت داشته باشند.

این نخبه علمی ادامه داد: این ساختارها و قوانین در کشورهای پیشرفته وجود دارند، برای حفظ بازار و ورود به بازارهای کشورهای اروپایی نیاز به این زیرساخت‌ها و رعایت استانداردها امری الزامی است.

عضو هیأت علمی گروه گیاه پزشکی دانشگاه گیلان به مردم توصیه کرد: میوه های خارج از فصل که در گلخانه‌ها تولید می‌شوند احتمال داشتن باقیمانده سموم در آنها بالاست.

وی اضافه کرد: پیشنهاد می‌شود که مصرف این محصولات را کاهش دهند، شستن میوه‌ها و سبزیجات و پوست کندن خیار می‌تواند مقداری از باقیمانده سموم تماسی را کاهش دهد.

این نخبه علمی خاطر نشان کرد: اما سموم سیستمیک وارد شیره گیاهی شده و به مغز میوه نفوذ کرده و با این شیوه قابل برطرف کردن نیست.

وی یادآور شد: در حال حاضر، تنها راه برای امنیت غذایی، تنظیم استانداردها و زیرساخت‌هایی است که بتواند با صرف هزینه محصول سالم را از آلوده تشخیص دهد و با داشتن اهرم قانونی قدرتمند، نسبت به امحا محصولات آلوده اقدام لازم را انجام دهد.

قدمیاری با اعلام اینکه دولت باید در این مسیر عزم جدی داشته باشد، افزود: در میادین میوه و  مبادی ورودی و خروجی گمرکات آزمایشگاه‌هایی باید ایجاد شوند که وظیفه صدور سلامت محصول را بر عهده داشته باشند.

وی خاطر نشان کرد: در حال حاضر این زیرساخت‌ها در دانشگاه گیلان وجود دارد که می‌تواند به صدور برگ سلامت محصول اقدام کند. با همت مسئولين دانشگاه، آزمایشگاه مرکزی راه‌اندازی شده که با داشتن دستگاه‌هایی مانند GC mass، HPLC و ..... می‌تواند باقیمانده سموم را در محصولات کشاورزی را رصد کند.

عضو هیأت علمی گروه گیاه پزشکی دانشگاه گیلان ادامه داد: تعيين باقيمانده كه در مقدار كم در محصولات كشاورزی وجود دارد نيازمند داشتن دستگاه‌های كروماتوگرافي بروز، صرف هزينه زياد و نيروی متخصص و كارآمد است كه خوشبختانه اين بستر در دانشگاه گيلان فراهم است.

وی از مسئولان اجرای استان و کشور درخواست کرد: صدور گواهی سلامت برای محصولات كشاورزی صادراتی برای دانشگاه گیلان توسط سازمان غذا و دارو صادر شود تا بتوانیم وظیفه اجتماعی خودمان را در مورد نظارت بر سالم بودن محصولات کشاورزی انجام دهیم و بتوانیم به کشاورزان زحمتکش و صادرکنندگان محصولات کشاورزی از آستارا به مقصد کشورهای همسایه خدمتی ارائه دهیم.

=================

گفت و گو از طاهره رضاپور

=================

انتهای پیام/