به گزارش خبرگزاری علم و فناوری از شیراز، سواد ، در لغت به معنای سیاهی و نوشته می باشد و در اصطلاح به معنای دیار یا شهری که از دور دیده می شود و نیز به معنای خواندن و نوشتن است.  

رِسانِه در لغت به معنای هر وسیله انتقال دهنده است اما رَسانِه به معنای حسرت و افسوس می باشد. بنابراین در این لغت تلفظ به کسر (ر- ن) صحیح می باشد اما اصطلاح رسانه برای اولین بار توسط مارشال مک لوهان نظریه پرداز کانادایی در حوزه ارتباطات به کار گرفته شد و در زبان فارسی لغت رسانه به عنوان یک لغت جدید به حساب می آید که هم به صورت مفرد و هم به صورت جمع از آن استفاده می شود.

با توجه به تعاریف متنوعی که برای رسانه وجود دارد ، اگر بخواهیم یک تعریف کلی را از رسانه بیان کنیم باید گفت، هر ابزار ، روش و وسیله ای که از آن برای ارتباط با مردم دنیا در هر کجای دنیا ، که به کار گرفته می شود رسانه می گویند.

در همین راستا گفتگویی تفصیلی با سید محمدصادق حقایقی، دانشجوی ترم آخر دکترا در رشته فقه و مبانی حقوقی اسلامی و فعال رسانه داشتیم که در ادامه بخش دوم آن را می خوانید:

** * نبود سواد رسانه در بین مسلمانان چه پیامدهایی دارد؟ و چگونه دشمن از طریق رسانه در بین مسلمانان می تواند رخنه کند؟ با ذکر مثال لطفا تبیین فرمائید.

با توجه به دو مثال فوق الذکر که دامنگیر تمام جوامع بشری می باشد و در صورت عدم سواد رسانه خسارات فراوانی را به مردم دنیا وارد می آورد ، مسلمانان نیز که سالهاست تحت هجمه های شدید فرهنگی قرار دارند ، در صورت عدم سواد رسانه مستثنا از دیگر ملت ها نخواهند بود. لذا در این قسمت به چند مورد از صدها موردِ سوء استفاده شده از رسانه که بیشتر علیه مسلمانان علی الخصوص شیعیان بکار گرفته شده است را اشاره خواهیم نمود.

1- تقطیع:

یکی از رایج ترین و پرکاربرد ترین حربه ها در سوء استفاده از رسانه توسط دشمن تقطیع می باشد. مثلا یک شخصیت سیاسی یا مذهبی یا کاریزماتیک که یک چهره شناخته شده نه تنها برای یک ملت ، بلکه برای کل مردم دنیا می باشد ، سخنرانی ها و گفته های وی را قطعه قطعه نموده و سپس آن را در فضای رسانه انتشار می دهند. به عنوان نمونه: یک شخصیت مذهبی در سخنرانی خود این جمله را به زبان می آورد که: « در تاریخ آمده است که فلان سلطان ظالم گفت: مردم باید گرسنه بمانند. که اگر شکمشان سیر شود سرکشی می کنند».

افسران جنگ نرم دشمن این کلیپ را تقطیع می نمایند. یعنی آن قسمتی که گفته می شود؛ « در تاریخ آمده است که فلان سلطان ظالم گفت: » را تقطیع و حذف نموده و زمانی که مخاطب فیلم را مشاهده می کند تنها با این جمله روبرو می شود که می گوید: « مردم باید گرسنه بمانند. که اگر شکمشان سیر شود سرکشی می کنند».

پس اگر مخاطب دارای سواد رسانه باشد ، در اینجا با تحلیل و بررسی ، این محتویات را نخواهد پذیرفت و متوجه این حربه کثیف خواهد شد.

2- شخصیت سازی:

یکی دیگر از حربه های دشمن در سوء استفاده از رسانه با هدف هجمه ، شخصیت سازی می باشد. یعنی دشمن با قراردادن افرادی آموزش دیده یا اغفال شده ، مثلا در لباس یک نظامی یا روحانی ، آنها را دعوت به بیان یا انجام فعلی می کند که در انظار عموم به دور از انتظار و غیر باور و منفور است. چه بسا اینکه موارد زیادی کشف شد که افرادی در لباس روحانیت با بیان الفاظ رکیک به ارزش ها و مقدسات و آیین های ایرانیان ، توهین نموده و خشم مردم را برانگیختند. اما به سادگی هویت آنها مشخص شد که از جانب چه گروه و حزبی ماموریت تخریب داشته و اهداف شوم دیگری را هم نیز دنبال می کردند. که اگر سواد رسانه که همان تحلیل و بررسی محتویات رسانه باشد در اینجا به فریاد ما نرسد ، عوارض دین زدگی و سستی در اعتقادات و بی اعتمادی را به دنبال خواهد داشت.

3- تعارض:

یکی از خطرناک ترین تهدید های اعتقادی که دشمن از رسانه با نیت تضییع ایمان و عقیده ی مسلمانان علی الخصوص شیعیان از آن استفاده می کند « تعارض » است که معمولا معاندین برای رد گم کنی آن را «اِن قُلت» (یعنی انتقاد کردن) می نامند.

یعنی با قرار دادن بعضی موضوعات و مفاهیم در کنار یکدیگر ، اصالت یک موضوع اعتقادی را خدشته دار نموده و در نهایت آن را رد می کنند. مثلا : خداوند متعال می فرماید:« الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ  » (رحمن صیغه مبالغه و به معنی بسیار بخشنده است) و ( رحیم نیز صیغه مبالغه و به معنای بسیار مهربان هست). این دو کلمه در این آیه شریفه اشاره به صفت بخشندگی و مهربانی بی وصف خداوند را دارد. و نیز در آیه ای دیگر می فرماید: نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرید (ما از رگ گردن به او (انسان) نزدیکتریم) و این جمله مشهور که گفته می شود خداوند از مادر به ما مهربانتر است. پس با توجه به این همه سفارش خدا و اهل و بیت که آفریدگار ما اینچنین فوق العاده مهربان و بخشنده است ، پس چرا باید جهنم را خلق نماید.؟؟!!

در اینجا دو موضوع مهربانی بی وصف خداوند و خلقت جهنم و عذاب انسانها در کنار یکدیگر و هم عرض یکدیگر قرار داده شده است. طالبان حقیقت به دنبال جواب اینچنین مسائلی می باشند. اما دشمنان شریعت به دنبال بهانه و رد اینچنین مسائلی می باشند. که با مطرح کردن آن از طریق رسانه ، همانطور که قبلا گفته شد سعی در ربودن ایمان و عقاید انسان های نیک را دارند.

حال جا دارد که به شبهه مطرح شده که مصداقی بود از نیات شوم دشمنان شریعت ، پاسخی نیز داده شود. خداوند در قرآن کریم می فرماید: هَلْ يَسْتَوِي الْأَعْمَى وَالْبَصِيرُ أَمْ هَلْ تَسْتَوِي الظُّلُمَاتُ وَالنُّورُ (آیا چشم بینا و نابینا با هم مساوی است؟! آیا نور و تاریکی با هم مساوی هست؟!) بنابراین طبق این آیه انسان های ظالم و مومن نیز با هم برابر و مساوی نیستند. پس عدالت الهی ایجاب می کند که ظالمان و مومنان هر کدام به جزا و پاداش در خور خود برسند. و اگر غیر از این باشد صفت عدالت الهی دارای ایراد است. حتی در بعضی روایات آمده است که آتش جهنم تشکیل شده از اعمال انسان های ظالم است. پس اگر ظلم و بدی نباشد مسلما جهنمی نیز نخواهد بود. نتیجتا توسط خداوند آفریدن جهنم و مجازات انسان های شر ، هیچ منافاتی با اینکه خداوند مهربان ترین و بخشنده ترین هست ندارد.

حال اگر در اینجا سواد رسانه که باز همان تحلیل و بررسی محتویات رسانه باشد به مدد ما نرسد ، ما دچار ضعف ایمان و دین زدگی و در نهایت سقوط خواهیم شد.

** * تفاوت جنگ رسانه یا جنگ نرم چیست؟

تعریف جنگ نرم یا قدرت نرم

 «به برنامه هایی که هدف آنها اطلاع رسانی یا نفوذ بر افکار عمومی سایر کشورها با بهره گیری از ابزارهایی چون رسانه های مکتوب ، فیلم های سینمایی ، فیلم های تلویزیونی ، مبادلات فرهنگی و... است ، گفته می شود».

آن عبارتی که در تعریف فوق از جنگ نرم ، به جا و به خوبی به آن اشاره گردیده است عبارت  «نفوذ بر افکار عمومی» می باشد. یعنی به زبان ساده تر می توان عبارت «شستشوی مغزی» را برای آن به کار گرفت. زمانی که ذهنیت  افراد نسبت به آنچه که می توان آنها را عقلانیت نامید ، تغییر کند ، عملیات «نفوذ بر افکار» از جانب دشمن شکل گرفته است. و حتی در شرایط صلح نیز بین کشورها به‌صورت غیررسمی ادامه داشته و هر کشوری از حداکثر توان خود برای پیشبرد اهداف سیاسی‌اش از رسانه‌هایی مثل (مطبوعات، خبرگزاری‌ها، رادیو، تلویزیون، اینترنت و شبکه های پیام رسان مجازی) در این جنگ بهره‌گیری می‌کند. بنابراین ماهیت جنگ رسانه‌ ، جنگی بدون خونریزی ، جنگی آرام و جنگی نرم تلقی می‌شود ؛ جنگی که بر صفحات روزنامه‌ها و میکروفون رادیوها، صفحات تلویزیون ها و عدسی دوربین ها جریان دارد. در این جنگ ملت ها تحت شدیدترین بمباران خبری و رسانه ای قرار می‌ گیرند.

در این قسمت ابتدا به فرمایشات مقام معظم رهبری امام خامنه ای در خصوص جنگ نرم که بوسیله رسانه شکل می گیرد می پردازیم و پس از آن دیگر ابعاد رسانه و جنگ نرم را مورد تبیین و بررسی قرار خواهیم داد.

گفتگو از محمود صابری زاده

محمد صادقی

انتهای پیام/