به گزارش خبرگزاری علم و فناوری، یلدا شبی است خاطره انگیز و البته خوشمره! دور همی های آخر شبی و حافظ خوانی و خوردن شیرنی و هندوانه و تنقلات و .... تعریف کردن خاطرات و عکس یادگاری گرفتن. غافل از اینکه هر کدام از میوه ها و تنقلاتی که می خوریم فلسفه ای دارد به اندازه تاریخ. فلسفه ای که بیشتر برگرفته از علم است و ریشه در طب کهن ایران زمین دارد. گزارش زیر نگاهی دارد به فلسفه هر یک از خوراکی هایی که در شب یلدا آذین بخش سفره های ما ایرانیان است.گزارش زیر نگاهی دارد به فلسفه هر یک از خوراکی هایی که در شب یلدا آذین بخش سفره های ما ایرانیان است.

اولین جشن چهارگانه

در ایران باستان برای دی ماه چهار جشن وجود داشت که شامل روزهای اول . هشتم، پانزدهم و بیست و سوم این ماه بود. اما امروزه ایرانیان تنها نخستین روز دی ماه، یعنی طولانی ترین شب اول زمستان را- که آخرین شب پاییز، پایان قوس و آغاز جدی است- جشن می گیرند. پیشینیان بر این باور بودند که در این شب فرشته بدی ها (اهریمن) با فرشته خوبی ها (امشاسپندان) به جنگ می پردازد و در این نبرد طولانی فرشته خوبی .  ها اهریمن را شکست می دهد و صبح، پس از زاده شدن دوباره خورشید.   (پیروزی روشنایی بر تاریکی) آغاز می شود. اما شب یلدا فقط دور هم نشینی و مرور خاطره ها نیست، علاوه بر آداب و رسوم فوق شامل رسوم تغذیه ای خاص خود نیز است.

هندوانه شب یلدا

همانطور که می دانید یکی ازاصلی ترین ارکان سفره شب یلدا، هندوانه است . میوه ای که همیشه به شیوه های جذابی تزیین می شود و آذین بخش سفره های شب یلدای خانه هاست، اما چرا هندوانه؟ هندوانه یادآور گرمای تابستان و حرارت است . باور بر این است، اگر مقداری هندوانه در شب یلدا بخورید در سراسر زمستان طولانی، سرما و بیماری بر شما غلبه نخواهد کرد و این باور، با خواص هندوانه که سرشار از ویتامین های A و B و C می باشد مطابقت دارد.  90 درصد بافت هندوانه از آب تشکیل شده است.  در نتیجه برای رفع عطش بسیار مفید است. به علت فراوانی آب در این محصول. برای جلوگیری و دفع سنگ کلیه، خوردن آن بسیار توصیه شده است. هندوانه منبع غنی از بتاکاروتن و لیکوپن است که این مواد از آنتی اکسیدان های طبیعی هستند و همانطور که اثبات شده است آنتی اکسیدانها ترکیباتی هستند که از بروز سرطان ها در انسان جلوگیری می کنند، پس این باور که با خوردن هندوانه بیماری کمتر به سراغ ما می آید در وجود این آنتی اکسیدانها نهفته است. هندوانه از بروز آسیب های پوستی در اثر نور جلوگیری می کند . موجب دفع بیشتر و سریع مواد زاید از بدن می شود و به شادابی و طراوت پوست می انجامد. درصد کمی قند دارد و میزان کالری آن بسیار پایین است، . اما نکته مهم در این جاست که همیشه هندوانه را به عنوان میان وعده مصرف کنید، نه به همراه غذا زیرا در هضم و جذب اختلال ایجاد می کند.

اناری به نشانه زایش

این میوه در سفره شب یلدا نماد شادی و زایش است. انار میوه ای است که از قدیم از آن به عنوان میوه ای خون ساز یاد می شد. به افرادی که رنگی مهتابی و از نظر جثه رنجور بودند، توصیه می شد که آب انار بنوشند. امروزه اثبات شده انار سرشار از ویتامین ث است که سبب تقویت سیستم ایمنی بدن و تصفیه کننده خون و سرشار از آهن است، در نتیجه موجب افزایش انرژی و خون سازی در بدن فرد می شود و تصفیه خون مانند زندگی یا زایش دوباره انسان است، به همین علت انار را نماد زایش و شادی می دانند.

آجیل خوران

 آجیل شب یلدا شامل پسته، بادام، گردو،. فندق و در بعضی مناطق کشور از میوه های خشک نیز به عنوان آجیل شب یلدا استفاده می شود. آجیل به عنوان سالم ترین تنقلات شناخته شده می شود و دارای فیبر بالاست که در درمان یبوست، چاقی، انواع سرطان ها از جمله سرطان معده و روده بسیار مؤثر است. آجیل دارای انواع ویتامینهای گروه E و B، روی، کلسیم، فسفر و پتاسیم، منیزیوم،. ویتامین A و پروتئین است که وجود این مواد در بدن موجب افزایش تراکم استخوان و جلوگیری از ریزش مو و چین . و چروک پوست، درمان افسردگی، افزایش قدرت بینایی و رفع خستگی و گرفتگی عضلات می شود. اما باید توجه کرد . با اینکه چربی موجود در آجیل از نوع مضر نیست، اما دارای کالری بالایی است و برای جلوگیری از افزایش وزن در خوردن آن باید اعتدال رعایت شود.

دور هم بودن در شب یلدا و انجام صله رحم . موجب افزایش صمیمیت و محبت در نزد اعضای خانواده، رفع کدورتها و در نتیجه ایجاد یک حس و حال مثبت. در مغز و روح انسان می شود، پس شب یلدا تنها طولانی ترین شب سال نخواهد بود بلکه می توان از آن به عنوان یک شب با خواص روحی و تغذیه ای فراوان نام ببریم.

طبیعت: در این فصل کافی است یک سر کوچک به پارک نزدیک خانه خودتان بزنید تا کلی برگ پاییزی زرد، و میوه های درخت کاجی که روی زمین غلت می خورند را پیدا کنید. در گام بعد چند عدد از آنها را با خودتان به خانه بیاورید و در تزئینات ازآنها استفاده کنید. حتی میتوانید آنها را با کمی چوب و انار، داخل یک ظرف ساده بچینید. رنگ های طبیعت همیشه بهترین حس و حال ها را با خودشان همراه دارند، پس از این یکی به هیچ وجه غافل نشوید! استفاده از رنگ قرمز: شب یلدا یکی از مناسبت های شادمانه هاست. در این شب قراراست به هم انرژی و گرما بدهیم تا بتونیم  این سردترین فصل سرد رو پشت سر بگذاریم. پس استفاده کردن از چیزهایی که رنگشون قرمزه میتونه خیلی همه چیز رو گرم تر کنه. مثلا ژله های قرمز درست کنید، بستنی قرمز سرو کنید و ظروف قرمزتون رو بیرون بیارید!

خوراکی های شب چله ای در شهرهای مختلف ایران

علاوه بر خوراکی ها و میوه هایی که بین سفره های همه خانه ها در شب یلدا مشترک است، مردم شهرهای مختلف نیز به فراخور آیین و فرهنگ خود، هر یک میوه ها و تنقلات خاصی را در شب یلدا استفاده می کنند. به عنوان نمونه مردم آذربایجان در سینی خود هندوانه‌ها را تزئین می‌كنند و شال‌های قرمزی را اطرافش می‌گذارند درحالی كه مردم شمال در شب یلدا یك ماهی بزرگ را تزئین می‌كنند و به خانه عروس می‌برند.

 در شیرازهم سفره مردم مثل سفره نوروز رنگین است. مركبات و هندوانه برای سرد مزاج‌ها و خرما و رنگینك برای گرم مزاج‌ها موجود است. همچنین همدانی‌ها فالی می‌گیرند با نام فال سوزن. همه دور تا دور اتاق می‌نشینند و پیرزنی به طور پیاپی شعر می‌خواند. دختر بچه‌ای پس از اتمام هر شعر بر یك پارچه نبریده و آب ندیده سوزن می‌زند و مهمان‌ها بنا به ترتیبی كه نشسته‌اند شعرهای پیرزن را فال خود می‌دانند.ضمن آنکه در مناطق دیگر همدان تنقلاتی كه مناسب با آب و هوای آن منطقه‌است در این شب خورده می‌شود.  در تویسركان و ملایراما گردو و كشمش و مِویز نیز خورده می‌شود كه از معمولترین خوراكی‌های موجود در ابن استان هاست.  در اردبیل رسم است كه مردم، چله بزرگ را قسم می‌دهند كه زیاد سخت نگیرد و معمولاً گندم برشته (قورقا) و هندوانه و سبزه و مغز گردو و نخودچی و كشمش می‌خورند.

 در گیلان میوه های یلدایی جایگاه خاصی دارد. هندوانه را حتما فراهم می‌كنند و معتقدند كه هر كس در شب چله هندوانه بخورد در تابستان احساس تشنگی نمی‌كند و در زمستان سرما را حس نخواهد كرد. «آوكونوس» یكی دیگر از میوه‌هایی است كه در این منطقه در شب یلدا رواج دارد و به روش خاصی تهیه می‌شود.

 در فصل پاییز، ازگیل خام را در خمره می‌ریزند، خمره را پر از آب می‌كنند و كمی نمك هم به آن می‌افزایند و در خم را می‌بندند و در گوشه‌ای خارج از هوای گرم اطاق می‌گذارند.

 ازگیل سفت و خام، پس از مدتی پخته و آبدار و خوشمزه می‌شود. آوكونوس ازگیل در اغلب خانه‌های گیلان تا بهار آینده یافت می‌شود و هر وقت هوس كنند ازگیل تر و تازه و پخته و رسیده و خوشمزه را از خم بیرون می‌آورند و آن را با گلپر و نمك در سینه كش آفتاب می‌خورند.

یلدا در آیین مسیحیان

یلدا اما فقط برای مسلمانان ایرانی نیست .مسیحیان ایرانی نیز مانند دیگر هموطنان خود در شب یلدا آجیل مشكل گشا می‌خورند و تا پاسی از شب بیدار می‌مانند و شب نشینی و شادكامی می‌كنند و در برخی مانند آشوریان فال از دیوان حافظ نیز رواج دارد.

به هر حال به نظر می رسد میوه ها و تنقلات یلدایی بدون حکمت سر سفره خانواده های ایرانی ننشسته اند بلکه هر کدام به فراخورفصل و طبع این فصل از سال انتخاب شده و کاملا برای بدن مفید فایده هستند. و این یعنی همان اعجاز طب سنتی و اصیل ایرانی.