دکتر فرهاد یوسف زاده از دانشگاه نورث وسترن صد‌ها رشته ساخته شده از انبوهی از گاز‌ها را که از سیاه‌چاله واقع در مرکز کهکشان ما به بیرون امتداد دارند، به تازگی کشف کرده است. به نقل از نیو اطلس، دهه‌ها پیش، جهان نجوم با کشف رشته‌های عمودی عجیب نور که از سیاه‌چاله مرکزی کهکشان ما به بیرون می‌تابید، غافلگیر شد. اکنون ستاره‌شناس مسئول این یافته، رشته‌های بیشتری را مشاهده کرده است که این بار جهت افقی دارند و دارای تفاوت‌های مهم و گیج‌کننده دیگری هستند.

فرهاد یوسف زاده از دانشگاه نورث وسترن آمریکا، رشته‌های اولیه را در اوایل دهه ۱۹۸۰ در اطراف سیاه‌چاله کمان ای  (Sagittarius A )، ابرسیاه‌چاله واقع در مرکز کهکشان راه شیری یافت. این رشته‌ها تا ارتفاع ۱۵۰ سال نوری اوج می‌گیرند و در اطراف این سیاه‌چاله پیدا شده‌اند. اما این رشته‌های تازه کشف شده پس از کاهش نویز در تصاویر تلسکوپ میرکات (MeerKAT) واقع در آفریقای جنوبی پیدا شدند. فقط اینکه آن‌ها بر روی همان صفحه قوس کمان ای  قرار دارند و نه عمود بر آن. آن‌ها همچنین بسیار کوتاه‌تر هستند و در مجموع حدود پنج تا ۱۰ سال نوری طول دارند.

تعداد آن‌ها نیز بسیار کمتر است. علاوه بر این، به نظر می‌رسد که این رشته‌های جدید از انرژی حرارتی تشکیل شده‌اند، در حالی که رشته‌های عمودی از ذراتی تشکیل شده‌اند که با سرعت نور حرکت می‌کنند.

فرهاد یوسف زاده می‌گوید: وقتی این‌ها را دیدم واقعاً متحیر شدم. باید کار‌های زیادی انجام می‌دادیم تا ثابت کنیم که خودمان را گول نمی‌زنیم. وقتی کسی نظم را در میانه میدان پر هرج و مرج هسته کهکشان ما پیدا می‌کند، رضایت بخش است.  تفاوت اصلی دیگر این است که این رشته‌های افقی برخلاف رشته‌های عمودی فقط از یک طرف سیاه‌چاله به سمت کمان ای می‌رسند.

یوسف زاده می‌گوید، این یافته به ستاره‌شناسان کمک می‌کند تا قرص برافزایش سیاهچاله ما و همچنین جریان‌های فواره‌ای خروجی از آن را جهت‌یابی کنند. در حالی که این یک نکته مفید از کشف است، علت واقعی تشکیل این رشته‌ها در حال حاضر ناشناخته باقی مانده است. وی تاکید کرد: فکر می‌کنیم که آن‌ها باید خروجی‌هایی از نوعی از فعالیتی سرچشمه گرفته باشند که چند میلیون سال پیش رخ داده است. به نظر می‌رسد که این [رشته‌ها]نتیجه برهمکنش آن ماده خروجی با اجرام نزدیک آن باشد. کار ما هیچ وقت کامل نمی‌شود. ما همیشه باید مشاهدات جدیدی داشته باشیم و به شکل مداوم ایده‌های خود را به چالش بکشیم و تحلیل‌های خود را دقیق‌تر کنیم.

این دانشمند ایرانی ده‌ها سال است که مرکز کهکشان راه شیری را مطالعه می‌کند و علاوه بر رشته‌ها، یک حباب غول پیکر پرتاب کننده امواج رادیویی و یک منطقه ستاره‌زای دور را در نزدیکی قوس کمان ای  مشاهده کرده است.

وی می‌گوید که تلسکوپ میرکات (MeerKAT) که در سال ۲۰۱۸ به صورت آنلاین در دسترس قرار گرفت، تصاویر دقیق‌تری را نسبت به قبل در اختیار نجوم رادیویی قرار داده است. چنین جزئیاتی به اخترشناسانی مانند او کمک می‌کند تا ساختار‌هایی را که قبلاً نادیده گرفته شده بودند، در نزدیکی ابرسیاه‌چاله کهکشان ما بیابند.

وی افزود: مشاهدات جدید میرکات یک تغییر دهنده بازی بوده است. پیشرفت فناوری و زمان اختصاصی رصد، اطلاعات جدیدی به ما داده است. این واقعاً یک دستاورد فنی از سوی اخترشناسان رادیویی است.

نتایج این پژوهش جدید در مجله The Astrophysical Journal Letters منتشر شده است.

/سهراب شهیدی