به گزارش خبرگزاری علم و فناوری از کردستان؛ طالب نظری محقق قروه ای اقدام به بررسی اثر زغال­زیستی غنی شده با روی بر رشد و عملکرد گندم در خاکی آهکی کرد. مصرف گسترده كودهاي شيميايي مانند نيتروژن، فسفر و عدم مصرف كودهاي داراي عناصر كم مصرف و وجود خاک­هاي آهكي با ماده آلي كم سبب تشديد كمبود عناصر كم مصرف در خاک­هاي زير كشت غلات كشور گرديده است.

آیا غنی­سازی با سولفات روی و پلیت کردن زغال­زیستی تولیدی باعث تامین تدریجی روی برای گیاه  گندم می­ شود؟

وی در پاسخ افزود؛ با توجه به اين كه يكي از ارزشمندترين منابع خوراكي جهت فراهمي عناصر غذايي از جمله روي براي تغذيه­ي انسان، فراورده­هاي كشاورزي و به­ويژه غلات می­باشد لذا، وجود هر نوع كمبود (به خصوص كمبود روي در خاک)، می­تواند به توليد فرآورده­هايي با كيفيت پايين بي انجامد. گندم یکی از گیاهان حساس به روی و آهن می باشد.

 به منظور دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد در واﺣﺪ ﺳﻄﺢ، ﻣﺼﺮف ﮔﺴﺘﺮده ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎیی ﭘﺮﻣﺼﺮف ﻧﻈﻴﺮ ازت و ﻓﺴﻔﺮ و ﻋﺪم اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻨﺎﺻﺮ رﻳﺰﻣﻐﺬي ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ذﺧﻴﺮه ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻛﻢ ﻣﺼﺮف ﻧﻈﻴﺮ روي در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺰارع ﮔﻨﺪم ﻣﻲ ﺷﻮد و اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ گندم حساسیت شدیدی به کمبود روی دارد.  

بیوچار دارای پتانسیل بازیافت موادغذایی، تهویه خاک، صرفه اقتصادی، مدیریت سیستم­های پسماند و عامل بلند مدتی برای ترسیب اقتصادی و مطمئن کربن است. از دیگر اثرات سودمند کاربرد بیوچار در خاک­های کشاورزی می­توان به افزایش ماده­آلی ، بهبود نگهداری آب در خاک، افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی و تعامل با چرخه مواد غذایی خاک  از طریق تعدیل pH  خاک و کاهش شستشویی عناصر غذایی اشاره کرد .

بیوچار ماده ای متخلخل با سطح ویژه بالاست که می تواند اثرات معنی داری بر رطوبت خاک و پویایی عناصر غذایی داشته باشد. هدف از این پژوهش این است که آیا تولید زغال­زیستی (بیوچار) مناسب و غنی­سازی آن با روی می تواند رشد و عملکرد و مقدار روی را در گیاه گندم در خاک­های آهکی افزایش دهد.   

آیا غنی­سازی با سولفات روی و پلیت کردن زغال­زیستی تولیدی باعث تامین تدریجی روی برای گیاه  گندم می­ شود؟

نظری در ادامه تصریح کرد؛ یکی از عوارض کمبود توام آهن و روی، کم خونی ایرانی است. غنی سازی گندم از طریق مصرف کودهای محتویی ریزمغذی­ها یکی از بهترین و مناسب ترین راه برای تامین عناصر ضروری بدن است. گندم یکی از گیاهان حساس به کمبود روی و آهن می باشد. کمبود روی در گیاهان گسترش جهانی دارد و برآورد نمودند  که حدود 30 درصد از اراضی تحت کشت جهان با کمبود روی مواجه هستند. در ايران، غلات حدود 63 درصد از جيره­ي غذايي روزانه­ي خانوارهاي كشور را تشكيل داده و نزديک به 50 درصد از خوراك مردم اين سرزمين از گندم و فراورده­هاي حاصل از آن تشكيل می­شود كه مقدار ياد شده در مناطق روستايي از اين نيز بيشتر است . كمبود روي در خاكهاي زير كشت غلات در دنيا (از جمله 40 درصد از زمين­هاي زير كشت گندم در ايران) نه­تنها موجب كاهش عملكرد اين گياهان می­گردد بلكه، باعث كاسته شدن از ارزش غذايي دانه و سرانجام بروز سوء تغذيه خواهد شد.

 عنصر روي فاكتور رشد براي انسان است. در كودكان در حال رشد كمبود آن باعث عقب ماندگي رشد، نارسايی غدد جنسی، و مرگ زودرس می­گردد. بنابراین هدف از انجام این پژوهش تولید زغال­زیستی (بیوچار) حیوانی ( گاوی و گوسفندی) و پسماندهای کشاورزی ( کاه و کلش گندم،بقایایی جو و ذرت) و مواد چوبی (چنار، بلوط، هلو، سیب و..)  مناسب و غنی­سازی آن با روی بر رشد و عملکرد و فرآهمی روی بر گندم  می باشد.

آیا گندم به مصرف زغال­زیستی غنی شده با روی در خاک­های آهکی ، پاسخ مثبت نشان می­ دهد؟

این محقق جوان افزود؛ ﻋﻨﺎﺻﺮ رﻳﺰﻣﻐﺬي ﺑﻮﻳﮋه روي(Zn) ﺑﺮاي رﺷﺪ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻋﺎﻟﻲ ﺿﺮوري ﺑﻮده و در ﻓﻌﺎلیت­های ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻴﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺳﻠﻮل­های ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻧﻘﺶ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻜﺎري دارﻧﺪ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻫﺮ ﻋﺎﻣﻞ  ﺛﺎﻧﻮﻳﻪاي ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﺷﺪن اﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﺮاي ﮔﻴﺎه ﺷﻮد، ﻋﻼﻳﻢ ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﻤﺒﻮد را ﺑﻪ شکل­هاي ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻗﺒﻴﻞ  ﻛﺎﻫﺶ رﺷﺪ، ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﻏﻠﻈﺖ اﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ در اﻧﺪام­های ﻣﺨﺘﻠﻒ  از ﺟﻤﻠﻪ داﻧﻪ  نمایان میﺳﺎزد. با مصرف 23 کیلوگرم کود  ﺣﺎوي روي ﻛﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه شد که عملکرد دانه گندم به طور معنی داری افزایش یافت. مصرف روی علاوه بر افزایش عملکرد، با بالا بردن پروتئین و غلظت روی در دانه  می­تواند در رفع کمبود روی در انسان موثر واقع شود. هدف از این تحقیق تولید زغال­زیستی (بیوچار) مناسب و غنی­سازی آن با روی است. از منابع مختلف مانند پسماند­های کشاورزی، حیوانی و باغی در دامنه­دمایی 300 تا 600 درجه­سانتی­گراد در شرایط خلا (یا گاز نیتروژن) زغال­زیستی با ظرفیت تبادلی بالا تولید، به صورت پلیت در آمده و با روی اشباع می­شود.

1. به­دست آوردن خصوصیات زغال­زیستی تولید شده از گاوی و گوسفندی) و پسماندهای کشاورزی ( کاه وکلش گندم، جو و ذرت) و مواد چوبی (چنار، بلوط و..)
2. افزایش ماده آلی ، بهبود نگهداری آب در خاک، افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی و تعامل با چرخه مواد غذایی خاک  از طریق تعدیل pH  خاک و کاهش شستشویی عناصر غذایی از طریق اضافه نمودن زغال­زیستی (بیوچار)
3. غنی­کردن و پلیت کردن زغال­زیستی با سولفات­ روی که منجر به تامین تدریجی آهن در گیاه شود
4. بررسی پاسخ گیاه به مصرف زغال­زیستی غنی شده با روی در خاک­های آهکی

وی در ادامه عنوان کرد؛ به منظور بررسی پاسخ­گیاهی به زغال­های ­زیستی منتخب، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح­ کاملا­ تصادفی با سه نوع بیوچار منتخب با سطوح 0 ، 1 و 5/2 درصد­وزنی و کود روی با دو سطح صفر و توصیه­ کودی بر مبنای آزمون­ خاک از منبع سولفات روی (جمعا 12 تیمار) بر روی گیاه گندم در سه تکرار انجام می­ شود. گندم  در گلدان­های حاوی پنج کیلوگرم خاک منتخب کشت و با آب مقطر بر اساس وزنی(تخلیه 25% آب قابل استفاده) آبیاری می­ شود. جهت حذف اثرات محيطي در طول دوره رشد جاي گلدان­ها دو بار در هفته بصورت تصادفي تغيير داده می ­شود. عملیات آبیاری و وجین علف­های هرز با دست انجام خواهد پذیرفت. رطوبت خاک گلدان­ها در طول دوره رشد گیاه در حدود ظرفیت مزرعه بطور وزنی تامین خواهد شد. پس از پایان دوره رشد گیاهان برداشت شده ارتفاع­گیاه، وزن­تر و خشک و شاخص­ کلروفیل­ متری تعیین می­ گردد. همچنین غلظت و میزان جذب روی به تفکیک اندام ( برگ و ساقه و دانه ) در گیاه تعیین می­ گردد. تجزیه واریانس و مقایسات میانگین داده­های آزمایش با استفاده از نرم­افزار SAS انجام و گراف­های آزمایش با نرم­افزار اکسل ترسیم می­ شود.

در انتها آقای نظری افزود؛ تولید زغال­زیستی بخصوص با خواص ویژه مثل ظرفیت تبادل­ بالا و غنی­سازی آن با عناصر­غذایی (به عنوان کود) می­تواند باعث بهبود رشد و تولید گیاهان به­ویژه گندم در شرایط نامناسب خاک (کمبود، تثبیت...) می­شود. زغال­زیستی می­تواند باعث افزایش کارایی کودها شود و هزینه­های تولید و آلودگی­های زیستی را نیز کاهش می­دهد. همچنین با توجه به توصیه­های وزارت کشاورزی مبنی بر مصرف کمتر کودهای شیمیایی، به منظور پیشگیری از آلودگی محیط­زیست و همچنین با توجه به ترغیب کشاورزان به مصرف بیشتر کود‎های­آلی، و همچنین بازیافت بقایای کشاورزی این تحقیق از اهمیت خاصی برخوردار است. نتایج این تحقیق می­تواند مورد استفاده ارگان­ها و سازمان­هایی نظیر آب ­و­ فاضلاب، جهاد­کشاورزی و نیز کشاورزان قرار گیرد.

پایان خبر/