به گزارش خبرگزاری علم و فناوری از چهارمحال و بختیاری، سیاره زهره دقایقی پس از غروب خورشید و در همان سمت قابل رویت است. به علت فاصله ظاهری کم با خورشید به سرعت غروب می کند و روشنایی زمینه آسمان رصد آن را کمی دشوار می کند. اما با گذشت زمان کم کم این سیاره پرنورتر شده و به راحتی و با چشم غیر مسلح رویت می گردد. از روزگاران قدیم و تقویم های باستانی و نگاره های برجای مانده چنین برمی آید که سیاره زهره از تقدس خاصی برخوردار بوده است. زیبایی چشم نواز این سیاره که به علت درخشندگی بی بدیل آن در آسمان می باشد، باعث شده بود که آن را ونوس و یا الهه زیبایی بنامند. نام های دیگر این سیاره در ادبیات پارسی زهره و یا ناهید می باشد.

در گفت و گو با منجم آماتور پانته آ نیکزاد:

این شب ها و در هنگام غروب خورشید، ستاره ای در سمت مغرب آسمان سوسو می زند که مهمان جدید سفره افلاک است، اما این مهمان تازه وارد سیاره ونوس یا همان زهره، یعنی الهه زیبایی آسمان است که پس از 11 ماه دوباره در آسمان شامگاهی ظاهر شده است. بسیاری از مردم که گاه گاهی از سر شوق به آسمان هم نگاهی می اندازند از ظهور به یکباره ستاره ای درخشان در سمت مغرب به وجد می آیند. 

چون هیچ ستاره ای را به درخشندگی آن سراغ ندارند،  سعی می کنند که نام این ستاره درخشان را جویا شوند. این ستاره درخشان  همان سیاره زهره است. در گذشته نیز برخی از اقوام از آن به عنوان ستاره شامگاهی یاد کرده اند و جالب اینکه ستاره صبحگاهی نیز که در بسیاری از متون از آن یاد شده است، همین سیاره است که در افق مشرق ظاهر می شود. اما سوال اینجاست، چرا این سیاره گاه گاهی در آسمان ظاهر می شود؟!

نیکزاد افزود: سیاره زهره پس از عطارد دومین سیاره منظومه شمسی است. بر خلاف سیارات خارجی  ( سیاراتی که مدارشان خارج از مدار زمین قرار گرفته است) که در منطقه دایره البروج آسمان و در ساعات مختلفی از شب پدیدار می شوند این سیاره همانند سیاره بادپای منظومه خورشیدی یعنی عطارد همیشه در حوالی خورشید دیده می شودو این پدیده به این علت  رخ می دهد که مدار این  دو سیاره  در محدوده داخلی مدار زمین قرار گرفته است. 

به بیش ترین فاصله ظاهری که سیاره  از خورشید، به اصطلاح کشیدگی گفته می شود. هنگامی که این سیارات در بیش ترین کشیدیگی قرار بگیرند به علت  فاصله ظاهری بیش تر از خورشید نه تنها درخشان تر دیده می شوند، بلکه مدت زمان بیش تری برای رصد آن ها در اختیار داریم.

وی در ادامه گفت: بیش ترین کشیدگی سیاره زهره 47 درجه قوسی است و این در مقایسه با سیاره عطارد که در بهترین حالت 28 درجه از خورشید فاصله می گیرد، قابل ملاحظه است. در همین اوقات است که این سیاره زیبا با قدر 9/4- در آسمان شامگاهی و در حوالی غروب خورشید و یا در آسمان بامداد و اندک مدتی پیش از طلوع خورشید می درخشد. این سیاره پس از ماه و خورشید پرنورترین جرم آسمانی است. (پرنورترین ستاره آسمان یعنی شباهنگ با قدر  46/1- در آسمان می درخشد).

چنانچه به تصویر دقت کنید هنگامی که این سیارات داخلی از سمت غرب کم کم از خورشید فاصله می گیرند تا به کشیدگی غربی برسند، بر مدت حضورشان در آسمان و درخشندگی شان افزوده می شود.  در این زمان آسمان شامگاهی ظاهر می شوند، اما پس از اینکه به کشیدگی غربی رسیدند، روز به روز مجددا به خورشید نزدیک تر می شوند تا اینکه رصد آنها غیر ممکن شود. پس از گذشت مدت زمانی، این سیارات به سمت شرق مدارشان حرکت می کنند تا به بیش ترین کشیدگی شرقی برسند و در این بازه زمانی در آسمان صبح گاهی ظاهر می شوند تا اینکه دوباره به خورشید نزدیک و نزدیک تر شوند. این دوره تناوب برای سیاره زهره 5/19 ماه می باشد.

چرا سیاره زهره این قدر درخشان است؟

شاید بسیا ی از مردم تصور کنند که بزرگی سیاره زهره باعث درخشندگی این سیاره است، اما در حقیقت چنین نیست. سیاره زهره به خواهر زمین معروف است. البته قدری از آن کوچکتر است (قطر آن در حدود ۱۲٫۱۰۴ کیلومتر است و قطر زمین ۱۲٫۷۵۶ کیلومتر است) ولی با این وجود پس از ماه نزدیک ترین سیاره به زمین می باشد. جرم ناهید حدوداً ۸۱ درصد جرم زمین و چگالی آن، نزدیک به ۹۵ درصد چگالی زمین است.

نزدیکی این سیاره عامل موثری است چنانچه اگر این سیاره در موقعیت سیاره مشتری قرار می گرفت بسیار کم فروغ تر بود اما عامل مهم تری درخشندگی این سیاره را سبب می شود و آن ترکیبات استثنایی یعنی جو این سیاره است که۹۶٫۵٪ آن را کربن دی‌اکسید و ۳٫۵٪ آن را نیتروژن تشکیل داده و در ابرهای فوقانی آن قطرات ریز سولفوریک اسید وجود دارد . ابرهای غلیظ و ضخیم جو این سیاره که باعث می شود بازتاب دهنده بسیار پر قدرتی از نور خورشید می باشد (بازتاب بیش از 75 درصدی جو زهره – برای مقایسه بازتابش سیاره مریخ 18 درصد  می باشد). جالب تر اینکه چون سیاره در محدوده داخلی مدار زمین قرار گرفته است همواره به صورت هلال مانند از زمین دیده می شود و این حجم از درخشندگی تنها بابت بخشی از قرص ونوس می باشد. نخستین بار در سال 1610 میلادی «گالیله» متوجه وجود حالت های قرص کامل و هلال ناهید شد.

اهله زهره به کمک موضع آن نسبت به خورشید، چنان که از زمین دیده می شود. قطر ظاهری آن به میزان نزدیک بودنش به زمین بستگی دارد.

شرایط رصدی این شب ها:

نیکزاد شرایط رصدی سیاره زهره را این چنین بیان کرد: این سیاره در حال حاضر در محدوده صورت فلکی دلو  و در فاصله 10 درجه و 28 دقیقه قوسی ازخورشید قرار دارد و کم کم رو به مشرق در حال حرکت است و با قدر ظاهری 6/3- در حال درخشش است اما نزدیکی آن به خورشید سبب می شود آن قدرها که باید آن را درخشان نبینید. اگر صبور باید درهفته ها و ماه  آینده، آن را زیباتر و درخشان ترخواهید دید.

پروژه های رصدی برای علاقمندان تازه کار:

تمرین های زیر را هر چند شب یکبار (یا هفته ای یکبار) انجام دهید. برای اینکه به نتیجه مطلوب برسید صبور باشید:

1. ثبت حرکت سیاره زهره نسبت به زمینه ستارگان: سعی کنید هفته ای یکبار به رصد سیاره زهره بپردازید و آن را با دقت در نقشه های رصدی خود ثبت کنید. پس از گذشت مدتی متوجه جابه جایی آن در میان زمینه ستارگان خواهید شد و می توانید این مسیر را با ثبت تاریخ های رصد خود ثبت کنید.
2. رصد هلال های زهره: با یک دوربین دو چشمی مناسب رصد و یا تلسکوپ وضعیت قرص سیاره را مورد بررسی قرار دهید و بهتر است که در یک دفترچه کوچک با ذکر تاریخ، شکل آن را ترسیم کنید. سعی کنید به این نکته پی ببرید که با گذشت زمان چه تغییراتی در اندازه ظاهری و قرص آن به وجو می آید. آیا با فاصله گرفتن از خورشید قرص این سیاره نیز بیش تر می شود؟
3. تخمین حد قدر: اگر در منطقه ای به جز کلان شهرها زندگی می کنید که از آسمان نسبتا تاریکی برخوردار هستید، سعی کنید حد قدر این سیاره را نسبت به ستارگان دیگر تخمین بزنید. قدر ستارگان در اطلس های آسمان و کتاب های راهنمای رصدی نوشته شده است. برای انجام این کار بهتر است بلافاصله پس از غروب خورشید این تمرین را شروع نکنید. اندکی صبر کنید تا آسمان تاریک شود. با گذشت زمان حد قدر این سیاره تغییر می کند.