به گزارش خبرگزاری علم و فناوری استان ایلام ، تربیت نیروی انسانی مورد نیاز کشور از رسالت های مهم و اصلی نظام آموزش و پرورش است تا فراگیران این نظام ،  با اتکا به آموخته‌های خود ضمن کسب مهارت‌های لازم برای زندگی ، زمینه حضور مناسب و موثر در جامعه  را بدست آورند.

نیازها و شرایط سنی فراگیران ، تعیین سرفصل های مناسب آیین نامه آموزشی منطبق با تعلیم و تربیت صحیح دانش آموزان ، رعایت تناسب بین محتوای آموزشی نظام آموزش و پرورش و توجه ویژه به ویژگی‌های جنسیتی و استعدادهای آنان از جمله مواردی است که در صورتی که مورد توجه جدی نظام تعلیم و تربیت قرار گیرد ،  نه تنها می توان نیروی انسانی متخصص و کارآمدی را به جامعه معرفی کرد ، بلکه می توان شاهد تعادل و تناسب در تمامی امورات کشور بود.

مدارس و در رأس آن نظام آموزش و پرورش یکی از اصلی ترین و مهم ترين نهادهاى تربيتى و آموزشى  در هر جامعه ای است که در این نظام ، روند تببین ارزشها و اصول صحیح آموزشی طبق فرایند آموزشی خاص به دانش آموزان و فراگیران القا می شود .

پرورش انسان های موفق ، شناخت شخصیتهای دانش آموزان از زمان کودکی تا پایان دوره نوجوانی ، پاسخگویی به برداشت های ذهنی دانش آموزان در مسائل مختلف ، تصحیح لغزش ها و دغدغه های ذهنی دانش آموزان ، در نظام آموزش و پرورش شکل می گیرد و در این بین ، با توجه به اهمیت کتب درسی بعنوان مهمترین رسانه نوشتاری ، بررسی نقش ارزشمند محتوای کتب درسی در نظام آموزش و تعلیم و تربیت  بسیار با اهمیت است.

*تاریخچه:

سابقه تشکیل و فعالیت جدی در حوزه  نظام آموزش و پرورش در کشور به 170 سال پیش یعنی در سال 1228 در زمان تاسیس مدرسه دارالفنون توسط میرزا تقی خان امیرکبیر در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار برمی گردد و که در آن زمان تحولات تعلیم و تربیت به شکل پیگیر و بنیادین رو به جلو پیشروی کرد.

در سالهای آغازین پیروزی انقلاب اسلامي نیز بدلیل اینکه آموزش و پرورش و مدارس کشور تا قبل از این واقعه عظیم ، تحت نظارت رژیم شاهنشاهی بود و در منجلاب فرهنگ غربی گرفتار بود ، محتوای کتب آموزشی منطبق با عقاید و نظرات جوامع غربی نگاشته شده بود و در این راستا شهیدان رجايي و باهنر ، در راستای منطبق نمودن نظام تربیتی ، بر اساس  پایه های انقلاب اسلامی تمام تلاش خود را متمرکز تغییرات اساسی در ساختار نظام آموزش و پرورش نمودند ، چراکه ميليون ها نفر از جوانان و نوجوانان کشور در معرض فرهنگ های غلط رژیم شاهنشاهی و کشورهای جوامع غربی  قرار گرفته بودند و تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت کشور بشدت محسوس بود .

در فروردین ماه 1365 نیز شورای تغییر بنیادین نظام آموزش و پرورش با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسماً آغاز به كار كرد و پس ازجلسات متعدد ، طرح كلیات نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران تدوین و در شهریور ۱۳۶۹ به تصویب رسید و بر اساس قانون اساسی ایران، آموزش و پرورش برای همه کودکان و نوجوانان ایرانی تا پایان دوره متوسطه رایگان اعلام شد و بر دولت این وظیفه اعلام شد تا امکان تحصیل را برای همگان در شهرها و روستاهای کشور از طریق وزارت آموزش و پرورش فراهم سازد.

با گذشت چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی ، تحولات و تغییرات اساسی در حوزه تعلیم و تربیت  دستخوش تغییرات مهمی شد، اما با توجه به حساسیت نظام آموزش و پرورش ، بررسی کتب آموزشی در جهت تعلیم و تربیت دانش آموزان بیش از پیش اهمیت دارد.

*اهداف کلی بررسی کتب آموزشی حوزه تعلیم و تربیت :

- بررسی نقش  موثر مطالعه و آموزش کتب تربیتی در حوزه تعلیم و تربیت دانش آموزان

- بررسی و تحلیل محتوای کتابهای درسی در حوزه تعلیم و تربیت

-بررسی تاثیر تعلیم و تربیت صحیح در روابط انسانى ، اجتماعی و فرهنگی  دانش آموزان

- بررسی کتب درسی  بعنوان منبع یادگیری هدفمند ، نظام مند و حامی معلم و دانش آموز

- بررسی کتب درسی بعنوان مهمترین منبع آموزشی حال حاضر دانش آموزان

* نقاط قوت:

- کتب درسی با محتوای تعلیم و تربیت ،  رسانه ای کارآمد و اثربخش در حوزه تعلیم و تربیت است.

- تحقق بخشیدن اهداف نظام آموزش و پرورش بر اساس پایه های انقلابی و اسلامی

-تعیین خط مشی صحیح تعلیم و تربیت اسلامی جهت دانش آموزان تمام مقاطع تحصیلی

- تدوین برنامه ها و اصول تربیتی اسلامی برای پرورش نسلی صالح و شایسته  در مدارس

- آگاهی بخشیدن به دانش آموزان جهت شناخت ارزشها ، میراث فرهنگی ملت و ارتقاء توانمندی لازم برای حفظ عوامل ، عناصر و فرهنگ ملی

-تعیین وضعيت عملكرد دانش‌آموزان در ساحت تربيت ديني و اخلاقي

-ارتقاء سلامت رواني و روحيه اميد به آينده در بین فراگیران مقاطع مختلف تخصیلی

* نقاط ضعف :

-عدم توجه کافی به نیاز سنجی و توازن بین برنامه های درسی حوزه تعلیم و تربیت در مقاطع تحصیلی مختلف

-عدم توجه کافی به نیاز مخاطبان مطابق تفاوت های زمانی ، مکانی و فردی

-عدم توجه جدی به نیاز سنجی منطقه ای ،  برنامه ریزی خاص منطقه ای و آموزشگاهی

-عدم توجه جدی برنامه ریزان درسی برای تربیت و آمادگی دانش آموزان برای شغل و تخصص معین در آینده

-پاسخگو نبودن محتوا و برنامه های درسی به نیاز های حال و آینده دانش آموزان روستایی و عشایر کشور

-وجود تفاوت های فردی و سلیقه ای بین مربیان و آموزش دهندگان در تدریس کتب آموزشی

-ثابت نبودن روش ها، شیوه ها و الگو های مربوط به تعلیم و تربیت

*بررسی تهدیدات:

-وضعیت های اجرایی ناکارآمد در برخی از مدارس کشور

-استفاده از یک معلم برای چند درس در برخی از نقاط محروم کشور زمینه کاهش یادگیری و عقب ماندگی تحصیلی نسبت به سایر دانش آموزان  کشور را به همراه دارد

-برخی از اصول و موارد تعلیم و تربیت برای مناطق و مکان های کشور مفید و قابل توصیه است  و باید در محتوای کتب درسی به جغرافیای طبیعی و مکان دارای اقتضائات خاص تعلیم و تربیت توجه ویژه داشت.

-توجه به زمینه های شکل گیری آسیب های اجتماعی در تمامی سطوح و مقاطع تحصیلی

-پایین بودن مهارتهای تدریس محتوای درسی توسط سرباز معلمان در مناطق محروم و روستایی

-متناسب نبودن حجم کتب درسی با جدول ساعات آموزشی خصوصاً در مدارس محروم و روستایی کشور

* فرصت های موجود :

- توجه ویژه به نقش مربیان پرورشی در پرورش افراد کارآمد ، با استعدادها ، توانایی بالا

-استفاده  از توان مشاوران تحصیلی در توانمندسازی  معلمان و مربیان و کمک به دانش آموزان جهت قرار گرفتن در مسیر صحیح تعلیم و تربیت

-آموزش و برگزاری دوره های ضمن خدمت در رابطه با تدریس صحیح محتوای کتب درسی در کلاس های چند پایه ، مخصوص دانش آموزان مناطق عشایر و روستایی

-استفاده از ظرفیت ها و ایده های موثر نخبگان علمی کشور در تدوین کتب درسی حوزه تعلیم و تربیت

- ارائه مطالب ویژه فرهنگ بومی و محلی در لابه لای کتابهای درسی برای دانش آموزان عشایر و روستایی بر اساس موقعیت های جغرافیایی

*مهم تریم مسائل حوزه کتب درسی حوزه تعلیم و تربیت:

-فراهم آوردن زمینه های مناسب جهت منطبق کردن دانش‌آموزان فعلي و دانش آموزان آتی  بر اساس محتوای کتب درسی

-اهمیت بالای نيازسنجي در آموزش و پرورش و کتب درسی حوزه تعلیم و تربیت

-بررسي وضعيت كمي و كيفي معلمان و دبيران  آموزشی

-بروزرسانی و توجه جدی به دستورالعمل های ارزیابی معیار کارکنان وزارت آموزش‌وپرورش ، جهت حضور در مدارس جهت تعلیم و تربیت دانش آموزان

- مربیان آموزشی با افرادی با توانایی‌های یادگیری متفاوت برخورد  می کنند و این یکی از چالش‌های  مهم حوزه تعلیم و تربیت است و نیازمند توجه جدی است .

-شناسایی و فراهم نمودن شرایط ، فرصت ها و  امکانات مطلوب جهت رشد ، بهبود کیفیت آموزشی و  شکوفایی استعداد های دانش آموزان  در روستاها و عشایر

*برآورد آینده

موفقیت نهاد تعلیم و تربیت کشور ، موفقیت  نظام اسلامی و دانش آموزان اولویت اصلی مسئولان و نظام آموزشی کشور هستند . آموزش و پرورش بعنوان بستر مهم توسعه کشور ، در این نهاد مقدس ، وظیفه پرورش نسل هایی را عهده دار است که مسئولیت خطیر نظام اسلامی را در آینده بر دوش می کشند .

در نظام تعلیم و تربیت که  محوري ترين و تعيين کننده ترين نهادهاي اجتماعي کشور است ، ضمن پرورش انسانهای مستعد و ثمربخشی نظام جمهوری اسلامی تلاش می شود ، تا با اتخاذ سیاستهای خردمندانه زمینه های لازم جهت پرورش استعدادها و نیروهای کارآمد فراهم شود ، پس باید فضای آموزشی مناسب در حوزه تعلیم و تربیت برای رشد فراگیران بر اساس پایه های انقلاب اسلامی فراهم شود .

هرچندکتب درسی نقش تاثیرگذاری در یادگیری و تفهیم دانش‌آموزان دارند ، اما چنانچه معلمان در شیوه آموزش از روش دانش‌آموز مداری استفاده کنند، نه تنها علاقه و انگیزه دانش آموز را به مطالعه بیشتر بر می انگیزانند ،  بلکه  زمینه‌های یادگیری بیشتر را در آنها را فراهم خواهند کرد.

بر اساس تجربه انسانهای موفق ، کتاب‌های درسی و محتوای ارائه شده به دانش‌آموزان در مدارس در پرورش خلاقیت و استعدادهای آن ها کافی نبوده و به دانش‌آموزان توصیه شود در کنار کتب درسی ، به منظور تکمیل دانسته‌های مطالب درسی ، کتاب های آموزشی دیگری که مورد تائید وزارت آموزش و پرورش است را در برنامه مطالعاتی خود قرار دهند .

پس با توجه به اینکه در حال حاضر نظام آموزشی ایران برنامه مدار است ، در صورت در نظر گرفتن عواملی چون تفهیم دانش آموزان در خصوص ضرورت و کاربرد محتوای کتب درسی در زندگی و آینده شغلی، هماهنگ نمودن مطالب درسی با اهداف و نیازهای دانش‌آموزان ، کثرت مفاهیم و محتوای آموزشی و سازماندهی محتوای کتب درسی به گونه‌ای مناسب و  قابل درک برای دانش آموزان ، می توان زمینه را پرورش تفکر ، خلاقیت و تاثیرگذاری  این قشر ، در آینده فراهم کرد.

انتهای پیام/ ن