در آینده، فرسایش خاک مهم ترین چالش زیست کره خواهد بود. اگر از خاک های موجود به خوبی حفاظت نشود، بحران گرسنگی سرتاسر کره زمین را تحت سیطره خود درخواهد آورد.
خاک به دلیل نقش روزافزون در مسائل توسعه جهانی نظیر امنیت غذایی و ارائه خدمات اکوسیستمی اهمیت دارد. خاک علاوه بر اینکه تأمین کننده مواد غذایی است، خاصیت تصفیه کنندگی نیز دارد و به عنوان یکی از پالاینده های مهم طبیعت محسوب می شود. این خاصیت خاک در اثر خواص فیزیکی، شیمیایی و زیستی آن حاصل می شود.
شعار روز جهانی حفاظت خاک
5دسامبر روزجهانی حفاظت خاک امسال با شعار" خاک را زنده نگه داریم و تنوع زیستی خاک را حفظ کنیم" برگزار می شود.
زندگی سالم و پایدار بدون خاک سالم امکانپذیر نمی باشد زیرا خاک سالم، امنیت غذایی را تامين مي کند اينکه به بهانه تامين غذاي امروز و افزايش توليد از کود و سموم شيميايي بي رويه استفاده مي کنيم خاک هاي حاصلخيز را از بين برده و ديگر نسل آينده منبعي براي تامين غذاي خود نخواهد داشت و اين در تقابل با اصول توسعه پايدار است، از سوي ديگر آلودگي خاك به راحتي به گياهان و منابع آبي و موجودات آبزي انتقال يافته و سلامت مصرف كننده را به خطر مي اندازد.
فرسایش خاک موجب کاهش ۴ درصدی عملکرد محصولات کشاورزی در جهان می شود، همچنین این فرسایش موجب آلودگی آب راه ها و انتشار کربن ذخیره شده در خاک و جو زمین می شود. فائو از کشورهای عضو می‌خواهد سیاست‌هایی را اتخاذ کنند که ترغیب کننده طیف گسترده دست‌اندرکاران برای به کارگیری رویکردهای زراعی مبتنی بر مدیریت پایدار خاک باشند.
اراضی مناسب کشت
در ایران، اراضی دارای خاک‌های مناسب تولید کشاورزی محدود است و اکثریت اراضی کشور، به نوعی دارای محدودیت کشت هستند. لذا این تصور را که در ایران محدودیت خاک وجود ندارد باید کنار گذاشت. با هدف گسترش توجه جامعه به اهمیت موضوع خاک، آگاهی بخشی عمومی درباره ضرورت حفظ خاک و جلوگیری از آلودگی و جلوگیری از فرسایش و تخریب و تغییر کاربری خاک ضروری است.
همه ارکان بخش کشاورزی و محیط زیست و به طور عموم همه شهروندان این کشور در قبال صیانت از خاک مسوول هستند.
می توان گفت خاک،پيکره اي طبيعي و پوياست که بر اثر فرايندها و عوامل خاکساز تشکيل شده و دربرگيرنده مواد معدني و آلي است که پوسته خارجي زمين را مي پوشاند و گياهان قادر به روييدن در آن مي باشد و پوشش هاي آبرفتي و سنگي سطح زمين نيز در بر مي‌گيرد.
خاک به عنوان منبع طبیعی ، سرمایه ملی و بستر حیات، نقش اساسی در استقرار و رشد جوامع بشری و نیز ساير مخلوقات دارد و در واقع بخشي از زنجيره غذايي انسان و ساير حيوانات از خاک مي باشد به همين دليل هرگونه آلودگي موجود در خاک مي‌تواند در طي زنجيره غذايي، به سطوح بالاتر انتقال يافته و در نهايت در انسان تمرکز يابد.
بنابراین خاک از منابع تجديدپذير به شمار مي رود اما براساس مراجع مختلف تشکيل هر سانتي‌متر خاک در شرايط مختلف آب و هوايي از ۱۰۰ تا ۱۰۰۰۰ سال طول مي کشد. هزينه رفع آلودگي هر متر مكعب خاك به روشهاي مختلف، بين ۵۰ تا ۵۰۰۰ دلار است (ارزان ترين قيمت مرتبط به تبديل خاك آلوده به بتن است). از سوي ديگر، رفع آلودگي خاك فرآيندي بسيار درازمدت است .
اهمیت خاک در سخنان رهبری
قضیّه ی خاک از قضیّه ی آب مهم تر است؛ ما مشکل آب هم داریم، مشکل بزرگی هم هست، لکن برای تهیّه ي آب راه هاي فراواني وجود دارد؛ براي تهيّه ي خاک حاصلخيز اين راه ها ديگر وجود ندارد. يعني بي توجّهي به مباني حفظ محيط زيست، ؛ آسيبي که وارد ميشود، آسيبي نيست که بشود [جبران کرد]. خب، ميشود پيشگيري كرد، ميشود علاج كرد؛
خاک ارزشمند است
اختصاص دادن یک سال به این پديده طبيعت، نشان از ارزشمند بودن آن دارد. ما همه مي دانيم که خاک‌هاي جهان به دليل توسعه شهرها، جنگل‌زدايي، شيوه‌هاي مديريت و کاربري ناپايدار سرزمين، آلودگي، چراي مفرط و پديده تغيير آب و هوا در معرض خطر نابودي قرار دارند و مادامي که خاک‌ها در خطر باشند زندگي سالم نيز نمي‌تواند مفهوم چنداني داشته باشد.
با توجه به وجود چرخه مواد بین اکوسیستم های موجود در طبیعت و بستر خاک برای حیات در زیست کره، هرگونه آلودگی در این محیط به طور مستمر بر دیگر موجودات زنده اثر می گذارد. برنامه ریزی برای حفاظت از خاک لازمه بقای نسل بشر است و برخورداری از زمین پاک حق همگانی است. لذا برای حفظ زمین نیز صیانت از خاک الزامی است، صیانت از خاک در واقع صیانت از همه منابع طبیعی است.
یکی از دلایل مهم اهمیت توجه به خاک و جلوگیری از آلودگی و از بین رفتن آن، زمان طولانی لازم برای تجدید منابع آن است، به بیان دیگر، برای تشکیل یک سانتی متر خاک ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ سال زمان لازم است.
مدیریت و بهره برداری از منابع خاک و جلوگیری از آلودگی و تخریب آن، یکی از مهم ترین چالش های حال و آینده کشورهای در حال توسعه به ویژه کشورهای واقع در منطقه خشک و نیمه خشک از جمله ایران به شمار می رود.
در پایان می توان گفت در سند چشم انداز ایران ۱۴۰۴ برخورداری از سلامت فردی و سلامت جامعه و محیط، همراه با بهره مندی از محیط زیست سالم از جمله اصول مهم است و پایش آلودگی‌های خاک از ابزارهای صحت و سقم آن محسوب می‌شود که باید مدنظر برنامه ریزان و مسئولان آب و خاک کشور قرار گیرد.
انتهاب پبام/
زمان انتشار: شنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۹ - ۱۱:۳۸:۵۳
شناسه خبر: 93353