به گزارش خبرگزاری علم و فناوری استان بوشهر؛ یکی از شاخه های علمی است، دانش پزشکی است که مسلمانان نقش وافری در پیشرفت و تکامل آن داشته‌اند و به همین روی، طب اسلامی از شاخص‌ترین ابعاد تمدن اسلامی به شمار می‌رود.

معرفی کتاب؛«آداب طبی و اخلاق پزشکی در اسلام»

کتاب «آداب طبی و اخلاق پزشکی در اسلام» نوشته جعفرمرتضی عاملی است که توسط محمدرضا صالح به فارسی برگردانده شده است. این کتاب دلیل اصلی رویکرد مسلمانان به علم طب را توجه پیشوایان دین به این دانش می‌داند. مجموعه دستورات وتوصیه‌های ارزشمند طبی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم السلام توسط نویسندگان جمع آوری و تحت عناوینی مانند طب النبی، طب الصادق و طب الرضا به سان گنجینه‌ای به نسل حاضر انتقال یافته که شامل اصول کلی پزشکی و روش درمان برخی بیماری‌هاست.

شکوفایی علمی در دانش طب اسلامی به گونه‎ای بوده که اروپا نهضت علمی خود را بر تولیدات جهان اسلام پایه‎گذاری نموده و تا همین اواخر، کتاب‌های طبی دانشمندان مسلمان در دانشگاه‌های آنان تدریس می‌شده است.

گوستاولوبون، نویسنده مشهور فرانسوی می‌نویسد:

«کتاب‌های ابن سینا به زبان‌های مختلف دنیا ترجمه شده و نزدیک به شش قرن به عنوان اصول و مبانی طب باقی ماند و مدارس طب به ویژه دارالفنون در فرانسه و ایتالیا تنها به تدریس کتاب‌های وی اکتفا می‌کردند و بیش از پنجاه سال نیست که کتاب‌های ابن سینا از کتب درسی فرانسه حذف شده است.»

نویسنده این کتاب را در سه بخش: تاریخ طب، اخلاق پزشکی در اسلام، بهداشت نگاشته است.

علم طب چه زمانی و چگونه به وجود آمد؟

در پاسخ به این سؤال میان مورخین اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی بر این باورند که ساحران یمن، علم طب را پایه‌گذاری کرده‌اند؛ گروهی دیگر ساحران فارس را پایه‌گذار این علم می‌دانند و بعضی دیگر مصریان را و شماری دیگر مردم هند یا صقالبه و یا قدماء اهل یونان و همچنین کلدانی‌ها را مؤسس این فن می‌شمارند. درباره کلدانی‌ها چنین گفته‌اند که آنها بیماران خود را در کوچه‌ها و گذرگاه‌ها می‌گذاشتند تا فردی که پیش ازاین گرفتار آن بیماری بوده و بهبود یافته است، از آنجا بگذرد و علت بهبودی و شفای خود را برای آنها بازگو کند؛ آنها هم این مطالب را بر روی لوح‌هایی می‌نوشتند و در معابد یا بتخانه‌ها می‌آویختند.

ابن ابی اصیبعه،  معتقد است که اختراع این فن را نمی‌توان به قوم، شهر و یا کشور خاصی نسبت داد؛ زیرا ممکن است این فن (طب) در میان ملتی وجود داشته مدتی آن ملت منقرض شده و هیچ آثاری از آنها برجای نمانده باشد و سپس این علم در میان ملت دیگری پیدا شده که آنان نیز پس از مدتی به دست فراموشی سپرده شده باشند و به همین ترتیب نزد دیگران ظهور یافته باشد. ازاین رو، مورخان اختراع این فن را به این قوم نسبت داده باشند.

شیخ مفید قدس سره دانش پزشکی را برگرفته از وحی و الهام می داند و می نویسد:

«علم طب، علمی صحیح است و آگاهی و دانش به آن هم، ثابت و طریق آن وحی است؛ عالمان طب این علم را از پیامبران گرفته‌اند و هیچ راهی برای شناخت حقیقت درد، جز شنیدن [از خداوند] و هیچ راهی برای شناخت دواء مگر به وسیله توفیق وجود ندارد....»

نظر مؤلف کتاب

«ما معتقدیم از همان زمانی که انسان در زمین به وجود آمد، طب هم به وجود آمد و انسان از همان زمان گرفتار رنج بیماری شد و با الهام از خداوند داروی بیماری خود را یافت. باور داریم همان گونه که شیخ مفید به آن معتقد است، اگرچه بسیاری از درمان‌ها با راهنمایی‌های پیامبران به مردم رسیده است، اما همه درمان‌ها این چنین نبوده است؛ برخی از آنها از راه تجربه به دست آمده و برخی دیگر به طور اتفاقی و یا با تفکر و اندیشه و پس از آگاهی از ویژگی‌های اشیاء به دست آمده است. افزون براین، شاید بتوانیم بگوییم «ابن ابی اصیبعه» هم بر این باور بوده است؛  گرچه در ابتدای کلامش می‌گوید جزم به یک نظر در این موضوع مشکل است.

نقش انقلاب اسلامی ایران در تولید علم

در دهه دوم انقلاب، با رحلت تأثرانگیز معمار کبیر انقلاب اسلامی، هدایت انقلاب در دست شخصیتی امام گونه قرار گرفت. به شهادت تاریخ معاصر، رهبر اندیشمند و فرزانه انقلاب توانست بر اساس طرحی کلان واستراتژیک، تولید علم و احیای تمدن اسلامی را به عنوان راهبرد اصلی نظام تعریف و هدایت نماید. در این دوره بود که انقلاب اسلامی ایران به عنوان مهم ترین جنبش اسلامی معاصر و نماد اسلام گرایی در عصر حاضر، توانست به سرعت قدرت های بزرگ و غول های پول و زور جهان را به چالش بکشد و علی رغم فشارها و محدودیت آفرینی بی وقفه غرب به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تبدیل شود که ویژگی این الگو را می توان پشتوانه معنوی، تولید علم و کاربردی کردن آن دانست. این دوران را می توان دوره طلایی شکوفایی مجدد و ترقی علمی - معنوی اسلام نامید. رهبر فرزانه انقلاب درباره ضرورت نهضت تولید علم می فرماید: «علم یک اقتدار است که اگر ملتی این اقتدار را نداشت، مجبور است از اقتدار سایر ملت ها پیروی کند»

اخلاق پزشکی در اسلام

طب از نظر اسلام یک حرفه و شغل نیست که مقصود از آن دست‌یابی به ثروت دنیوی باشد، بلکه در درجه اول یک رسالت انسانی و مسئولیتی شرعی است. زیرا حرفه‌ای که هدف از آن دست‌یابی به مال و ثروت باشد، صاحب آن را آزاد می‌گذارد با هرکس که تشخیص داد و ارتباط با او سودآور است، وارد معامله شود و اگر سودی در کار نبود، وارد معامله نشود. همچنین اگر هدف از آموختن علم طب رسیدن به مال و ثروت باشد و از انگیزه عاطفی، احساس انسانی و مسئولیت شرعی و اخلاقی دور باشد، افزون بر اینکه این علم مانند بسیاری از علوم دیگر باعث وبال انسان و انسانیت می شود، به طور طبیعی میزان ابتکار و اختراع و ژرف نگری در این علم رو به کاهش خواهد گذاشت؛ به طوری که با حجم شاغلان این حرفه تناسب ندارد.

کلام آخر

از دیدگاه اسلام، دانش پزشکی  مانند دیگر علوم زمانی از ارزش واقعی برخوردار است که آراسته به اهداف معنوی و ارزش‌های اخلاقی باشد. کتاب حاضر برای اصحاب دانش طب، در حوزه اخلاق حرفه ای، مطالب آموزنده ای تحت عنوان «اخلاق پزشکی در اسلام» ارائه می‌کند.

کتاب را از اینجا دانلود کنید

انتهای پیام/