به گزارش خبرگزاری علم و فناوری استان مرکزی؛ فعالیت‌های فکری و بکاربردن قوهٔ حافظه از بیماری الزایمر پیشگیری می‌کند افرادی که از نظر جسمی و فکری فعال هستند به مراتب کمتر از دیگران در معرض بیماری خطرناک زوال عقل قرار می‌گیرند. زندگی ساکت و بدون فعالیت جسمی و فکری باعث کم‌کاری و ناسالم ماندن مغز شده و در افرادی که آمادگی ابتلا به بیماری آلزایمر را دارند بروز بیماری را سرعت می‌بخشد. در ادامه به بیان مطالبی شامل عوامل و روش های درمان بیماری دمنس یا همان زوال عقل می پردازیم.
زوال عقل
زوال عقل یا دِمِنْسْ (به لاتین: dementia) یا خِرَدسودگی در پزشکی و روان‌پزشکی، اختلال مزمن و گاهی حاد فرایندهای روانی به علت بیماری عضوی مغز که با تغییر شخصیت و موقعیت‌ناشناسی و اختلال در حافظه و داوری و اندیشه همراه است. شایع‌ترین نوع دِمِنْسْ، زوال عقل سالخوردگی یا بیماری آلزایمر است. از دیگر عوامل ایجاد دمانس می‌توان به سکته مغزی، بیماری پیک و بیماری‌های ناشایع ولی معروف مانند جنون گاوی اشاره نمود. طبق تعریف، زوال عقل عبارت است از تخریب پیش رونده کارکردهای شناختی که در زمینه‌ای از هشیاری کامل (بدون وجود دلیریوم بسته به نوع عامل آن) بروز می‌کند. دِمِنْسْ مجموعه‌ای از علائم شامل اختلالاتی در حافظه، توجه، زبان‌پریشی، تغییرات روان‌شناختی و مختل شدن فعالیت‌های روزمره تظاهر می‌یابد
شیوع
امروزه حدود ۱۲ میلیون نفر در جهان دمانس دارند و انتظار می‌رود که این تعداد در سال ۲۰۴۰ به ۲۵ میلیون برسد. محققان سازمان جهانی آلزایمر (ADI) در گزارش سال ۲۰۱۵ خود در لندن پیش‌بینی کردند که شمار بیماران مبتلا به زوال عقل در جهان تا سال ۲۰۵۰ سه برابر و به ۱۳۱٫۵ میلیون نفر برسد. در بررسی که در خانه های سالمندان در استان تهران صورت گرفت، مشاهده شد که 4 درصد افراد دِمِنْسْ دارند. در انگلستان حدود ۶۳۷ هزار نفر علائم دِمِنْسْ دارند و هزینه سالیانه مراقبت از آن‌ها ۱۷ میلیارد پوند (۷/۱۸ میلیارد یورو، ۷/۲۴ میلیارد دلار) است، که بیشتر از بیماری قلبی-عروقی (۴ میلیارد پوند)، سکته مغزی (۳ میلیارد پوند) و سرطان (۲ میلیارد پوند) است. تحقیقات محققان انگلیسی حاکی از آن است که یک نفر از هر سه نفر متولدین سال ۲۰۱۵ میلادی در این کشور درصورت یافت نشدن راه‌هایی برای درمان زوال عقل در نهایت به اشکال مختلف این عارضه دچار خواهند شد. براساس این تحقیقات، ۲۷ درصد از پسران و ۳۷ درصد از دختران متولد سال ۲۰۱۵ میلادی در آینده در معرض بیماری زوال عقل، قرار دارند. به گفته محققان انگلیسی، به‌طور تقریبی ۳۲ درصد متولدین سال جاری میلادی در انگلستان در مراحلی از زندگی خود به بیماری ذهنی تحلیل برنده مبتلا خواهند شد. شایع‌ترین نوع دِمِنْسْ، آلزایمر نام دارد که ۵۰٪ تا ۶۰٪ بیماران مبتلا به دِمِنْسْ را شامل می‌شود. از سایر انواع دِمِنْسْ می‌توان از دمانس عروقی، دِمِنْسْ ناشی از ضربه سر، دِمِنْسْ وابسته به الکل، دِمِنْسْ وابسته به انواع اختلالات حرکتی نظیر بیماری هانتینگتون و بیماری پارکینسون و دِمِنْسْ ناشی از ایدز نام برد.
علائم بالینی دِمِنْسْ
به‌طور کلی تشخیص دِمِنْسْ بر اساس معاینه بالینی بیمار، از جمله معاینه وضعیت روانی و اطلاعات به دست آمده از خانواده، دوستان و غیره صورت می‌گیرد. بعضی از خصوصیات مشترک بین انواع دِمِنْسْ ها عبارتند از:
شخصیت
تغییرات در شخصیت افراد مبتلا به دِمِنْسْ به خصوص برای خانواده فرد ناراحت‌کننده‌است. خصوصیات شخصیتی فرد ممکن است در اثر دِمِنْسْ تشدید شود. در ضمن فرد مبتلا به دِمِنْسْ ممکن است درون‌گرا شود و اهمیتی به تأثیر رفتار خود بر دیگران ندهد.
توهمات و هذیان‌ها
حدود ۲۰ تا ۳۰٪ بیماران مبتلا به دِمِنْسْ (در درجه اول بیماران مبتلا به آلزایمر) دچار توهم می‌شوند و ۳۰ تا ۴۰٪ آن‌ها هذیان دارند که عمدتاً از نوع پارانویا یا گزند است که عمدتاً ماهیت نامنظم دارد.
خلق
افسردگی و اضطراب تقریباً در ۴۰ تا ۵۰ ٪ بیماران مبتلا به دِمِنْسْ نشانه عمده‌ای به حساب می‌آید بیماران مبتلا به روان‌پریشی همچنین ممکن است بدون عامل برانگیزنده آشکار خنده یا گریه بیمارگون از خود نشان بدهند.
تغییرات شناختی
در بیماران مبتلا به دِمِنْسْ علاوه بر زبان پریشی، کردار پریشی و ادراک‌پریشی نیز شایع است. همچنین حملات تشنجی، تظاهرات عصبی غیر معمول، رفلکس‌های ابتدایی مانند چنگ زدن و مکیدن نیز در این گونه افراد مشاهده می‌شود.
واکنش بحرانی
توانایی بیماران مبتلا به دِمِنْسْ در نگرش انتزاعی کاهش می‌یابد.
انواع دِمِنْسْ
آلزایمر
در تشخیص دِمِنْسْ نوع آلزایمر علاوه بر وجود اختلال حافظه، وجود یکی دیگر از اختلالات شناختی که در قبل ذکر شد الزامی است. همچنین این بیماری باید در عملکرد اجتماعی و شغلی فرد اختلال ایجاد کند.
دِمِنْسْ عروقی
علایم عمومی آن مشابه دِمِنْسْ نوع آلزایمر است با این تفاوت که شواهد بالینی و آزمایشگاهی مبنی بر دلایل عروقی در مورد آن موجود است. در ضمن معمولاً سیر نزولی و پله پله در دِمِنْسْ عروقی شایعتر از نوع آلزایمر است.
دِمِنْسْ ناشی از سایر اختلالات طبی عمومی
شش علت اصلی که DSM از آن‌ها نام برده شده‌است شامل:
بیماری ایدز
ضربه مغزی
بیماری پارکینسون
بیماری هانتینگتون
بیماری نیمن پیک
بیماری کروتزفلد جاکوب
در ضمن ردیف هفتمی نیز به درمان‌گر اجازه می‌دهد سایر اختلالات غیر روانی منجر به دِمِنْسْ را در آن جای دهد.