به گزارش خبرگزاری علم وفناوری هرمزگان؛ متوسط بارندگی در ایران ۲۴۰ میلی‌متر که کمتر از یک سوم متوسط بارندگی جهان است. در حال حاضر نزدیک به ۱۲۵ میلیون هکتار از ۱۶۵ میلیون هکتار اراضی کشور در معرض فرسایش قرار دارند. طبق گزارش سازمان خواربار جهانی در حدود ۳۶ درصد از کل زمین‌ها و ۶۰ درصد از خاک‌های کشاورزی در ایران در معرض فرسایش هستند.
 مسعود منصور رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور با اشاره به تغییرات زیادی که منابع طبیعی کشور متحمل می‌شوند، تغییر اقلیم را یکی از منابع تهدید زیربنایی برای کشور معرفی کرد.
وی افزود: حریق و آفات و بیماری‌ها نیز مخاطرات ناشی از تغییر اقلیم هستند که تحت تاثیر این پدیده تشدید می‌شوند.
به گفته رئیس سازمان جنگل‌ها، کشور در بحران جدی فرسایش بادی و خاکی قرار دارد و با کمال تاسف بیش از ۱۵.۴ تن در هکتار و در سال فرسایش بادی داریم.
وی افزود: این خاک غنی که حفاظت از آن مورد تاکید مقام معظم رهبری بود و ایشان فرمودند که خاک از آب هم مهمتر است، سالانه از دسترس خارج می‌شود و گاهی به صورت سیلاب زمینه تخریب اراضی و زیرساخت‌ها را فراهم می‌کند و مخازن سدها را پر می‌کند.
منصور گفت: سالانه به اندازه سد امیرکبیر، رسوبات داخل سد می‌آید، وقتی می‌گوییم آبخیزداری می‌تواند ۹ تن در هکتار را فرسایش را مهار کند، منظور آن است که این اقدام باعث جلوگیری از فرسایش می‌شود.
وی بیان کرد: مرکز پایش ما که در حال تکمیل شدن است با هدف حفاظت از آب، خاک و پوشش گیاهی راه‌اندازی شد. به کمک این مرکز جلوگیری از جرایم امکان‌پذیر می‌شود و این مرکز اقدامات فنی که در عرصه‌های طبیعی انجام می‌دهیم را پوشش خواهد داد.
اهمیت خاک چیست؟
این مقام مسئول تاکید کرد: از مهمترین منابعی که در زمین وجود دارد خاک می باشد که با اطلاعاتی که از مشاهدات میدانی، آمار دستگاه های هواشناسی و نقشه های جغرافیایی به دست آمده نشان می دهد که در هر سال در کره ی زمین بیش از ۷۵ میلیارد تن خاک، دچار فرسایش می شوند. بیشتر از ۳۰۰ سال زمان لازم است تا فقط ۲۵ میلیمتر خاک سطحی تشکیل شود. وجود خاک به دلیل اهمیتی که در تولید مواد غذایی و منبع اصلی بودن برای تهیه مواد اولیه زندگی بشر و بخش کشاورزی دارد، به عنوان یک منبع تجدید پذیر زندگی بشر را تحت الشعاع قرار می دهد. بنابراین فرسایش و تخریب زمین اثرات جبران ناپذیری در حیات خواهد گذشت.
علل و عوامل فرسایش خاک :
- آب :
منصور افزود: آبی که در حال حرکت باشد عامل مهمی در فرسایش می باشد. مثلا امواج دریا موجب فرسایش ساحل می شود. این عمل با فشار هیدرولیکی که موج های دریا به ساحل وارد می کند باعث سایش ماسه ها می شود. با حرکت امواج به سمت جلو و عقب، سنگریزه ها به هم سمباده شده و دچار فرسایش می شوند. در نتیجه کم کم سنگ های ساحلی در ماسه مدفون می شوند. رودخانه ها و جویبارها نیز در مسیر حرکت خود شن ها و خاک را همراه خود حرکت داده و موجب خراشیدن و ساییده شدن آن ها می شوند.
 باد :
باد به عنوان یک نیروی بزرگ زمین شناسی موجب فرسایش خاک نه از طریق حرکت دادن صخره ها بلکه از راه جابه جایی ذرات شن و ماسه در مناطق خشک و نیمه خشک باعث فرسایش زمین و خاک می شود. در این مناطق که عاری از پوشش گیاهی هستند، جریان باد می تواند ذرات سست و کوچک ماسه ها را از سطح تپه ها و کوه ها منتقل کرده و موجبات از بین بردن خاک آن مناطق را فراهم کند. انتقال ذرات توسط باد تا زمان برخورد به یک سطح و برخورد آن ها به هم و تا زمان سرعت داشتن باد ادامه خواهد داشت.
رییس سازمان جنگلها ومراتع تاکید کرد: متأسفانه در بسیاری از کشورها، توجه کمی به حفظ محیط‌زیست می‌شود و شاید دلیل اصلی آن همین باور اشتباه است که منابع طبیعی به حد کافی وجود داشته و تمام نشدنی است در حالی که با گذشت زمان و افزایش جمعیت، کاهش منابع طبیعی و فرسایش خاک، حفظ محیط‌زیست را ملموس‌تر می‌نماید.

فرسایش خاک چیست و از کجا نشأت می‌گیرد؟
ابوالقاسم حسینپور رییس اداره آب خوانداری سازمان جنگلها نیز دراین خصوص افزود: فرسایش خاک از جمله نگرانی‌های عمده ‌محیط‌زیستی قرن حاضر است. معنی اصلی لغت فرسایش عبارت از کاهش تدریجی مواد است. سطح زمین از زمان تشکیل تاکنون دائماً در حال تغییر بوده است و مواد آن فرسایش می‌یابند.
وی افزود: در واقع فرسایش، کاهش ضخامت لایه سطحی خاک به وسیله رواناب یا باد است. فرسایش فرآیندی است که در آن ذرات خاک توسط عوامل فرساینده از بستر اصلی خود جدا شده و توسط یکی از عوامل انتقال دهنده به مکان دیگری حمل می‌شود؛ چنانچه عامل جدا کننده ذرات باد و یخچال باشد به ترتیب فرسایش بادی و یخچالی گویند. مقدار کل بارندگی و شدت آن نیز از دیگر عوامل طبیعی فرسایش هستند. بارندگی زیاد در صورتی که ریزش آن آرام باشد، فرسایش زیادی ایجاد نمی‌کند، در صورتی که باران‌های شدید حتی به مقدار کم سبب فرسایش زیاد می‌شوند. در فصل سرما که زمین منجمد می‌شود و در فصل رشد گیاهان که پوشش گیاهی انبوه است، بارندگی اثر فرسایشی کمتری دارد. این موارد در حالت طبیعی اتفاق می‌افتد.
مهمترین دلیل فرسایش خاک در کشور ما چیست؟
حسین پور گفت: عمده‌ترین دلیل فرسایش شدید در ایران، از بین بردن پوشش گیاهی است. این مسأله در مورد مراتع و بسیاری از اراضی جنگلی سواحل دریای خزر صادق است. تقریباً کلیه مراتع، مورد چرای بی‌رویه بوده و تراکم دام در آنها ۲ تا ۶ برابر ظرفیت چرای موجود است، یکی دیگر از عوامل فرسایش آبی در ایران، کشت بر روی اراضی شیبدار است. همانطور که می‌دانیم ایران کشوری کوهستانی است و شیب زمین‌ها عمدتاً بالا است. با افزایش شیب مقدار آب نفوذی کاهش می‌یابد. بنابراین وجود رواناب قطعی است.
وی افزود: در حوزه‌های فلات مرکزی و مشرق ایران سواحل دریای عمان و قسمت عمده‌ای از سواحل خلیج فارس که میزان بارندگی سالانه بسیار ناچیز است نیز انتظار فرسایش بادی را داریم. فرسایش خاک در ایران چند برابر متوسط جهانی است.

چگونه می‌توان از فرسایش خاک جلوگیری کرد؟
این مقام مسئول در پایان تصریح کرد: برای کاهش فرسایش خاک یا جلوگیری از آن، باید ابتدا ببینیم نوع فرسایشی که در یک منطقه اتفاق می‌افتد چیست. در کشور ما فرسایش آبی و خاکی، هر دو وجود دارد، در مورد فرسایش آبی، از میان رفتن پوشش‌های گیاهی، هم در مراتع و هم در جنگل‌ها، عامل جاری شدن آب و شتاب گرفتن آن بر روی سطح زمین است. ایجاد مزارع در مراتع و مناطق جنگلی برای بالا بردن میزان تولید کشاورزی، علت اصلی این اتفاق است. طبیعتاً برای جلوگیری از افزایش فرسایش آبی، لازم است بتوانیم میزان تخریب مراتع و جنگل‌ها را کنترل کنیم. 
گفتنی است؛ حفظ پوشش گیاهی طبیعی هر منطقه به کاهش فرسایش خاک کمک شایانی می‌کند.

انتهای پیام/