به گزارش خبرگزاری علم و فناوری از بوشهر، در ایران روز ۱۰ اردیبهشت روز ملی خلیج فارس نام گذاری شده که سالروز اخراج پرتغالی‌ها از تنگه هرمز و خلیج فارس است به همین مناسبت گزارشی به شرح ذیل تنظیم شده است.
خلیجفارس در کرانه‌های جنوبی و جنوب غربی ایران قرار دارد و از مصب کارون و شط‌العرب، یعنی بنادر خرمشهر و بصره گرفته تا تنگه هرمز، یعنی آب‌های مشرق جزایر هرمز و لارک و رأس مسندام [شمال عمان] امتداد می یابد؛ یکی از دریاهای کم‌عمق داخلی است که در اواسط عصر سوم زمین‌شناسی [سنوزوئیک] بر اثر تحولاتی که در دریای قدیمی و گسترده [ته‌تیس] حادث شد و در این میان بر اثر پیدایش زاگرس غربی فلات ایران و فرورفتگی در جنوب فلات ایران، آب اقیانوس هند از طریق دریای عمان به‌طرف غرب هجوم آورد، در دنباله فلات ایران ایجاد شد، این خلیج دارای بیش از ۷۰۰ کیلومتر مرز آبی با بوشهر است.
خلیجفارس در منابع اسلامی
در کتاب‌های معتبر جغرافیایی و تاریخی که در سده‌های نخستین اسلامی تألیف شده‌اند و به مناسبتی از دریای پارس نامی به میان آمده از این دریا به نام بحر فارس، بحرالفارسی، الخلیج الفارسی و خلیجفارس یاد شده است؛ بعضی از جغرافی‌دانان اسلامی معتقدند که بحرالفارسی به گستره آبی بسیار وسیع اطلاق می‌شده است و محدوده‌ای که امروز به نام خلیجفارس شناخته می‌شود تنها قسمتی از دریای پارس به شمار می‌رود.
ابوبکر احمد بن محمد بن اسحاق بن ابراهیم الهمدانی که کتاب خود را به‌عنوان مختصر کتاب البلدان در سال ۲۷۹ هجری قمری تألیف کرد از این دریا به‌صورت بحر فارس یاد کرده است؛ ابن رسته در کتاب الاعلاق النفسیه که در سال ۲۹۰ هجری قمری در اصفهان تألیف کرد و ابوالقاسم عبیدالله بن عبدالله بن احمد بن خردادبه که در قرن چهارم هجری می‌زیست در کتاب معروف المسالک و الممالک از این آبراهه مهم با عنوان البحر الفارسی یاد کرده است.
دریای پارس
دوران هخامنشیان دوران سیادت دریایی ایرانیان بر خلیجفارس است، پارس‌ها از طریق خلیجفارس و دریای عمان قدرت خود را به‌سوی مصب سند و دریای سرخ ادامه دادند و با حفر کانالی این دریا و رود نیل در محل سوئز را به یکدیگر پیوند دادند.
داریوش در کتیبه‌ای که از وی به دست آمده و به کتیبه حجرالرشید معروف است با خطوط پارسی باستان، اکدی و هیروگلیف از چگونگی حفر این کانال شرحی آورده است تا آیندگان را از این کار مهم آگاه سازد.
در این کتیبه چنین آمده است: من داریوش، شاهنشاه ایران، مصر را تصرف کردم .... همچنین در کتیبه عبارتی آمده که از خلیجفارس با عنوان دریای پارس یاد کرده است؛ این عبارت چنین است: درایا تیه هچا پارسا آئی‌تی [دریایی که از پارس می‌رود سر می‌گیرد]
بلگریو و تغییر نام خلیجفارس
در سال ۱۹۵۵ میلادی سر چارلز بلگریو یکی از دیپلمات‌های انگلیسی که مدت سی‌سال در خلیجفارس اقامت کرده بود در مقاله‌ای در مجله عربی زبان بحرینی فریبکارانه نوشت: خلیجفارس که اعراب آن را خلیج العربی می‌گویند! و بدین‌وسیله بود که این سیاستمدار انگلیسی برای اولین‌بار بذر فتنه‌ای کاشته که در سال‌های بعد مورداستفاده ناسیونالیست‌های عرب قرار گرفت.
دریانوردان سیرافی و خلیجفارس
دریانوردان سیرافی با کشتی‌های بزرگ ساخت سیراف نه‌تنها در سرتاسر خلیجفارس و دریای عمان را در نوردیدند بلکه با جسارت و شجاعتی ستودنی اقیانوس پیمایی می‌کردند و اولین ایرانیان مسلمانی بودند که جزایر و بنادر پرخطر اقیانوس هند را پیمودند و خود را به مناطقی چون تایلند، اندونزی، ویتنام، فیلیپین، ژاپن و سرانجام چین رساندند؛ آن‌ها با شبه‌قاره هند نیز از دیرباز رابطه مستمر داشتند.
خلیجفارس با قدمتی طولانی در جنوب ایران یک آبراهه استراتژیک بوده که هر حکومتی با نگاهی مؤثر از آن بهره‌مند شده است و نه فقط برای ایران بلکه برای کشورهای دیگری چون انگلیس، پرتغال، هلند و ... بسیار مهم بوده است.
خلیجفارس نه فقط ظرفیت سیاسی بلکه زیبایی‌های زیست‌محیطی بسیاری دارد که در کنار تاریخ آن بسیار حائز اهمیت است، قدرتی که می‌تواند گردشگرهای بسیاری را در این منطقه مهمان کند اگر از تمام ظرفیت‌های این خلیج تا ابد فارس استفاده شود.
منابع:
سیراف شهر افسانه‌ای ایران؛ سید قاسم یاحسینی
نگاهی به تاریخ خلیجفارس؛ عبدالکریم مشایخی
پیروز مجتهد زاده؛ خلیجفارس کشورها و مرزها
تهیه کننده:سینا ناجی
انتهای پیام/