به گزارش خبرگزاری علم و فناوری از استان مرکزی؛ دکتر آذین احمری رییس بیمارستان آیت الله خوانساری اراک گفت: این مرکز درمانی سانتر اصلی درمان سرطان استان و غرب کشور محسوب می‌شود و نقش زیادی در درمان تعداد زیادی از بیماران و مراجعه کننده به این مرکز دارد و امیدهای بسیاری از هموطنان به این بیمارستان و خدماتی که ارائه می دهند، است.
احمری افزود: در همین راستا، پاتولوژی نقش بسیار مهمی در تشخیص بیماری‌ها دارد و به همین منظور با راه اندازی تکنیک IHC که قبلاً در مراکز دولتی وجود نداشت، توانستیم در حوزه تشخیص و افتراق تومورهای سرطانی با تعرفه دولتی برای اولین بار در استان مرکزی موفقیت چشمگیری را به دست آوریم.
وی تاکید کرد: تکنیک IHC تکنیکی است که پاتولوژیست برای تشخیص سرطان ها استفاده می کند و زمانی که نمونه بیمار به مرکز انتقال داده می‌شود، ممکن است در زیر میکروسکوپ به صورت چندین بیماری یکسان دیده شود و این تکنیک باعث افتراق این بیماری ها از همدیگر می شوند چرا که بیماری ها درمان و پیش آگهی های متفاوتی دارند.
دکتر محدثه حاجیان، پاتولوژیست بیمارستان آیت الله خوانساری اراک نیز گفت: ایمونوهیستوشیمی (immunohistochemistry) که به اختصار IHC نیز نامیده می شود ترکیبی از هیستولوژی و ایمونولوژی است؛ در آزمایشگاه های تشخیص طبی در بخش پاتولوژی از ایمونوهیستوشیمی به عنوان یکی از راه های اصلی برای بررسی حضور بیومارکرها در بافت به منظور تشخیص سرطان ها مطالعه فرآیند پاتوژنز بیماری‌ها تشخیص ماهیت سلولها و نوع بافت تعیین اولیه یا متاستاتیک بودن توده موارد پروگنوستیک و اهداف درمانی استفاده می شود. در آزمایشگاه های تحقیقاتی نیز برای بررسی انواع مارکرهای داخل سلولی و خارج سلولی استفاده می شود. در شکل زیر لکه های قهوه ای رنگ سلول های بیان کننده گیرنده استروژن (ER ) هستند که در تشخیص سرطان پستان کاربرد دارد.
ایمونوهیستوشیمی ( IHC ) چیست؟
ایمونوهیستوشیمی که به اختصار IHC نیز نامیده می شود ترکیبی از هیستولوژی و ایمونولوژی است. در آزمایشگاه های تشخیص طبی در بخش پاتولوژی از ایمونوهیستوشیمی به عنوان یکی از راه های اصلی برای بررسی حضور بیومارکرها در بافت به منظور تشخیص سرطان ها مطالعه فرآیند پاتوژنز بیماری‌ها تشخیص ماهیت سلولها و نوع بافت تعیین اولیه یا متاستاتیک بودن توده موارد پروگنوستیک و اهداف درمانی استفاده می شود. در آزمایشگاه های تحقیقاتی نیز برای بررسی انواع مارکرهای داخل سلولی و خارج سلولی استفاده می شود.
ایمونولوژی شامل سه بخش مهم است :
آنتی بادی ها، سیستم های تولید سیگنال برای ردیابی و فاز جامد که واکنش ها در بستر آن انجام می شود.
در این روش با استفاده از آنتی بادی که به طور اختصاصی به آنتی ژن متصل می شود می توان وجود یا عدم وجود آنتی ژنی خاص در بافت را بررسی کرد. این اتصال می تواند مستقیم (یک مرحله ای) یا غیر مستقیم (دو مرحله ای ) باشد.
آنتی بادی ها و آنتی ژن ها مانند یک قفل و کلید کار می کنند ،در این سازوکار برای هر قفل خاص، یک کلید خاص وجود دارد.
هنگامی که یک آنتی ژن خاص به بدن حمله می کند، آنتی بادی مربوطه با هدف از بین بردن آن ، به آن متصل می شود ، بنابراین از تولید مثل ، انتشار و آسیب رسانی بیشتر آن، جلوگیری می کند. کشف این حقایق منجر به تعریف مفهوم ایمونوهیستوشیمی می شود ، از آنجاییکه این روش روند طبیعی بدن را در یک محیط آزمایشگاهی تقلید می کند ، به دانشمندان اجازه می دهد آنتی بادی های خاص تولید شده در یک قطعه خاص از بافت اندام را که سیستم ایمنی بدن به طور خودکار برای مبارزه با آنتی ژن های خاص آزاد می کند شناسایی و مطالعه کنند.
با انجام این کار، محققان می توانند درمان هایی را که به بهترین وجه به یک آنتی ژن خاص پاسخ می دهند و همچنین آنهایی که هیچ تاثیری ندارند ، تعیین کنند ، این امر به ایجاد آنتی بیوتیک های جدید و سایر داروهایی که پاسخ طبیعی بدن به مهاجم را تقلید می کنند، کمک بسزایی می کند.
در روش مستقیم، آنتی بادی اختصاصی آنتی ژن بافت به آنزیم متصل است آنزیم ها در مجاورت با سوبسترا تولید رنگ میکنند که در زیر میکروسکوپ نوری قابل مشاهده است. گاهی به جای آنزیم از رنگ استفاده می شود.
در روش غیر مستقیم آنتی بادی اختصاصی آنتی ژن، به بافت متصل شده و بعد از آن آنتی بادی ثانویه اضافه می شود که به آنتی بادی اولیه می چسبد و از طرف دیگر هم به آنزیم کونژوگه متصل شده است. این کار باعث تقویت رنگ تولید شده توسط سوبسترا می شود.
در آزمایشگاه های تشخیص طبی در بخش پاتولوژی از ایمونوهیستوشیمی به عنوان یکی از راه های اصلی برای بررسی حضور بیومارکرها در بافت به منظور تشخیص سرطان ها مطالعه فرآیند پاتوژنز بیماری‌ها تشخیص ماهیت سلولها و نوع بافت تعیین اولیه یا متاستاتیک بودن توده موارد پروگنوستیک با اهداف درمانی استفاده می شود. در آزمایشگاه های تحقیقاتی نیز برای بررسی انواع مارکرهای داخل سلولی و خارج سلولی استفاده می شود.
یکی از مزایای این روش این است که امکان مقایسه بین بافت های سالم و بیمار را فراهم می کند ، بنابراین این کاربرد برای دانشمندان و آسیب شناسان بسیار ارزشمند است.
مهمترین مزیت رنگ آمیزی ایمنی ( immunostaining)در ایمونوهیستوشیمی (IHC) توانایی دیدن هدف مورد نظر در یک نمونه بافت با حفظ بافت و ساختار آن است.
انجام فرایند ایمونوهیستوشیمی
ایمونوهیستو شیمی که به آن IHC نیز میگویند ، میتواند در چند مرحله انجام شود.
ابتدا بافت و سلولها باید با استفاده از ماده شیمیایی به نام فرمالدئید، فیکس شوند. اینکار ویژگی های ساختاری سلول ها را تثبیت کرده و از تغییر آنها در تمام مراحل جلوگیری می کند. در مرحله ی بعدی سلولها باید با استفاده از مواد شفاف کننده مانند Triton X تحت نفوذ قرار گیرند که به آنتی بادی ها اجازه می دهد وارد بافت شوند و به اپیتوپ های داخل سلول متصل شوند. آنتی بادی های اولیه علیه پروتئین اضافه می شوند و آنتی بادی های ثانویه با آنزیم هایی مانند horseradish peroxidase( (HRPمتصل به دامنه ی FC آنها برای هدف قرار دادن آنتی بادی اولیه اضافه می شوند.
آنزیم هایی مانند HRP می توانند مولکول های زیرلایه خاصی مانند دی آمینو بنزیدین (DAB) را هدف قرار دهند و اکسیداسیون را کاتالیز کنند که منجر به ایجاد یک ترکیب با رنگ های متمایز می شود. این ترکیب رنگارنگ در محلی که آنتی بادی مورد هدف قرار گرفته است باقی خواهد ماند و باعث رنگ آمیزی نواحی نزدیک به پروتئین مورد نظر با رنگ متفاوت از بقیه بافت می شود. درنهایت بافت ها توسط رنگی مانند هماتوکسیلین کانتور می شوند تا تضاد بین بافت رنگ آمیزی شده و با استفاده از IHC و مناطق غیر رنگی برای تجسم بهتر ایجاد شود.
هدف ایمونوهیستوشیمی
مهمترین هدف IHC این است که بتوانیم ببینیم که آنتی ژنهای خاص در کدام قسمت نمونه بافتی استفاده می شوند. متمرکز شدن پروتئین ها در نقطه ی خاص برای تشخیص در زمینه هایی مانند سرطان یا بیماری های عفونی مهم است.
این سیگنال ها منجر به ایجاد یک مسیر انتقال سیگنال درون سلولی می شود که در نهایت منجر به تقسیم و رشد سلول می شود. ایمونوهیستوشیمی می تواند در بررسی میزان قابلیت تشخیص HER2 در نمونه برداری از بافت بسیار مفید باشد.
با هدف قرار دادن گیرنده های HER2 با آنتی بادی ، محلی سازی آنها با رنگ های بستر و تجزیه و تحلیل سطح گیرنده های موجود در بافت، می توان شواهد بیشتری در مورد وضعیت فعلی بیمار جمع آوری کرد و احتمالاً انواع خاصی از سرطان را تشخیص داد.
انواع رنگ آمیزی
رنگ آمیزی ایمنی (immunostaining) می تواند بصورت مستقیم یا غیر مستقیم انجام شود. استفاده از پروتکل های خاص ، برچسب گذاری مستقیم آنتی بادی ها برای تعدادی از فلوروفورها را امکان پذیر می کند. اغلب براساس سطح نمایش آنتی ژن و قابلیت دسترسی آن، یک ترکیب مستقیم برای تجسم و نمایش هدف مورد نظر کافی نیست. در این موارد از برچسب گذاری غیر مستقیم با استفاده از آنتی بادی های ثانویه استفاده می شود. روش ترجیحی استفاده از آشکار سازهای بسیار حساس –یک مرحله ای- مبتنی بر پلیمر، مخصوص IgG خرگوش یا موش است.
بازیابی آنتی ژن (Epitope)
مواد فیکساتیوی که برای حفظ یکپارچگی ساختار نمونه استفاده می شود، دارای اشکالاتی هستند زیرا ممکن است اپیتوپ را که آنتی بادی برای شناسایی طراحی شده است، دفع کند. روش های مختلفی برای آشکارسازی اپیتوپ هایی که توسط فیکساسیون قابل تشخیص نیستند وجود دارد. این موارد شامل بازیابی آنتی ژن ناشی از پروتئولیتیک است، که به آنزیمی مانند پروتئیناز K متکی است و یا بازیابی اپیتوپ توسط گرما (HEIR) که از گرما برای از بین بردن پیوندها و از بین بردن پروتئین ها استفاده می شود. در هر دو روش می توان اپیتوپ ها را نمایان کرد و آنها را برای آنتی بادی اولیه قابل دسترسی و قابل رنگ آمیزی توسط IHC دانست.
با این حال ،دانشمندان چندین روش بازیابی آنتی ژن را آزمایش می کنند تا شرایط بهینه برای استفاده از هر آنتی بادی در IHC را تعیین کنند.
انتخاب آنتی بادی برای IHC
در IHC از آنتی بادی های اولیه و ثانویه استفاده می شود. آنتی بادی های اولیه مستقیماً به ژن متصل می شوند، در حالیکه آنتی بادی های ثانویه به آنتی بادی های اولیه متصل می شوند.
هنگام انتخاب آنتی بادی های اولیه برای IHC، سه نوع آماده سازی آنتی بادی برای IHC وجود دارد. آنتی بادی های پلی کلونال ، آنتی بادی های مونوکلونال و آنتی بادی های منوکلونال ادغام شده.
آنتی بادی های پلی کلونال با مونوکلونال هر کدام مزایا و معایبی دارند:
- آنتی بادی های پلی کلونال منجر به رنگ آمیزی بیشتر و سیگنال عالی می شوند ، اما می توانند با اتصال سایت های ناخواسته ، فالس پازیتیو ایجاد کند.
- آنتی بادی های مونوکلونال از ویژگی های بالایی برخوردار هستند و تعداد اتصالات فالس پازیتیو را کاهش می دهند اما اغلب رنگ آمیزی ضعیف تری ایجاد میکنند.
- آنتی بادی های مونوکلونال ادغام شده دارای رنگ آمیزی عالی و ویژگی های بالایی هستند با این وجود محدودیت دسترسی برای آنتی بادی های ادغام شده که بدون رقابت متصل نمی شوند وجود دارد.
برای آنتی بادی های ثانویه ،آنتی بادی باید مقابل گونه ای باشد که آنتی بادی اولیه در آن ساخته شده است.
IHC یک روش محبوب برای تجسم در زمینه هایی مانند سرطان ، علوم اعصاب و بیماری های عفونی است.
سیستم های تشخیص
رنگ آمیزی ایمونوهیستوشیمی (IHC) امکان شناسایی 2 کلاس گسترده را فراهم می کند:
1) کروموژنیک و 2) فلورسنت. برای تشخیص کروموژنیک ، استفاده از سیستم های مبتنی بر پلیمر که از محدودیت های سیستم مبتنی بر بیوتین جلوگیری می کند و در عین حال حساسیت روش را افزایش می دهد پیشنهاد می شود.
منابع