علمی، پژوهشی و فناوری

اجرای موفقیت‌آمیز طرح جهش تولید در دیمزارهای استان مرکزی با پوشش ۱۲۰ هزار هکتار

خبرگزاری علم و فناوری از استان مرکزی گزارش می دهد: طرح جهش تولید در دیمزارها با هدف افزایش بهره‌وری، حفظ منابع خاک و تأمین امنیت غذایی از سال ۱۳۹۹ در پنج استان کشور آغاز شد و در استان مرکزی از سال ۱۴۰۰ با برنامه اولیه ۶۰ هزار هکتار اجرایی گردید. بر اساس گزارش‌ها، این طرح هم‌اکنون ۱۲۰ هزار هکتار از اراضی دیم استان را تحت پوشش دارد.

حفظ امنیت غذایی در شرایط خشکسالی
به گفته سید محسن بنی‌جمالی ناظر فنی این طرح، با توجه به خشکسالی‌های اخیر و کاهش منابع آبی، ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) با اجرای این طرح پنج‌ساله، در راستای پایداری تولید، حفاظت از خاک و تضمین امنیت غذایی گام برداشته است.

کشت محصولات استراتژیک و توسعه مکانیزاسیون
وی افزود: در این طرح، کشت محصولاتی مانند گندم، جو، حبوبات (نخود و عدس)، گیاهان دارویی، علوفه‌ای و دانه‌های روغنی نظیر گلرنگ و کاملینا در اولویت قرار دارد. همچنین، با پرداخت تسهیلات به کشاورزان، ۳۸۱ دستگاه ادوات مدرن زراعی از جمله خاک‌ورزهای حفاظتی، سم‌پاش‌ها و پهپادها توزیع شده است.

مشارکت گسترده کشاورزان و کارشناسان
سید محسن بنی‌جمالی، کارشناس این طرح، از مشارکت ۵۳۸۱ کشاورز در ۱۰ شهرستان استان خبر داد و گفت: ۲۳ مرکز خدمات جهاد کشاورزی با همکاری ۶۰ کارشناس دولتی و ۱۶ کارشناس خصوصی، پایش و حمایت از مزارع را بر عهده دارند.

حمایت‌های مالی ستاد اجرایی فرمان امام(ره)
حجت‌الاسلام غریبی، معاون اجتماعی این ستاد در استان مرکزی، از پرداخت سالانه ۱۸ میلیارد تومان تسهیلات با سود ۴ درصد به کشاورزان برای خرید ادوات خبر داد و افزود: این ستاد در حوزه‌های آموزشی، تجهیز کارشناسان و توسعه ناوگان ماشین‌آلات کشاورزی فعال است.

اهمیت کشاورزی حفاظتی در شرایط خشکسالی

بر اساس مطالعات سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، کشاورزی حفاظتی (Conservation Agriculture) که سه اصل حداقل اختلال در خاک، پوشش دائمی خاک و تناوب زراعی را دنبال می‌کند، می‌تواند تا ۳۰ درصد در مصرف آب صرفه‌جویی کرده و در عین حال بازدهی محصول را افزایش دهد. این روش به‌ویژه در مناطق دیم‌خیز مانند استان مرکزی که با چالش خشکسالی مواجه است، از اهمیت بالایی برخوردار است.

تأثیر مکانیزاسیون بر افزایش بهره‌وری

بررسی‌های مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ایران نشان می‌دهد که استفاده از ادوات مدرن مانند خاک‌ورزهای حفاظتی می‌تواند تا ۲۰ درصد از فرسایش خاک جلوگیری کرده و بازدهی محصولات دیم را تا ۱۵ درصد افزایش دهد. همچنین، بهره‌گیری از پهپادهای سم‌پاش با کاهش مصرف سموم و افزایش دقت، به حفظ محیط‌زیست کمک می‌کند.

کشت محصولات مقاوم به خشکی و امنیت غذایی

طبق گزارش مؤسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، محصولاتی مانند کاملینا و گلرنگ به دلیل مقاومت به کم‌آبی و نیاز آبی پایین، گزینه‌های مناسبی برای کشت در مناطق دیم هستند. این گیاهان نه‌تنها در تأمین دانه‌های روغنی کشور نقش دارند، بلکه به دلیل دوره رشد کوتاه، خطرپذیری کمتری در برابر خشکسالی دارند.

حمایت مالی و نقش تسهیلات کم‌بهره

بر اساس آمار بانک کشاورزی، پرداخت تسهیلات کم‌بهره (۴ درصد) به کشاورزان می‌تواند تا ۴۰ درصد در افزایش نرخ مکانیزاسیون مؤثر باشد. این سیاست در کشورهای پیشرو در کشاورزی پایدار مانند برزیل و هند نیز به‌کار گرفته شده و نتایج مثبتی در افزایش بهره‌وری داشته است.

اجرای طرح‌هایی مانند جهش تولید در دیمزارها، با تلفیق کشاورزی حفاظتی، مکانیزاسیون و کشت محصولات مقاوم، می‌تواند راهکار مناسبی برای مقابله با خشکسالی و حفظ امنیت غذایی باشد. با این حال، نظارت مستمر کارشناسان و آموزش کشاورزان برای بهینه‌سازی مصرف منابع، از عوامل کلیدی در موفقیت این طرح‌ها محسوب می‌شود.

منابع:

1. سازمان فاو دستورالعمل کشاورزی حفاظتی 

2. مرکز تحقیقات کشاورزی ایران –گزارش تأثیر مکانیزاسیون بر کشاورزی پایدار

3. مؤسسه تحقیقات گیاهپزشکی – معرفی محصولات مقاوم به خشکی

4. بانک کشاورزی –بررسی تأثیر تسهیلات بر توسعه کشاورزی

خبرنگار: طاهره جوکار

انتهای گزارش/