علمی، پژوهشی و فناوری

اخبار فناوری شماره ۱۸ : پرامپت‌نویسی؛ انقلابی در گفت‌وگو با هوش مصنوعی

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری از استان یزد :

*ندا دهقانی زاده

در زمانی نه‌چندان دور، مهارت‌های فنی نظیر کدنویسی و تحلیل داده در صدر فهرست توانمندی‌های مرتبط با هوش مصنوعی قرار داشتند. اما امروز، با ورود گسترده‌تر مدل‌های زبانی قدرتمند مانند GPT، Claude و Gemini به حوزه‌های عمومی، یک مهارت نرم به‌ظاهر ساده اما فوق‌العاده کلیدی به صحنه آمده است: پرامپت‌نویسی.امروز، با ورود گسترده‌تر مدل‌های زبانی قدرتمند مانند GPT، Claude و Gemini به حوزه‌های عمومی، یک مهارت نرم به‌ظاهر ساده اما فوق‌العاده کلیدی به صحنه آمده است: پرامپت‌نویسی.

پرامپت‌نویسی چیست و چرا مهم است؟

پرامپت‌نویسی، فرآیند طراحی دقیق و هدفمند پرسش‌ها، دستورات یا سناریوهایی‌ست که برای مدل‌های زبانی ارسال می‌شوند. به‌عبارت ساده‌تر، شما با نحوهٔ سؤال پرسیدنتان، کیفیت پاسخ هوش مصنوعی را تعیین می‌کنید.

«پرامپت‌نویسی یعنی یاد بگیری چطور با AI مثل یک انسان خلاق صحبت کنی؛ نه مثل یک ماشین خشک.» پرامپت‌های سطحی، خروجی‌هایی سطحی تولید می‌کنند؛ اما پرامپت‌های دقیق، عمیق و چندبعدی می‌توانند خروجی‌هایی خلق کنند که از یک نویسنده، معلم یا حتی مشاور حرفه‌ای انتظار می‌رود.

رازهایی که کمتر کسی به شما می‌گوید:

۱. اضافه کردن احساسات

بخش بزرگی از موفقیت در پرامپت‌نویسی، وابسته به توانایی شما در تزریق احساسات به دستور است. به‌عنوان مثال: «یک گزارش تحلیلی دربارهٔ تورم بنویس» در مقابل: «گزارشی بنویس با لحن هشدارآمیز دربارهٔ تأثیر تورم بر سفرهٔ خانوار ایرانی، با تأکید بر مقایسه سال‌به‌سال.»

مدل‌ها به‌طور شگفت‌انگیزی به لحن، حالت عاطفی و سبک نوشتار واکنش نشان می‌دهند.

۲. ساختارهای چندمرحله‌ای (پله‌ای)

با تنظیم پرامپت به‌صورت پلکانی (چند مرحله‌ای)، هوش مصنوعی را در مسیر فکری هدایت می‌کنید. مثلاً: «ابتدا مقاله‌ای علمی دربارهٔ انرژی‌های تجدیدپذیر بنویس. سپس آن را برای یک نوجوان ۱۳ ساله قابل‌فهم کن. در پایان، خلاصه‌ای پنج‌خطی برای مدیران اجرایی ارائه بده.»

این تکنیک، قابلیت تفکیک نقش‌ها را فعال می‌کند و خروجی‌های متناسب با نیازهای مختلف تولید می‌کند.

۳. زاویه‌دیدهای غیرمعمول (خلاقانه)

پاسخ از نگاه یک ناظر معمولی اغلب خشک و کلیشه‌ای است. اما اگر از مدل بخواهید از دیدگاه خاصی پاسخ دهد — مثلاً: از زاویه‌دید یک ربات تنها در سیاره مریخ یا یک فیلسوف باستانی که ناگهان وارد قرن ۲۱ شده، در واقع دارید مدل را به نمایشی داستان‌محور و سینمایی دعوت می‌کنید.

۴. محدودیت‌های خلاقانه

در تضاد با باور رایج، محدودیت‌ها خلاقیت را تحریک می‌کنند. مثلاً وقتی به مدل می‌گویید: «این گزارش را در قالب یک گفت‌وگوی تلفنی بنویس» یا «همه چیز را طوری توضیح بده که انگار داری نامه‌ای عاشقانه می‌نویسی»

با این کار، مدل را وادار می‌کنید از کلیشه‌های زبانی فاصله بگیرد و سبک‌های متفاوتی را آزمایش کند.

 تأثیرات اقتصادی و اجتماعی پرامپت‌نویسی

در بازاریابی: شرکت‌ها از پرامپت‌نویسی برای تولید محتوای تبلیغاتی، اسکریپت‌های فروش و ایمیل‌های سفارشی استفاده می‌کنند.

در آموزش: معلمان از AI می‌خواهند درس‌ها را متناسب با سن، درک یا سطح دانش‌آموز تنظیم کند.

در درمان روان‌شناختی: برخی متخصصان سلامت روان از مدل‌ها برای شبیه‌سازی مکالمات حمایتی یا تمرین گفت‌وگوی ذهنی استفاده می‌کنند.

 اما آن‌چه همهٔ این کاربردها را مشترک می‌کند، کیفیت پرامپت است.

مدل به‌خودی‌خود نبوغ ندارد؛ این طرز سؤال ماست که باعث ظهور نبوغ می‌شود.

آینده‌ٔ شغلی پرامت‌نویسی

با توسعه روزافزون AI، سازمان‌ها به‌دنبال افرادی هستند که بتوانند با مدل‌های زبانی «صحبت کنند»؛ نه صرفاً برنامه‌نویسان. عناوینی مانند: Prompt Engineer، AI Conversation Designer، Creative Prompt Strategist.

در آگهی‌های شغلی شرکت‌های بزرگ دنیا دیده می‌شود و با دستمزدهایی قابل‌توجه.

جمع‌بندی

پرامپت‌نویسی دیگر یک مهارت لوکس یا فانتزی نیست؛ بلکه ابزاری حیاتی برای مشارکت مؤثر در آینده‌ی دیجیتال ماست.

چه تولیدکنندهٔ محتوا باشید، چه مدیر، چه معلم یا محقق — یادگیری این مهارت، به‌معنای توانایی «هدایت» هوش مصنوعی است؛ نه فقط استفاده از آن.  «در دنیایی که هوش مصنوعی حرف می‌زند، کسی برنده است که بهتر بلد باشد سؤال بپرسد.»

*دانشجوی دکتری مهندسی کامپیوتر

انتهای پیام/