علمی، پژوهشی و فناوری

حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محسن عمیق:

امام خمینی با عرفان حماسی جدیدش انسان‌ها را وارد میدان کرد

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری اصفهان : حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محسن عمیق عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان در نشست تخصصی جهاد تبیین با موضوع اندیشه‌های عرفانی و سیاسی حضرت امام خمینی (ره ) که به همت سازمان بسیج اساتید استان اصفهان و نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه های آزاد اسلامی استان اصفهان برگزار شد، گفت: معتقدم که مبانی تمام رفتارها و اعمالی که حضرت امام انجام داد و حتی در حوزه سیاسی بن‌مایه‌اش عرفان امام بود.  

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان ادامه سخن را به بیان ویژگی‌های عرفانی امام اختصاص داد و گفت:  تعریف حضرت امام از عرفان در نوع خودش بسیار جامع و مانع است. امام خمینی عرفان را به عنوان راهی برای رسیدن به خداوند و معرفت و شناخت عمیق او می‌داند. ایشان در تعاریف خود از عرفان، بر اهمیت "کمال الجلا" و "کمال الاستجلاء" تأکید می‌کند. "کمال الجلا" به معنای ظهور کامل خداوند در ذات خود و "کمال الاستجلاء" به معنای تجلی خداوند در مظاهر و آینه‌های دیگر، به ویژه در انسان کامل است.

حجت‌الاسلام عمیق گفت: حضرت امام معتقدند که عارف کسی است که قلب خود را هیولا و پذیرای هر صورتی که محبوب بخواهد قرار دهد و هیچ فعلیت و صورتی جز آن را طلب ننماید محو در طاعات خدا می‌شود و خالی از هر چیز دیگری غیر حق و خدا. 

وی بیان کرد: از نظر امام عارفان واقعی کسانی هستند که از قید تعلقات مرید و مراد، جامع ریا و تزویر و دعاوی پوچ و دلبستگی به دنیا برهند در میان خلق گمنام و بی‌نام و نشان باشند و در ملکوت و نزد خدا؛  و البته این در سیره ایشان هم بسیار بسیار رعایت شد و تا آخر عمر هم خیلی‌ها متوجه نشدند ایشان در کدام درجه از عرفان قرار دارد و بسیار گمنام بودند.

حجت‌الاسلام عمیق بیان کرد: امام معتقد بودند که منشا اصلی عرفان ناب را باید در درون اسلام سراغ بگیریم و غیر از اسلام هر نوع عرفانی و تصوفی و شناختی را قبول نداشتند. لذا می‌فرمایند کسانی که عارف ناب هستند باید منشا اصلی را در قرآن و آموزه‌های اصیل عرفانی که در روایات و دعاها هستند، بگیرند و خود ایشان هم در همین مسیر سیر کردند؛ امام در هر جایی از قرآن که وارد می‌شدند حرف ناب داشتند و البته غافل نباشیم که مقام معظم رهبری نیز یک چنین تبحری در استفاده استنطاق از قرآن دارند. ما اینها را در دیگران سراغ نداریم. 

وی ادامه داد:  عرفان امام ویژگی‌های دارند که در افراد دیگر و در مسلک‌های عرفانی دیگر نمی‌بینیم یعنی بسیاری از اینها بی‌نظیر و یا کم‌نظیر است. 

حجت‌الاسلام عمیق بیان کرد: اولین ویژگی اینکه امام یک عرفان حماسی ساختند، که در طول تاریخ در میان عرفا نمی‌بینیم و سراغ نداریم که عارفان این گونه حماسی بیایند وسط میدان و میدان‌دار شوند البته این گفته به معنی این نیست که پیامبر و اهل بیت علیه السلام را در این مجموعه ببینیم ائمه خودشان حماسه بودند. 

وی افزود: نکته اصلی اینکه امام یک عرفان حماسی جدیدی ساخت که انسان‌ها را وارد میدان کرد و این عرفان حماسی در اندیشه‌ها رسوخ کرد. با آوردن عرفان در میدان و تبدیل به حماسه توانستند انسان‌هایی را بسازند و رشد دهند که در طول تاریخ ۱۴۰۰ بعد از ائمه بی‌نظیر است و نداشتیم. عرفان حماسی در میان صوفیان و عارفان زیاد کار شده اما اینها عمدتا اهل عزلت و مردم گریزی و گوشه‌نشینی بوده است؛ امام احیاگر عرفان ناب و خارج کننده عرفان ناب از عزلت و انزوا بود؛ و عرفان را  احیا و مردمی کردند. حقیقت عرفان این است که انسان را به خلوص برساند و امام با تبحری که داشتند انسان‌های خالصی را در میدان ساختند از انسان‌های عادی. 

حجت‌الاسلام عمیق بیان کرد: دومین ویژگی عرفان حضرت امام پیوندی است که بین عرفان و فقاهت ایجاد کردند چون مطالعات و تألیفات و سلوک عرفانی داشتند و در کنار این فقیه جامع الشرایط هستند در حوزه احکام و شریعت اسلام. در طول تاریخ انسان‌های اینگونه کم هستند و کاری که امام انجام داد و در دیگران  نمونه آن کمتر دیده می‌شود اینکه امام به مرجعیت فقهی می‌رسد و در عین حال در اوج عرفان خودشان هم قرار گرفته‌اند و مرجع عرفانی انسان هستند. 

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان گفت: امام شریعت را با طریقت به حقیقت رساندند و اینها را پیوند دادند و اصلا نمی‌شود حقیقتی بدون شریعت را دریافت کرد و روی این هم بسیار تاکید کردند و  دیگرانی را اگر خواستند شریعت را کنار بگذارند و خودشان مدعی حقیقت باشند این را تصوف جاهلانه و عامیانه قلمداد کردند. 

وی بحث ظاهر و باطن از دیدگاه امت را هم اشاره و در ادامه بیان داشت: امام سردمدار احیاگر شریعت و نماز در کشور بودند. 

  نکته دیگر اینکه امام از پیراستگی از شفهیات و بدعت‌ها برخوردار بودند و این را در  دیوان ایشان می‌توان دید. در حوزه عرفانی و نکات خیلی ظریف در شعرها داشتند. همچنین پیراستگی را در کتا‌بها داشتند و نگاه امام تکفیری و تحقیری نیست و بسیاری از عرفا را در کتابها خلصین شیعه نام می‌برند که به معرفت‌ها بالایی رسیده‌اند و ولایت را درک کرده‌اند.

حجت‌الاسلام عمیق ادامه داد: یکی از نکات بسیار زیبا در عرفان امام غیر از اینکه ایشان شریعت و عرفان را توانستند کنار هم قرار دهند عقلانیت و در حقیقت فلسفه اسلامی را باشهودگرایی عرفانی، عرفان اسلامی تلفیق دهند و هر چند این کار را حکیم ملاصدرا هم را انجام دادند و تلاش وافری هم داشتند که عقلانیت را با شهود در هم بیامیزد و تلفیق کند و در زمان حکیم ملاصدرا به اوج رسید ولی نکته‌ای که در کار امام فرارتر از کار جناب ملاصدرا هم می‌شود دید اینکه تلفیق‌هایی انجام شد و امام از جمله  عارفانی بودند که به حوزه عقل بهای بسیار زیادی دادند ایشان معتقد بودند به برهان‌های عقلی. 

وی افزود: نکته جالب‌تر در عرفان امام خدامداری و خلق‌داری است عارفان عموما سیر خدا مداری دارند امام امام مثل انبیا کار کردند و سیر الی الخلق هم خود را نشان داد و از متاع دنیا استفاده کردند و برای ساخت انسان کامل. 

حجت‌الاسلام عمیق گفت: نکته پایانی اینکه تولی در عرفان امام است.در حقیقت سیاست کاری اصلی امام را در همین نظریه ولایت فقیه ایشان می‌توان دید.  

 انتهای پیام/