علمی، پژوهشی و فناوری

در گفت و گو با کارشناس جامعه شناسی مطرح شد:

بیکاری مهمترین عامل افزایش بزهکاری اجتماعی

دکتر زهرا نجاتی مجد  کارشناس و دکترای جامعه شناسی در گفت و گو با خبرنگار علم و فناوری تصریح کرد: برای رسیدن به یک جامعه سالم نقش جمعیت جوان بسیار چشمگیر و مفید است، شناخت شرایط موجود اشتغال در ایجاد فرصت‌های شغلی جدید برای جوانان حائز اهمیت است، متأسفانه جوانان کشور ما در حال حاضر با مشکلاتی زیادی از جمله بیکاری و عدم اشتغال مناسب برخوردار هستند، شواهد و قرائن نشان دهنده آن است که صدرنشین بحران‌های آینده کشور بحران گسترده بیکاری خواهد بود.

وی ادامه داد: بحرانی که خواه یا ناخواه تمام جامعه ایرانی، مستقیم و غیرمستقیم، در معرض اثرات منفی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آن قرار خواهند گرفت. وجود بیکاری در هر کشور باعث بالا رفتن آمار فقر، فساد، توزیع ناعادلانه درآمد، طلاق، قاچاق مواد مخدر، ناامنی و پیامدهای سنتی دیگر در آن کشور خواهد شد، ایجاد اشتغال یکی از مهمترین ابزارهای کاهش بیکاری، فقر و نابرابری است.

به گفته وی، بیکاری برای مردان زیادتر از زنان و برای اقلیت قومی بیشتر است، همچنین میزان بیکاری طولانی مدت اقلیت‌های قومی بسیار زیادتر از میزان متوسط برای بقیه جمعیت است. افزایش اخیر میزان بیکاری به ویژه جوانان را متأثر ساخته است.

او در همین خصوص تصریح کرد: تجربه بیکاری برای کسانی که به داشتن شغل ثابت و مطمئن عادت کرده‌اند، می‌تواند بسیار ناراحت کننده باشد، بدیهی است مستقیم ‌ترین نتیجه آن از دست دادن درآمد است. 

این مقام مسئول خاطرنشان کرد: در جوامع امروزی داشتن شغل برای حفظ عزت نفس فرد مهم است حتی در مواردی که شرایط کار نسبتاً ناخوشایند و وظایف مربوطه کسل کننده است کار معمولاً عنصر تشکیل دهنده‌ای در ترکیب روانی مردم و دور فعالیت‌های روزانه آنها است.

کاهش روابط اجتماعی، آثار مضر بیکاری

او با اشاره به اینکه تأثیرات سو بیکاری را می‌توان از دیدگاه جامعه‌شناسی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و روانی بررسی کرد، عنوان کرد: بیکاری مهمترین علت افزایش بزهکاری‌های اجتماعی است و ارتباط افزایش بیکاری با افزایش بزهکار در جامعه مدت‌ها است که ثابت شده است، کاهش روابط اجتماعی و سست شدن پیوند فرد با پیکره اجتماع از دیگر آثار سو بیکاری است.

به گفته وی، اجتماعی که در آن بیکاری ریشه دوانیده باشد، به سرعت شاهد کاهش جریان‌های اجتماعی مثبت خواهد بود و مباحثی هم چون سازگاری، همکاری، توافق در مقابل تعارض و مخالفت رنگ می‌بازد.

وی ادامه داد: در چنین شرایطی نیازهای فردی و خانوادگی فرد مغفول می‌ماند و او برای برآورده کردن نیازهای خود به هر وسیله‌ای متوسل می‌شود. در جامعه متعادل نیروی کار متخصص در جای خود مشغول است، همه مردم نیازهای یکدیگر را برآورده می‌کنند، اما بیکاری در جامعه خلأ بزرگی ایجاد و توسعه شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی را با مشکل روبرو می‌کند.

 دکتر زهرا نجاتی مجد  کارشناس و دکترای جامعه شناسی در با اشاره به اینکه جوانان به عنوان سرمایه‌های انسانی جامعه، به منزله ظرفیت، فرصت و موهبتی تکرار نشدنی در آن جامعه محسوب می‌شوند؛گفت: فرصتی که همان اندازه که خاص و تکرار نشدنی است، همان اندازه مغتنم و گذراست و در کشاکش فراز و نشیب‌های روزگار به چالش کشیده می‌شود و اگر از آمادگی و توان لازم برخوردار نباشد، آن جامعه را از لحاظ منابع انسانی و توسعه پایدار در آینده‌ای نه چندان دور با مشکل مواجه می‌کند.

مشکلات بیکاری جوانان

این مقام مسئول در این خصوص نیز می‌گوید: میزان بیکاری جوانان در جهان دو تا سه برابر بیشتر از میزان بیکاری بزرگسالان است و جمعیتی که بیشتر در معرض خطر بیکاری قرار دارند عمدتاً جوانان تحصیل کرده‌ای هستند که برای اولین بار و بدون تجربه کاری وارد بازار کار می‌شوند، برای تحلیل بیکاری جوانان و ارائه راهکار جهت کاهش میزان بیکاری آنان، باید پیش از هر چیز عواملی را که سبب بروز مشکلات می‌شوند شناسایی کرد. 

دکتر نجاتی مجد افزود: بسیاری از جوانان معتقدند تحصیلات و آموزش باعث تسهیل اشتغال نمی‌شود، از سوی دیگر، اکثریت قابل توجهی از کارفرمایان نیز سطح آموزش و تحصیلات جوانان، و توانایی آنها در بکارگیری آن آموخته‌ها را در محیط کار، نسبتاً ضعیف ارزیابی نموده‌اند. این امر ناشی از عدم تعامل بین مؤسسات آموزشی و بازار کار و در نظر نگرفتن نیازهای بازار کار در محتوای سیستم آموزشی است.

تأثیر بیکاری در بروز آسیب‌های اجتماعی

او گفت: نقش بیکاری و تبعات آن را نمی‌توان در بروز آسیب‌های اجتماعی نادیده گرفت. به طوری که به اعتقاد دکتر امان الله قرایی مقدم افراد بیکار مستعد انجام هرگونه خلافی هستند، به طوری که بیکاران به علت نداشتن درآمد به راحتی به انواع آسیب‌ها دچار می‌شوند.

این فعال حوزه جامعه شناسی ادامه داد: برای نمونه در بیشتر موارد پس از بیکاری در خانواده‌ها طلاق پیش می‌آید، بعد از آن فحشاء گسترش می‌یابد و به تبع آن فرار کودکان و بخصوص دختران از خانه، بچه‌های خیابان خواب و خیابان گرد افزایش یافته در نتیجه آمار جرم، جنایت، فساد و انواع آسیب‌های اجتماعی افزایش می‌یابد.

وی افزود: افزایش نرخ بیکاری همواره با گسترش انواع آسیب‌های اجتماعی، بزهکاری‌ها، فقر، روسپی‌گری، دختران فراری، بچه‌های خیابانی و… همراه بوده است. متأسفانه این مساله در بسیاری از موارد به اعمالی نظیر دزدی، آدمکشی، آدم ربایی در جامعه منجر شده است. به عبارت دیگر بیکاری منشأ تمام فسادها در جامعه است.

بیکاری جوانان تهدیدی برای کاهش سلامت روان

دکتر نجاتی مجد کارشناس و دکترای جامعه شناسی در این باره افزود: استرس از دست دادن شغل و بیکاری می‌تواند عوارض جدی در سلامت فیزیکی و روحی افراد داشته باشد در واقع در جامعه‌ای که میزان سلامت اجتماعی پایین باشد رفتارهای مغایر شهروندی و بیماری‌های سایکوسوماتیک (روان – تنی) همچون زخم معده، ام اس، میگرن، اختلالات خواب، قلبی – عروقی و پرخاشگری زیاد می‌شود.

او به این نکته اشاره کرد و گفت: بیکاری از بزرگ‌ترین معضلاتی است که باعث برهم خوردن تعادل در خانواده و مهم‌تر از آن جامعه می‌شود اگر گفته شود که ۵۰ درصد از میزان رضایت از زندگی به دلیل انتخاب و داشتن شغل مناسب است اغراق نکرده‌ایم ادامه داد: تحقیقات نشان داده است که افراد با شغل مناسب و تحصیلات خوب، رضایت بیشتری از زندگی دارند و معمولاً شادتر هستند.

وی در خاتمه کلام افزود: متأسفانه بیکاری درسال‌های اخیر به افزایش ارتکاب جرم، رشد مشاغل کاذب، دست فروشی، زورگیری‌های خیابانی و سایر آسیب و معضلات اجتماعی دامن زده است، مشکلات ناشی از بیکاری و حتی نبود امنیت شغلی در یک جوان علاوه بر افزایش بار روانی بر روی فرد، مصائب دیگری را به خانواده و اطرافیان خود منتقل می‌کند. از سویی دیگر ناآرامی و فشار روانی در فرد موجبآشفته‌ای در خانواده می‌شود و به تبع آن جامعه را هم دستخوش معضلاتی می‌کند.

خبرنگار: فاطمه شعبانی