علمی، پژوهشی و فناوری

آشنایی با زیست بوم علم و فناوری ایران

سازمان بسیج علمی،پژوهشی و فناوری کشور؛ پیشران مردمی نوآوری و تحقق تمدن نوین اسلامی

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری : سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری کشور به‌عنوان یکی از بازوهای اصلی زیست‌بوم علم و فناوری ایران، طی دو دهه اخیر نقشی برجسته در شناسایی و پشتیبانی از ظرفیت‌های مردمی ایفا کرده است. این سازمان با هدف تحقق عدالت علمی، توسعه نوآوری و حرکت به‌سوی تمدن نوین اسلامی شکل گرفت و امروز به‌عنوان بزرگ‌ترین شبکه علمی مردمی کشور شناخته می‌شود.

تاریخچه شکل‌گیری و روند تکاملی

فعالیت‌های این سازمان ریشه در سال ۱۳۸۲ دارد؛ زمانی که حمایت از مبتکران و مخترعان بسیجی به‌عنوان یک اقدام پایه‌ای در دستور کار قرار گرفت. این حمایت‌ها با گسترش نیاز کشور به نوآوری، در سال ۱۳۸۷ و همزمان با «سال نوآوری و شکوفایی» در قالب نهادی منسجم و ساختاریافته ادامه یافت. بدین ترتیب سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری تأسیس شد تا فعالیت‌های علمی اقشار مختلف بسیج از جمله اساتید، پزشکان، مهندسان، دانشجویان، طلاب، دانش‌آموزان و سایر گروه‌های تخصصی را در یک شبکه علمی مردمی هماهنگ و هدایت کند.

این روند طی سال‌های اخیر با نگاه به بیانیه «گام دوم انقلاب» و تأکید رهبر معظم انقلاب بر «رستاخیز علمی» کشور، وارد مرحله‌ای تازه شد؛ به‌گونه‌ای که این سازمان امروز نه‌تنها حامی نوآوران بسیجی است بلکه به‌عنوان شریک راهبردی دستگاه‌های اجرایی، علمی و صنعتی برای حل مسائل کلان کشور عمل می‌کند.

مأموریت‌ها و وظایف راهبردی

سازمان بسیج علمی مأموریت اصلی خود را «بسیج ظرفیت‌های مردمی برای حل مسائل انقلاب اسلامی» تعریف کرده و برای تحقق آن، مجموعه‌ای از وظایف محوری را دنبال می‌کند:

شناسایی خلأها و نیازهای علمی کشور و جهت‌دهی پژوهش‌ها به سمت حل این مسائل.

حمایت از نخبگان، مخترعان و مبتکران در حوزه‌های مختلف علوم انسانی، پایه، فنی و پزشکی.

تقویت تشکل‌های علمی و پژوهشی اقشار بسیج به‌منظور ورود به عرصه تولید دانش.

پشتیبانی از تشکیل هسته‌های علمی مردمی و مراکز رشد نوآوری.

حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، صنایع خلاق و کارآفرینی علمی.

برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی، نظریه‌پردازی و مناظره برای ارتقای گفتمان علمی.

ایجاد پل ارتباطی میان پژوهشگران مردمی و کارفرمایان تحقیقاتی در حوزه صنعت و اقتصاد.

این مأموریت‌ها در کنار رویکرد تمدن‌ساز سازمان، آن را به نهادی متمایز در میان بازیگران علمی کشور تبدیل کرده است.

اهداف کلان و چشم‌انداز

بر اساس سند اعتلای بسیج، این سازمان چشم‌انداز خود را در سه محور کلیدی ترسیم کرده است:

شبکه‌سازی و گفتمان‌سازی علمی: بسیج کردن ظرفیت‌های مردمی و ایجاد جریان امیدآفرینی در فضای علمی کشور.

تربیت نیروی انسانی تراز انقلاب اسلامی: پرورش پژوهشگران و فناورانی متعهد، متخصص و آماده برای حل مسائل ملی.

تولید دانش و فناوری‌های تمدن‌ساز: عبور از مرزهای علمی برای دستیابی به اقتدار علمی و مرجعیت بین‌المللی.

شعار راهبردی این حرکت «بسیج، جهاد علمی تمدن‌سازی» است؛ شعاری که بر هم‌افزایی ایمان و علم و میدان‌داری جوانان در مسیر پیشرفت علمی کشور تأکید دارد.

طرح‌ها و برنامه‌های حمایتی

برای عملیاتی شدن این اهداف، سازمان بسیج علمی مجموعه‌ای از طرح‌های حمایتی را تعریف کرده که هرکدام بخشی از زنجیره ایده تا محصول نهایی را پوشش می‌دهد، برخی از این طرح ها به شرح زیر است:

طرح شهید چمران: ترویج و تعمیق گفتمان جهاد علمی در راستای تحقق اهداف بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی

طرح شهید احمدی روشن: حمایت گروه های مردمی با ماموریت شناسایی، توانمندسازی و هدایت استعدادهای برتر

طرح شهید شهریاری: فعالسازی حداکثری ظرفیت های تحقیقاتی کشور بر اساس مسائل دارای کارفرما و شکل دادن میزهای مشترک با کارفرمایان

طرح باقرالعلوم(ع): توسعه اقتصاد دانش بنیان مردم پایه با تسهیل و تسریع در تاسیس شرکت های دانش بنیان مردمی از طریق حمایت رشدی از هسته های فناور ذیل نیاز واقعی

طرح امام صادق(ع): توسعه اقتصاد صنایع خلاق مردم پایه با تسهیل و تسریع در تاسیس شرکت های حکمرانی نرم و تولید نوآوری های اجتماعی مردمی

طرح تا ثریا: حمایت از تجاری‌سازی فناوری های دارای توجیه اقتصادی و ورود محصولات به بازار

طرح کسری خدمت نخبگان: استفاده از توان علمی و پژوهشی مشمولان نخبه در خدمت به کشور

این طرح‌ها نه‌تنها از ایده‌های نو حمایت می‌کنند بلکه مسیر عملیاتی شدن آنها را تا مرحله تولید صنعتی و ورود به بازار هموار می‌سازند.

جایگاه در زیست‌بوم علم و فناوری

سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری کشور امروز یکی از حلقه‌های اصلی اتصال دانشگاه، صنعت و جامعه به شمار می‌آید. با اتکا به شبکه گسترده بسیج، این سازمان امکان شناسایی استعدادها و ایده‌ها در سراسر کشور را دارد و می‌تواند ظرفیت‌های پراکنده مردمی را به سمت حل مسائل ملی هدایت کند.

این ویژگی، سازمان را به نهادی منحصر‌به‌فرد در زیست‌بوم علم و فناوری ایران تبدیل کرده است؛ نهادی که علاوه بر پشتیبانی از نخبگان، به عدالت در دسترسی به امکانات علمی، توسعه مشارکت مردمی در نوآوری و ایجاد پیوند میان ارزش‌های دینی و پیشرفت علمی توجه ویژه دارد.