علمی، پژوهشی و فناوری

آشنایی با زیست بوم علم و فناوری ایران

معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری؛ پیشران ایران دانش‌بنیان

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری : معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در سال‌های اخیر به یکی از نهادهای کلیدی در پیشبرد راهبرد «اقتصاد دانش‌بنیان» و توسعه زیست‌بوم نوآوری کشور بدل شده است. این نهاد به‌عنوان بازوی سیاست‌گذار، تسهیلگر و حامی شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها، نقش محوری در جهت‌دهی به فعالیت‌های فناورانه و تحقق اهداف کلان علمی و اقتصادی کشور ایفا می‌کند.

تاریخچه و شکل‌گیری

این معاونت در سال ۱۳۸۵ با هدف ساماندهی و حمایت از نخبگان علمی و ایجاد زیرساخت‌های توسعه فناوری‌های پیشرفته تأسیس شد. در طول زمان و با گسترش فعالیت‌ها، وظایف آن از صرفاً حمایت از نخبگان فراتر رفت و به حوزه‌هایی همچون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان، تجاری‌سازی فناوری، ارتقای زیست‌بوم نوآوری و اتصال دانشگاه به صنعت کشیده شد. تغییر عنوان آن به «معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان» در سال ۱۴۰۱ نیز نشان‌دهنده‌ی تأکید بر جایگاه اقتصاد دانش‌بنیان در مأموریت‌های این نهاد است.

وظایف و مأموریت‌ها

مأموریت اصلی معاونت را می‌توان در سه محور خلاصه کرد:

• سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کلان برای توسعه فناوری‌های راهبردی و صنایع دانش‌بنیان.

• تسهیلگری و حمایت از شرکت‌های نوپا، استارتاپ‌ها و دانش‌بنیان‌ها از طریق مشوق‌های مالی، حقوقی و نهادی.

• ایجاد پیوند بین نهادهای علمی، دانشگاهی و صنعتی برای تبدیل دانش به محصول و تجاری‌سازی نوآوری‌ها.

اهداف و دستورالعمل‌ها

هدف‌گذاری این معاونت در سال‌های اخیر بر محورهایی همچون افزایش سهم اقتصاد دانش‌بنیان در تولید ناخالص داخلی، توسعه صادرات محصولات فناورانه، حمایت از نخبگان و کاهش وابستگی کشور به اقتصاد نفتی متمرکز بوده است. دستورالعمل‌های اجرایی آن نیز بر اساس نقشه جامع علمی کشور، اسناد بالادستی و سیاست‌های کلان نظام طراحی می‌شوند.

زیرمجموعه‌ها و ساختار

زیرمجموعه‌های معاونت شامل ستادهای توسعه فناوری‌های راهبردی (نظیر زیست‌فناوری، نانو، هوافضا، فناوری اطلاعات و ارتباطات، انرژی‌های نو، آب و محیط‌زیست و...)، مرکز شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان، بنیاد ملی نخبگان، صندوق نوآوری و شکوفایی و شبکه‌ای از مراکز نوآوری و شتاب‌دهنده‌ها است. این ساختار به گونه‌ای طراحی شده که چرخه کامل نوآوری، از پژوهش و توسعه تا تجاری‌سازی و ورود به بازار را پشتیبانی کند.

نقش تسهیلگر در زیست‌بوم نوآوری

به باور بسیاری از کارشناسان، مهم‌ترین نقش معاونت علمی و فناوری در سال‌های اخیر، ایجاد و تقویت زیست‌بوم نوآوری کشور بوده است. این نهاد با سیاست‌های حمایتی خود مسیر را برای فعالیت هزاران شرکت دانش‌بنیان و فناور هموار کرده و بستر مناسبی برای رشد سرمایه‌گذاری خطرپذیر، توسعه پارک‌های علم و فناوری و شکل‌گیری اکوسیستم استارتاپی کشور فراهم آورده است.

چشم‌انداز آینده

با توجه به چالش‌های اقتصادی کشور و ضرورت کاهش اتکا به درآمدهای نفتی، تقویت جایگاه اقتصاد دانش‌بنیان در سیاست‌های کلان ملی اجتناب‌ناپذیر است. معاونت علمی و فناوری می‌کوشد با توسعه فناوری‌های راهبردی، افزایش صادرات محصولات دانش‌بنیان و گسترش همکاری‌های بین‌المللی، ایران را به بازیگری اثرگذار در عرصه اقتصاد دانش‌بنیان منطقه تبدیل کند.