علمی، پژوهشی و فناوری

هشدار سرمازدگی در استان مرکزی

کشاورزان و باغداران اقدامات پیشگیرانه را جدی بگیرند

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری استان مرکزی، با توجه به اعلام هشدار نارنجی هواشناسی مبنی بر ناپایداری جوی و کاهش محسوس دما از چهارشنبه تا یکشنبه آینده، کشاورزان و باغداران استان مرکزی باید اقدامات فوری برای جلوگیری از خسارات سرمازدگی انجام دهند.

توصیه‌های فنی بر اساس مطالعات علمی
بر اساس پژوهش‌های منتشر شده در مجله علمی Agricultural and Forest Meteorology (2022)، سرمازدگی به‌ویژه در دوره رشد گیاهان، می‌تواند منجر به کاهش عملکرد محصولات تا ۳۰ درصد شود. استفاده از آبیاری خارج از نوبت (به ویژه در ساعات شبانه‌روز که دما به حداقل می‌رسد) با ایجاد لایه محافظتی از یخ، از انتقال سرمای کشنده به بافت‌های گیاهی جلوگیری می‌کند.

همچنین مطالعات مرکز تحقیقات کشاورزی ایران 2023 نشان داده است که محلول‌پاشی اسیدآمینه و فروپتاس قبل از وقوع سرما، مقاومت سلولی گیاهان را افزایش داده و از آسیب‌های ناشی از استرس سرمایی می‌کاهد.

اقدامات ضروری برای باغداران
احمد اسدی، معاون باغداری جهاد کشاورزی استان مرکزی، با اشاره به توصیه‌های فنی، از باغداران خواست:

·  از هرس درختان در این بازه زمانی خودداری کنند، زیرا هرس موجب تحریک رشد جوانه‌های حساس می‌شود.

·  روشن کردن پلارهای باغی و ایجاد دود غلیظ برای کاهش تشعشع سرمای شبانه، روشی مؤثر است که در مطالعه‌ای از دانشگاه تهران 2021 تأیید شده است.

· استفاده از قیم‌بندی و پوشش نهال‌های جوان با نایلون یا گونی، به‌ویژه برای گونه‌های حساس مانند پسته و بادام، ضروری است.

هشدار به گلخانه‌داران
اسدی تأکید کرد: گلخانه‌داران باید سیستم‌های گرمایشی را بررسی و سوخت جایگزین آماده داشته باشند. پژوهش‌های انجمن علوم باغبانی آمریکا (ASHS, 2020) نشان می‌دهد که افت ناگهانی دما در گلخانه‌ها می‌تواند در کمتر از ۶ ساعت به محصولات آسیب جدی وارد کند.

پلارهای باغی 

پلارهای باغی (یا بخاری‌های باغی) دستگاه‌های گرمایشی هستند که در باغات و مزارع برای جلوگیری از سرمازدگی محصولات استفاده می‌شوند.

چرا پلارها را روشن می‌کنند؟
وقتی هشدار سرمازدگی وجود دارد، دمای هوا در طول شب (به‌ویژه در ساعات قبل از طلوع آفتاب) به شدت کاهش می‌یابد. روشن کردن پلارها باعث:

1.  افزایش دمای موضعی در سطح باغ و کاهش خطر یخ‌زدگی میوه‌ها و جوانه‌ها.

2.  جریان هوای گرم که از سقوط هوای سرد به سطوح پایین‌تر (جایی که درختان قرار دارند) جلوگیری می‌کند.

چگونه کار می‌کنند؟
·  این دستگاه‌ها معمولاً با سوخت گازوئیل یا نفت کار می‌کنند.

·  گرمای تولیدشده، همراه با ایجاد دود غلیظ، لایه‌ای از هوای گرم را در اطراف درختان تشکیل می‌دهد.

·  در برخی موارد، از شمع‌های مخصوص ضدسرما (شمع باغی) نیز استفاده می‌شود.

مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از گرمایش فعال (Active Heating) مانند پلارها می‌تواند دمای محیط باغ را ۲ تا ۵ درجه سانتی‌گراد افزایش دهد و از خسارت‌های جدی جلوگیری کند (مجله Agricultural and Forest Meteorology, 2018).

جایگزین‌های دیگر:

·  آبیاری بارانی (با تشکیل لایه یخ محافظ)

·  استفاده از پوشش‌های نایلونی روی درختان.

اگر باغداران این اقدامات را انجام ندهند، ممکن است گل‌ها و میوه‌های جوان در اثر سرما از بین بروند و خسارات سنگینی به محصولات وارد شود.

با توجه به پیش‌بینی‌های هواشناسی و شواهد علمی، رعایت این توصیه‌ها می‌تواند از خسارات میلیاردی به بخش کشاورزی استان مرکزی جلوگیری کند.

منابع معتبر:
1.       Agricultural and Forest Meteorology (2022) - "Frost damage mitigation in orchards"

2.     مرکز تحقیقات کشاورزی ایران (1402) - "راهکارهای مقابله با سرمازدگی بهاره"

3.   دانشگاه تهران (1390) - "تأثیر دود و گرمایش مصنوعی در کاهش خسارت سرما"

4.   انجمن علوم باغبانی آمریکا (2020) - "مدیریت بحران سرمازدگی در گلخانه‌ها"

خبرنگار: طاهره جوکار

انتهای پیام/