پزشکی و سلامت ,علمی، پژوهشی و فناوری

گزارش علمی:

آنتی‌بیوتیک‌هایی که به جای درمان، تهدید هستند

در سال‌هایی که مصرف آنتی‌بیوتیک به عادت روزمره بسیاری از مردم تبدیل شده، متخصصان هشدار می‌دهند که این داروهای نجات‌بخش، به دلیل مصرف بی‌رویه و خودسرانه، آرام‌آرام قدرت خود را از دست می‌دهند. حالا مقاومت میکروبی نه‌تنها یک معضل بهداشتی، بلکه یک بحران جهانی است؛ بحرانی که در صورت بی‌توجهی، جان میلیون‌ها نفر را در دهه‌های آینده تهدید خواهد کرد.

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری : مصرف بی‌رویه و خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها به یکی از جدی‌ترین تهدیدات سلامت عمومی در سطح جهان تبدیل شده است. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، در سال ۲۰۱۹، مقاومت‌دارویی باکتری‌ها مستقیماً باعث مرگ ۱.۲۷ میلیون نفر و در مجموع با مرگ حدود ۴.۹۵ میلیون نفر ارتباط داشته است  . این بحران اکنون نه تنها بر زندگی انسان‌ها، بلکه بر امکان انجام جراحی‌های حیاتی مانند شیمی‌درمانی یا زایمان نیز تأثیر منفی گذاشته است .

مطالعه‌ای بین‌المللی نشان داد تقریباً نیمی از آنتی‌بیوتیک‌ها بدون نیاز به نسخه فروخته شده‌اند؛ در خاورمیانه این رقم تا ۸۲٪ بوده است  . این دسترسی آسان باعث شده تا بسیاری از مردم بدون مشورت پزشک، برای عفونت‌های ساده مانند سرماخوردگی یا سرفه اقدام به درمان خودسرانه کنند که موجب ایجاد مقاومت می‌شود  .

در آمریکا، بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، سالانه بیش از ۲.۸ میلیون عفونت مقاوم به آنتی‌بیوتیک رخ می‌دهد که باعث بیش از ۳۵ هزار مرگ می‌شود  . هزینه درمان این موارد تنها برای شش میکروب مهم بیش از ۴.۶ میلیارد دلار در سال تخمین زده شده است  .

وضعیت ایران: مصرف بالا و عوارض

مطالعه‌ای ملی در ایران نشان داد که در کودکان زیر پنج سال مبتلا به عفونت تنفسی، تقریباً ۶۲.۶٪ از آنتی‌بیوتیک‌ها به‌صورت بدون نیاز به نسخه یا تزریقی مصرف شده است—رقمی نگران‌کننده که بر اساس آمار سال ۱۳۹۹ منتشر شد  . علاوه بر این، بیش از ۵۰٪ از بیماران ایرانی در سال ۲۰۱۵ حداقل یک بسته آنتی‌بیوتیک مصرف کرده‌اند که از معیارهای OECD چندین برابر بیشتر است  .

در ایران، مطالعه‌ای در تهران نشان داد حدود ۵۲.۹٪ والدین یا خود دارو تجویز می‌کنند—یا با نسخه قبلی مجدداً دارو تهیه می‌کنند  . عامل مهم در این رفتار، سطح سواد سلامت مادران بوده است؛ به این ترتیب، آموزش عمومی می‌تواند تأثیر بسزایی داشته باشد .

معصومه نعمت بخش کارشناس دارویی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد در گفت‌وگو با خبرنگار علم و فناوری گفت: افزایش مدت زمان بیماری، افزایش هزینه درمان و شیوع بیماری های پیچیده تر از مشکلات مصرت نادرست آنتی بیوتیک هاست.

وی اضافه کرد: همچنین استفاده خودسرانه و بیش از حد آنتی بیوتیک ها موجب سختی درمان و افزایش شدت بیماری، مراجعات بیشتر به پزشکان، اختلال در کنترل عفونت بیمارستانی و افزایش ریسک اقدامات درمانی و همچنین افزایش مرگ و میر ناشی از عفونت ها در درمان های جانبی می شود.

وی با بیان اینکه عوامل متعددی در پیشگیری و کاهش بروز مقاومت میکروبی موثر هستند گفت: تجویز صحیح دارو توسط پزشک و
مصرف صحیح دز مناسب دارو در ساعت مشخص از موارد حائز اهمیت است.

نعمت بخش افزود: شایعترین عوارض جانبی آنتی‌بیوتیک‌ها را شامل جوش و ضایعات پوستی، سرگیجه، حالت تهوع، اسهال و بروز عفونت های قارچی فرصت طلب عنوان کرد.

وی یاداور شد: مصرف برخی از داروها همراه با برخی از غذا ها صحیح نیست برای مثال لبنیات و موادغذایی حاوی آهن باید دو ساعت پس از خوردن انتی بیوتیک های دسته تتراسایکلین ها، مصرف شود.

 

آنتی‌بیوتیک‌هایی که به جای درمان، تهدید هستند

طبق مقاله‌ای در Lancet Microbe، تا ۵ میلیون مرگ در سال ۲۰۱۹ به مقاومت باکتریایی نسبت داده شده است و این عدد به سومین عامل مرگ‌ومیر در آن سال تبدیل شده است  . ادعا می‌شود که بدون اقدامات کنترلی، ممکن است تا سال ۲۰۵۰ سالانه ۱۰ میلیون نفر جان خود را از دست بدهند.

سازمان جهانی بهداشت طبقه‌بندی AWaRe را ارائه کرده‌ تا آنتی‌بیوتیک‌ها را در سه دسته Access (دسترس)، Watch (نظارت‌شده) و Reserve (ذخیره‌ای) قرار دهد و تا سال ۲۰۳۰ مصرف Access حداقل به ۷۰٪ برسد  . همچنین، کارشناسان WHO تشخیص داده‌اند که در طی همه‌گیری کووید-۱۹ بیش از ۷۵٪ بیماران دریافت‌کننده آنتی‌بیوتیک، از نیاز واقعی آن برخوردار نبوده‌اند.

کشورها با محدودیت فروش بدون نسخه، آموزش عمومی و سیاست‌های قوی توانسته‌اند رشد مقاومت دارویی را کند کنند. در ایران نیز از دهه گذشته هشدارهایی مبنی بر ضرورت تدوین دستورالعمل‌ها صادر شد و اکنون نهادهایی چون NCRUD و وزارت بهداشت برنامه‌هایی را برای نظارت و کنترل نسخه‌نویسی ارائه کرده‌اند  .

نتیجه‌گیری

مصرف بی‌رویه و خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها نه تنها موجب مقاومت و هزینه‌های سنگین درمانی، بلکه تهدیدی برای دستاوردهای پزشکی مدرن محسوب می‌شود. برای مقابله با این مشکل، موارد زیر ضروری است:

ممنوعیت فروش بدون نسخه برای آنتی‌بیوتیک‌ها
اجرای دقیق طبقه‌بندی AWaRe توسط WHO،


3. افزایش سواد سلامت عمومی به‌ویژه در خانواده‌ها،

4. نظارت مستمر بر تجویز پزشکان با استفاده از سامانه‌های هوشمند.

بدون اجرای این اقدامات، آنتی‌بیوتیک‌هایی که زمانی ناجی انسان بودند، اکنون می‌توانند به تهدیدی بی‌سابقه تبدیل شوند؛ بحرانی که نیازمند عزم جهانی و ملی است.

انتهای پیام/

https://stnews.ir/short/V0zjQ
اخبار مرتبط
تبادل نظر
نام:
ایمیل: ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد کنید
نظر: