ضرورت ارتقای کیفیت تولید فولاد مقاوم، سبک و ضد حریق در کشور

مهدی چمران، رئیس شورای اسلامی شهر تهران، در دومین همایش بین‌المللی صنایع و سازه‌های فولاد که در دانشکده فنی دانشگاه تهران برگزار شد، با تأکید بر اهمیت نقش سازه‌های فولادی در صنعت ساختمان‌سازی، خواستار توسعه و ارتقای کیفیت فولادهای تولید داخل شد.

چمران در سخنان خود گفت: «اهمیت سرعت در اجرای پروژه‌های ساختمانی باعث شده تا اسکلت فلزی در کشور ما کاربرد بیشتری نسبت به بتن و بتن‌آرمه پیدا کند. این در حالی است که کار با بتن پیچیدگی‌ها و ریزه‌کاری‌های خاص خود را دارد و همچنان در حوزه مهارت و اجرا، به سطح مهارت کسب‌شده در اجرای سازه‌های فلزی نرسیده‌ایم.»

او با بیان اینکه برخی کشورها در طراحی و اجرای بتن‌های معماری بسیار پیشرفته هستند، افزود: «در دنیا ساختمان‌هایی ساخته شده‌اند که حتی نقش چوب‌های قالب‌گیری روی سطح بتن به زیبایی منتقل شده و به اثری هنری تبدیل شده است. ما هنوز در کشور نتوانسته‌ایم به این سطح از دقت و زیبایی در استفاده از بتن دست یابیم.»

رئیس شورای شهر تهران با اشاره به ابعاد فنی سازه‌ها گفت: «حجم ستون‌های بتنی نسبت به فلزی بیشتر است و همین مسئله در فضاهای کوچک مانند خانه‌هایی با عرض ۶ متر، چالش‌زا خواهد بود. استفاده از اسکلت فلزی در این موارد می‌تواند فضای بیشتری را در اختیار معمار قرار دهد.»

وی یکی از مشکلات جدی اسکلت‌های فلزی را عدم مقاومت در برابر آتش‌سوزی دانست و به حادثه ساختمان پلاسکو اشاره کرد: «در ماجرای پلاسکو دیدیم که با چند ساعت حرارت، سازه فلزی فرو ریخت؛ حال آنکه بتن چنین رفتاری ندارد. این مسأله نشان می‌دهد باید در تولید فولادهایی که در سازه‌ها استفاده می‌شوند، به مقاوم‌سازی در برابر آتش توجه جدی داشته باشیم.»

چمران بر لزوم همکاری بین دانشگاه‌ها و صنعت فولاد برای توسعه فولادهای سبک، مقاوم و بادوام تأکید کرد و گفت: «اگر بتوانیم فولادی تولید کنیم که هم سبک‌تر باشد و هم کشش بالاتری داشته باشد، در مقابله با زلزله کارایی بیشتری خواهد داشت. فولادهای سنگین تولید برخی کشورهای همسایه، برای سازه‌های مقاوم به زلزله مناسب نیستند.»

وی همچنین افزود: «ساختمان‌ها چه با اسکلت بتنی ساخته شوند و چه فلزی، در برابر زلزله آسیب‌پذیرند. اما با روش‌هایی مانند بادبند در سازه‌های فلزی یا دیوارهای تکیه‌ای در سازه‌های بتنی می‌توان پایداری بیشتری ایجاد کرد.»

چمران در پایان سخنان خود ضمن تشکر از برگزارکنندگان همایش گفت: «باید پیوند میان دانشگاه و صنعت فولاد مستحکم‌تر شود. خوشبختانه امروز با حضور شرکت‌های دانش‌بنیان و پارک‌های علم و فناوری، این ارتباط عملی‌تر و مؤثرتر شده و نتایج چشمگیری نیز به همراه داشته است. امیدوارم این مسیر با جدیت ادامه یابد و شاهد پیشرفت روزافزون در صنعت فولاد کشور باشیم.»

توسعه بی‌رویه صنعت فولاد در مرکز کشور عامل تشدید بحران آب است

دکتر محمدحسین امید، سرپرست دانشگاه تهران، در دومین همایش بین‌المللی صنایع و سازه‌های فولادی که در سالن چمران دانشکده فنی این دانشگاه برگزارشد، با اشاره به چالش‌ها و مرکزیت توسعه سازه‌های فولادی در کشور، از بخش‌های پایین فولاد در صنعت ساختمان‌های ایران انتقاد کرد و بر لزوم بازنگری در سیاست‌های توسعه‌ی این کشور در مناطق مختلف صنعت تاکید کرد.

وی در سخنرانی خود گفت: در بسیاری از کشورها، سهم عمده در صنعت ساخت و ساز به مراتب بیشتر از ایران است. در این آمریکا حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد است و در کشور زلزله‌خیزی مانند ژاپن به ۸۰ درصد می‌رسد. این در حالی است که در ایران، به‌ویژه در تهران، این تنها حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد است و در سایر استان‌ها با فاصله گرفتن از مرکز، وضعیت بدتر می‌شود.

دکتر امید با اشاره به تجربه همسایه اظهار داشت: بررسی‌ها نشان می‌دهند که حتی در اطراف مانند ارمنستان، سهم فولاد در صنعت به بیش از ۴۰ درصد ساختمان‌ها رسیده است و این نشان می‌دهد که آنها در این زمینه موفق عمل کرده‌اند.

عوامل عقب ماندگی استفاده از فولاد در صنعت ساختمان

سرپرست دانشگاه تهران ادامه داد: این گپ بین سهام در ایران با آنچه در دنیا و پیشرفته وجود دارد. یکی از مهم‌ترین آنها نوسانات قیمت فولاد است که باعث ایجاد انگیزه کافی برای حرکت سازندگان به سمت سازه‌های فولادی می‌شود و بیشتر از روش‌های سنتی پیروی می‌شود.

وی افزود: در استان‌هایی غیر از تهران، به‌دلیل بنیان‌گذاران کمتر و روش های سنتی، وضعیت وخیم‌ها داریم. باید این روند اصلاح شود.

بحران محیط زیست و توسعه ناپایدار فولاد

امید در ادامه، نسبت به چالش‌های محیط‌زیستی ناشی از توسعه بی‌رویه صنعت فولاد در مناطق خشک و مرکزی کشور هشدار داد و گفت: «من از مخالفان توسعه صنعت فولاد در مرکز ایران هستم. به‌عنوان متخصص حوزه آب، معتقدم که یکی از اصلی‌ترین بحران آب در اصفهان، مصرف بالای آب توسط صنعت فولاد است.»

وی افزود: نمی‌دانم با چه منطقی ما آب را در هرمزگان شیرین می‌کنیم و به کویر یزد منتقل می‌کنیم تا در آنجا صنعت فولاد راه‌اندازی کنیم. در حالی که این صنعت می‌تواند در مناطق ساحلی دریای عمان و به‌ویژه در سواحل مکران مستقر شود که هم از نظر زیست‌محیطی مناسب‌ترند و هم زیرساخت توسعه‌ای برای آن پیش‌بینی شده است.

سرپرست دانشگاه در بخش دیگری از سخنان، با تاکید بر نقش کلیدی دانشگاه‌ها، به‌ویژه دانشگاه تهران، در بهبود صنعت فولاد کشور گفت: دانشگاه تهران از ساختار‌های علمی در دانشکده‌های فنی، عمران، متالورژی، علوم، محیط زیست، کشاورزی، منابع طبیعی و علوم انسانی، قادر است از مراحل اکتشاف و تولیدات خود در صنعت فولاد و سازه‌های تولیدی.

وی ادامه داد: دانشگاه باید در دو حوزه آموزش و تحقیق وارد شود. از کاهش ضایعات و بهبود کیفیت تولید تا ارتقاء فناوری و رعایت ملاحظات زیست‌محیطی. این دانشگاه می‌تواند در فناوری‌های نوین مانند سازه‌های ترکیبی فولاد و بتن و در بازنگری استاندارد‌ها نقش‌آفرینی کند.

امید تشکیل مرکز فولاد دانشگاه تهران را حلقه واسط میان صنعت و دانشگاه خواند و گفت: این مرکز می‌تواند پیوند بین دانش و صنعت را داشته باشد که پیش از این از جدایی، ماندگار شود. با همت دانشکده‌های فنی و سایر دانشکده‌ها، این مرکز می‌تواند تقویت شود و به بستری برای توسعه صنعت پایدار فولاد تبدیل شود.

وی در پایان با قدردانی از همکاری‌های مختلف دانشگاه تهران، تأکید کرد: دانشگاه باید در مسائل بحران آب و انرژی، پیش‌رو باشد. اگر دانشگاه‌ها زودتر و قوی‌تر در این حوزه نقش ایفا می کردند، شاید امروز با این بحران‌های شدید مواجه نمی شدیم.

اوهشدار داد: بحران، بحرانی جدی و برگشت‌ناپذیر است. حتی در صورت رفع مشکل، آسیب‌های وارد شده به منابع آبی قابل جبران نیست. امروز ناترازی‌های شدید در حوزه آب و انرژی داریم و دانشگاه باید مشاور و هشدار دهنده اصلی برای دولت باشد.

امید در پایان بار دیگر از دکتر قیامی و سایر اساتید و مدیران مرتبط خواست که در مرکز فولاد دانشگاه، توجه ویژه به مسائل زیست‌محیطی داشته باشند و مطالعات دقیق‌تری در این حوزه انجام دهند.

خبرنگار: مریم محرمی