پزشکی و سلامت

یادداشت:

سبک زندگی ایرانی-اسلامی؛ الگویی جهانی برای زیست اخلاقی و سعادت اجتماعی

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری : در جهانی که سبک‌های زندگی متنوعی از غرب و شرق بر جوامع تحمیل می‌شوند، مفهوم سبک زندگی ایرانی-اسلامی به‌عنوان الگویی بومی، ریشه‌دار و مترقی مطرح می‌شود. این سبک زندگی نه‌تنها در برگیرنده آموزه‌های دینی اسلام است، بلکه از فرهنگ و تمدن دیرینه ایران نیز بهره می‌برد. اما سبک زندگی ایرانی-اسلامی دقیقاً چیست؟ چه تأثیری بر جامعه دارد؟ و عدم پایبندی به آن چه پیامدهایی در پی خواهد داشت؟

سبک زندگی مجموعه‌ای از رفتارها، هنجارها و ارزش‌هایی است که شیوه زیستن فرد و جامعه را شکل می‌دهد. سبک زندگی ایرانی-اسلامی بر اساس اصول توحیدی، اخلاق‌مداری، خانواده‌محوری، عدالت‌خواهی، علم‌دوستی و احترام به طبیعت بنا شده است. در این سبک، دین و فرهنگ در هم تنیده‌اند و هویت فردی و اجتماعی را شکل می‌دهند.

رهبر معظم انقلاب در تبیین اهمیت این سبک زندگی می‌فرمایند: "تمدن دارای دو بخش سخت‌افزاری و نرم‌افزاری است؛ سبک زندگی بخش نرم‌افزاری تمدن است و مهم‌تر از بخش سخت‌افزاری آن." (بیانات در سفر به خراسان شمالی، ۱۳۹۱)

ویژگی‌های سبک زندگی ایرانی-اسلامی

۱. خانواده‌محوری؛ قلب تپنده جامعه 

در فرهنگ ایرانی و آموزه‌های اسلامی، خانواده مهم‌ترین نهاد اجتماعی است. قرآن کریم تأکید دارد:

"وَجَعَلْنَا بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً" (روم: ۲۱)؛ ما میان شما مودت و رحمت قرار دادیم.

نظام خانواده در سبک زندگی ایرانی-اسلامی، بر پایه محبت، تعهد، احترام و مسئولیت‌پذیری بنا شده است. بر خلاف الگوهای غربی که فردگرایی را ترویج می‌دهند، در این سبک زندگی، خانواده محور اصلی تصمیم‌گیری‌های زندگی است.

۲. قناعت و ساده‌زیستی؛ راهی به سوی آرامش

امام علی (ع) در نهج‌البلاغه می‌فرمایند:

"اَلْقَناعَةُ مالٌ لا يَنْفَدُ"؛ قناعت گنجی است که پایان ندارد.

این اصل، در مقابله با فرهنگ مصرف‌گرایی مدرن، آرامش و رضایت خاطر را برای فرد و جامعه به همراه دارد. تحقیقات بین‌المللی نشان داده است که جوامعی که به سمت مصرف‌گرایی افراطی سوق پیدا کرده‌اند، با افزایش اضطراب، استرس و افسردگی مواجه هستند (Smith, R., Consumer Culture and Mental Health, 2022).

۳. عدالت‌خواهی؛ بنیان‌گذار جامعه‌ای متعادل

یکی از شاخصه‌های بارز این سبک زندگی، پایبندی به عدالت در تمام ابعاد آن است. در قرآن آمده است:

"إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ" (نحل: ۹۰)؛ خداوند به عدالت و نیکوکاری فرمان می‌دهد.

بررسی‌های علمی نشان داده‌اند که جوامعی که عدالت را در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و اجتماعی رعایت می‌کنند، از نظر شاخص توسعه انسانی و سطح رفاه عمومی، وضعیت بهتری دارند (Stiglitz, J. The Price of Inequality, 2012).

۴. توجه به علم و دانش؛ میراث جاویدان تمدن ایرانی-اسلامی

در تاریخ اسلام و ایران، علم و دانش همواره جایگاه ویژه‌ای داشته است. تمدن اسلامی، از طریق دانشمندان بزرگی مانند ابن‌سینا، فارابی و خوارزمی، نقش مهمی در پیشرفت علمی جهان ایفا کرده است. امروزه نیز، پایبندی به این ارزش می‌تواند زمینه‌ساز پیشرفت‌های جدید علمی و فناوری شود.

پیامدهای عدم رعایت سبک زندگی ایرانی-اسلامی

۱. تضعیف نهاد خانواده و بحران هویت

در جوامعی که از سبک زندگی اسلامی-ایرانی فاصله گرفته‌اند، فروپاشی خانواده و بحران‌های هویتی به وضوح مشاهده می‌شود. نرخ بالای طلاق، کاهش فرزندآوری، و گسترش زندگی مجردی از پیامدهای این تغییرات است. مطالعات جهانی نشان می‌دهد که کاهش پیوندهای خانوادگی به افزایش افسردگی و انزوای اجتماعی منجر شده است (Twenge, J. iGen, 2017).

۲. گسترش مصرف‌گرایی و آسیب‌های اقتصادی

فرهنگ مصرف‌گرایی که توسط رسانه‌های غربی تبلیغ می‌شود، به بحران‌های اقتصادی دامن می‌زند. اسراف و وابستگی به کالاهای غیرضروری، باعث افزایش بدهی‌های خانوار و مشکلات مالی می‌شود. این در حالی است که سبک زندگی اسلامی، بر اعتدال در مصرف تأکید دارد.

۳. افزایش نابرابری‌های اجتماعی و اخلاقی

فاصله گرفتن از اصول عدالت‌خواهی و سبک زندگی ایرانی-اسلامی، به افزایش نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی منجر می‌شود. در جوامعی که فرهنگ غربی بر آنها غالب شده، شکاف طبقاتی عمیق‌تر شده و اخلاق اجتماعی به شدت آسیب دیده است.

۴. تخریب محیط‌زیست و بحران‌های زیست‌محیطی

عدم رعایت اصول اسلامی در احترام به طبیعت و مصرف بهینه منابع، منجر به بحران‌های زیست‌محیطی شده است. کشورهای غربی که بر توسعه صنعتی بی‌رویه تمرکز کرده‌اند، امروزه با چالش‌هایی مانند گرمایش زمین و آلودگی گسترده مواجه هستند. این در حالی است که در قرآن تأکید شده است:

"وَلاَ تُفْسِدُواْ فِي الأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاَحِهَا" (اعراف: ۵۶)؛ در زمین پس از اصلاح آن، فساد نکنید. 

نتیجه‌گیری؛ بازگشت به هویت اصیل خودمان

سبک زندگی ایرانی-اسلامی، یک نظام جامع و کارآمد برای زندگی فردی و اجتماعی است که با بهره‌گیری از ارزش‌های دینی و فرهنگی، سعادت انسان را در دنیا و آخرت تضمین می‌کند. این سبک زندگی، از طریق خانواده‌محوری، عدالت‌خواهی، علم‌دوستی و قناعت، زمینه‌ساز آرامش و پیشرفت جوامع است. در مقابل، دوری از این اصول، جوامع را با بحران‌های متعدد اخلاقی، اقتصادی و اجتماعی مواجه می‌کند.

در دنیایی که هویت‌ها دستخوش تغییرات گسترده هستند، بازگشت به سبک زندگی ایرانی-اسلامی، نه‌تنها یک ضرورت فرهنگی، بلکه یک راهکار برای دستیابی به سعادت و پیشرفت است. پیام این سبک زندگی، دعوت به تعادل، معنویت و عدالت است؛ اصولی که می‌توانند جهان امروز را به سوی آینده‌ای روشن‌تر هدایت کنند.

The Iranian-Islamic Lifestyle: A Path to Individual and Social Prosperity

Abstract

In an era where globalized Western and Eastern lifestyles exert significant influence on societies, the Iranian-Islamic lifestyle stands as a deeply rooted, culturally rich, and progressive model. This lifestyle intertwines Islamic teachings with Iran’s historical and cultural heritage, fostering a balanced, ethical, and community-oriented way of life. This article examines the defining principles of the Iranian-Islamic lifestyle, its societal impact, and the consequences of neglecting its core values. By integrating religious scripture, historical references, and international research, this study aims to present a comprehensive perspective on the relevance and necessity of adopting this lifestyle in the modern world.

Introduction

Lifestyle choices shape both individual well-being and societal harmony. The Iranian-Islamic lifestyle, grounded in monotheism, ethics, family values, justice, knowledge-seeking, and environmental responsibility, provides a framework that fosters social cohesion and personal fulfillment. This model not only aligns with Islamic values but also draws from Iran’s rich cultural traditions, emphasizing communal integrity over individualism.

As Ayatollah Seyyed Ali Khamenei, the Supreme Leader of the Islamic Revolution, stated:

"Civilization consists of both hardware and software; lifestyle is the software of civilization and holds greater importance than its hardware." (Speech in North Khorasan, 2012)

This paper delves into the core characteristics of the Iranian-Islamic lifestyle and explores its long-term implications for individuals and society.

Core Principles of the Iranian-Islamic Lifestyle

1. Family-Centered Living: The Pillar of Society

The Iranian-Islamic lifestyle places the family at the center of social structure, emphasizing love, commitment, and mutual respect. The Holy Qur'an affirms this principle:

"And We have placed between you affection and mercy." (Qur’an, 30:21)

In contrast to Western individualistic lifestyles, which often prioritize personal independence over familial bonds, the Iranian-Islamic model fosters interdependence and collective well-being. Studies indicate that societies with strong family structures exhibit lower rates of mental health issues, crime, and social fragmentation (Twenge, J., iGen, 2017).

2. Contentment and Simplicity: A Key to Inner Peace

Islamic teachings advocate for a lifestyle of moderation, rejecting excessive materialism. Imam Ali (AS) states in Nahj al-Balagha:

"Contentment is an endless treasure."

Modern consumer culture, driven by relentless advertising and corporate interests, has been linked to rising levels of stress, anxiety, and depression (Smith, R., Consumer Culture and Mental Health, 2022). In contrast, the Iranian-Islamic lifestyle promotes financial prudence, gratitude, and simplicity, which contribute to emotional well-being and sustainable living.

3. Justice and Social Equity: A Foundation for Stability

Justice is a fundamental pillar of the Iranian-Islamic lifestyle, influencing governance, economic policies, and social interactions. The Qur’an commands:

"Indeed, Allah commands justice and benevolence." (Qur’an, 16:90)

Nobel laureate economist Joseph Stiglitz highlights in The Price of Inequality (2012) that societies with greater economic justice experience higher levels of social cohesion and long-term economic prosperity. Iran’s historical commitment to justice-based governance, rooted in Islamic principles, stands in stark contrast to neoliberal models that widen wealth gaps and fuel social unrest

4. Knowledge and Scientific Advancement: A Timeless Legacy

The Islamic Golden Age (8th–14th centuries) was marked by significant contributions to science, philosophy, and medicine by scholars such as Avicenna, Al-Farabi, and Al-Khwarizmi. The Iranian-Islamic lifestyle continues to emphasize education and intellectual pursuit as a means of personal growth and societal progress

انتهای پیام/

یادداشت از : محمد حیدری