پزشکی و سلامت

پوکی استخوان: بیماری خاموش میانسالی که نیازمند توجه ویژه است

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری : پوکی استخوان، یکی از بیماری‌های شایع در میانسالی، به‌طور خاموش و تدریجی در بدن افراد شکل می‌گیرد و بدون بروز علائم قابل توجه در مراحل اولیه پیشرفت می‌کند. این بیماری اسکلتی باعث کاهش حجم توده استخوانی و افزایش احتمال شکستگی می‌شود و به‌ویژه در سنین بالا می‌تواند عواقب جدی برای افراد داشته باشد.

پوکی استخوان به‌عنوان یک بیماری اسکلتی سیستمیک شناخته می‌شود که با کاهش تراکم استخوان‌ها و استعداد بیشتر برای شکستگی همراه است. طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، این بیماری زمانی رخ می‌دهد که تراکم استخوان به میزان معادل ۵.۲ انحراف معیار بیشتر از متوسط حداکثر تراکم استخوان در افراد جوان کاهش یابد. پوکی استخوان اغلب به «بیماری خاموش» معروف است، چرا که در بسیاری از موارد افراد از تغییرات تدریجی در ساختار استخوان‌های خود بی‌خبر هستند و علائم آن زمانی نمایان می‌شود که شکستگی‌ها یا دردهای شدید در ناحیه ستون فقرات یا مفاصل رخ می‌دهند.

پوکی استخوان معمولاً از سنین حدود ۳۵ سالگی شروع می‌شود و به مرور زمان شدت می‌گیرد. در سنین ۶۵ سالگی، یک نفر از هر سه زن ممکن است دچار شکستگی مهره‌های کمر شود و از هر پنج زن بالای ۷۰ سال، یکی به شکستگی استخوان لگن دچار می‌شود. از آنجا که این نوع شکستگی‌ها به‌ویژه در سالمندان می‌تواند تا چهار برابر خطر مرگ را افزایش دهد، به‌طور جدی تهدیدی برای سلامت محسوب می‌شود.

این بیماری می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که مهم‌ترین آنها عبارتند از: سن، جنسیت (زنان بیشتر از مردان در معرض خطر هستند)، یائسگی، سابقه فامیلی، نژاد، وزن بدن، اندازه استخوان‌ها و برخی بیماری‌های مزمن دیگر. همچنین داروهای خاص نیز می‌توانند بر روند پوکی استخوان تأثیر بگذارند.

تشخیص پوکی استخوان در مراحل اولیه دشوار است، اما یکی از بهترین روش‌ها برای شناسایی این بیماری، اندازه‌گیری تراکم استخوان است. این آزمایش معمولاً با استفاده از دستگاه‌های مخصوصی انجام می‌شود که تراکم استخوان در نواحی حساس مانند استخوان ران و ستون فقرات را اندازه‌گیری می‌کند. شناسایی زودهنگام بیماری می‌تواند به پیشگیری از پیشرفت آن کمک کند.

مطالعات متعدد نشان می‌دهند که ورزش به همراه دریافت کافی کلسیم و ویتامین D از مؤثرترین روش‌ها برای کاهش سرعت از دست دادن تراکم استخوان است. فعالیت‌های ورزشی منظم نه تنها باعث افزایش قدرت عضلات و تعادل در بدن می‌شوند، بلکه به‌طور مستقیم بر سلامت استخوان‌ها و کاهش خطر شکستگی‌ها تأثیر مثبت دارند. توصیه می‌شود که افراد از سنین جوانی شروع به انجام تمرینات ورزشی مناسب کنند و این فعالیت‌ها را در طول زندگی ادامه دهند. برای سالمندان نیز انجام حرکت‌های ورزشی مناسب می‌تواند به حفظ تراکم استخوان و جلوگیری از کاهش توده استخوانی کمک کند.

در کشور ما، شیوع پوکی استخوان در حال افزایش است و با توجه به روند رو به رشد جمعیت سالمندان، نیاز به توجه بیشتر به این بیماری احساس می‌شود. متأسفانه، توجه به پوکی استخوان در اولویت‌های بهداشتی کشور قرار ندارد و بیشتر توجه‌ها به بیماری‌های قلبی-عروقی، سرطان‌ها و سوانح جاده‌ای معطوف شده است. این در حالی است که پوکی استخوان می‌تواند عوارض جدی به‌ویژه برای افراد مسن به همراه داشته باشد و هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی زیادی را به خانواده‌ها و دولت تحمیل کند.

متخصصان بهداشت و سلامت می‌توانند با افزایش آگاهی عمومی درباره غربالگری پوکی استخوان و آموزش روش‌های پیشگیری مانند تعدیل سبک زندگی، انجام فعالیت‌های منظم ورزشی، قطع مصرف دخانیات و مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D، نقش مؤثری در کاهش شیوع این بیماری ایفا کنند.

پوکی استخوان، اگرچه به‌طور خاموش پیشرفت می‌کند، اما با تشخیص زودهنگام و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه مانند ورزش منظم و مصرف کلسیم و ویتامین D می‌توان از بروز شکستگی‌های خطرناک و عوارض آن جلوگیری کرد. با توجه به اهمیت این بیماری و تأثیر آن بر کیفیت زندگی افراد، آگاهی‌رسانی و توجه به پیشگیری از آن باید در اولویت قرار گیرد.