پزشکی و سلامت

نتیجه‌ تغییر سیاست‌های تولید؛ کاهش ۸۰ درصدی کمبود شیرخشک

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری :  اواخر تابستان ۱۴۰۲ بود که یکباره کمبود شیرخشک در کشور به تیتر یک رسانه‌ها تبدیل شد. با گذشت چندماه از این ماجرا و رسیدن به ابتدای زمستان، وضعیت شیرخشک کشور به وضعیت پایداری رسید. حال در ماه‌های پایانی دولت سیزدهم فرصت خوبی است تا با بررسی وضعیت شیر خشک کشور، بار دیگر به عواملی ایجاد این بحران در کشور پرداخته شود.به همین دلیل رستمی، سرپرست اداره کل فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل در سخنانی به تشریح وضعیت موجود در کشور در حوزه‌ی شیرخشک پرداخته است. وی از ابتدای اسفندماه ۱۴۰۲ این مسئولیت را برعهده گرفته و پیش از آن بعنوان مشاور ریاست سازمان، رئیس اداره امور داروخانه‌ها و شرکت‌های پخش سازمان غذا و دارو و همچنین سرپرست معاونت فنی اداره کل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو فعالیت داشته است.

توزیع پنج میلیون پاکت شیر خشک تقریبا رایگانرستمی در ابتدای سخنان خود با اشاره به این‌که در حال حاضر سالانه پنج میلیون پاکت شیر خشک تقریبا رایگان در کشور توزیع می‌شود، گفت: شیرخشک‌های یارانه‌ای در پاکت‌های زرد رنگ فاقد نشان تجاری تولید و توزیع می‌شوند. این شیرخشک سالانه پنج میلیون عدد و با استفاده از کالابرگ‌هایی در اختیار بهزیستی، کمیته امداد و خانه‌های بهداشت روستایی قرار می‌گیرد.وی با تاکید بر این‌که کیفیت این شیرخشک‌ها با شیرخشک‌های تجاری یکسان است و در شرکت‌های یکسانی تولیدمی‌شوند، خاطر نشان کرد: در این طرح، همان شیر خشک‌های تجاری که به قیمت ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار تومان فروخته می‌شود، به صورت یارانه‌ای به قیمت هشت هزار تومان به دست جامعه هدف می‌رسد.رستمی کمبود این شیرخشک‌ها در سال گذشته را جزو اصلی‌ترین موارد کمبود دانست و افزود: دلیل کمبود این بود که یکی از دو شرکت تولیدکننده‌ی شیرخشک کالابرگی در کشور که تولید کننده‌ی اصلی این محصول است، دچار برخی مشکلات داخلی شد. نتیجه‌ی این مشکل نیز نصف شدن تولید این شیرخشک‌ها در سال گذشته بود که به دنبال خود بحران کمبود شیرخشک را پدید آورد.

ایجاد رقابت با استفاده از ظرفیت‌های تولید و توزیع شیرخشکرستمی در پاسخ به این سوال که سازمان غذا و دارو در قبال کمبودشیرخشک‌های کالابرگی، چه اقداماتی داشته است نیز گفت: برای رفع این مشکلات در ابتدا یک‌ فراخوان داده شد و به تولید کننده‌های آن اضافه گردید. در مرحله بعد نیز به شرکت دارای مشکل کمک شد تا بتواند با مسئولیت سازمان، ماده اولیه وارد کند.رستمی که خود نیز داروساز است علت دیگری را نیز برای این کمبود مطرح کرد و افزود: در جاهایی علت کمبود، عدم وجود شیرخشک نبود بلکه توزیع نامناسب آن به علت صرفه نداشتن برای شرکت پخش بود؛ برای مثال باید ۱۰ عدد به روستایی برده می‌شد که صرفه اقتصادی برای شرکت نداشت. در نتیجه چند شرکت پخش هم به توزیع کننده‌ها اضافه شد.رستمی نتیجه‌ی این اقدامات سازمان غذا و دارو را این‌گونه تشریح کرد: در حال حاضر در‌ همه استان‌ها و شهرستان‌ها ما به اندازه ۳ ماه شیرخشک کالابرگی ذخیره داریم. علاوه بر آن به اندازه سه ماه نیز در انبار کارخانه‌های تولید کننده ذخیره موجود است.وی نتیجه‌ی این اقدام را این دانست که اگر به فرض محال، همین‌ الان در کارخانه‌های شیرخشک یارانه‌ای بسته شود، حداقل تا دی ماه خبری از کمبود نخواهد بود.

تاز الکترونیکی‌شدن فرایند رصد شیرخشک تا اصلاح فرایند گزارش‌دهیوی از ایجاد تغییراتی در فرایند رصد و برنامه‌ریزی تولید شیر خشک نیز خبر داد و گفت: رصد میزان ذخایر شیر خشک بطور ویژه در سامانه‌ی تیتک مورد توجه قرار گرفت تا بصورت برخط از وضعیت موجودی انبارها آگاهی داشته باشیم. بعلاوه بصورت مستقیم از شرکت‌ها نیز بصورت هفته‌ای گزارش گرفته می‌شود. همچنین به تمام معاونت‌های غذا و داروی استان‌ها نیز نامه زده شده که اگر ذخایر شیر خشک به زیر سه ماه رسید سریع اطلاع دهند.رستمی نبود معیار درست برای اعلام کمبود را علت دیگری برای بروز نابسامانی‌های سال گذشته دانست و افزود: شیوه‌ گزارش کمبود را از سبک دل‌بخواهی، تبدیل کردیم به یک شیوه نظام‌مند؛ چرا که در مواردی توزیع نامناسب شیرخشک باعث ایجاد تصوری غلط مبنی بر کمبود شیرخشک می‌گردید. بر این اساس در روش جدید، بایستی میانگین مصرف پنج ماه اخیر، میزان مصرف در ماه جاری و میزان استعلام‌های صورت گرفته در سامانه‌ی تیتک مورد توجه قرار گیرد. علاوه بر این رسیدگی به کمبودها، فرایندی شده است. دونفر مسئول بررسی این کمبودها شده‌ و فرم‌های دریافتی از دانشگاه‌ها دوباره بررسی می‌شود و در برخی موارد حتی اشتباهاتی پیدا شده و به دانشگاه اطلاع داده‌ شده است.

رستمی این روش را موثر خواند و گفت: برخی از معاونان سازمان می‌گویند که دیگر نمی‌توانند اعلام کمبود کنند؛ چرا که طبق فرم های طراحی شده، متوجه می‌شوند در یکی از شعبه‌های بخش همچنان موجودی دارند. در واقع با اصلاح فرایند رصد شیرخشک، دسترسی مردم به شیرخشک موجود در بازار افزایش پیدا کرد. این اقدام بدون هرگونه هزینه‌ي اضافی صورت گرفت و مانع سومصرف یا هرگونه دورریزی در بازار شیرخشک گردید.وی اقدام دیگری که به منظور جلوگیری از کمبود شیرخشک انجام شده است را متمرکز کردن مدیریت تمام شیرخشک‌ها در یک اداره کل عنوان کرد و افزود: تا پیش از این، شیرخشک‌های رگولار زیر نظر اداره کل غذا بود، با پیگیری‌هایی که انجام شد مدیریت این شیرخشک‌ها نیز به اداره کل مکمل سپرده شد تا مدیریت تامین و توزیع تمام شیرخشک‌ها بصورت یک‌جا صورت گیرد.برخی از مردم، شیرخشک انبار می کردندرستمی در بخش دیگری از سخنانش به کمبود شیرخشک‌های رژیمی و رگولار نیز اشاره کرد و گفت: سال گذشته ارز ۴۲۰۰ به شیرخشک تخصیص داده می‌شد. با توجه به مضرات ارز ۴۲۰۰، طرح دارویار سراغ ارز شیر خشک آمد. اما متاسفانه همزمان شد با کاهش تولید شیر خشک؛ یعنی هم ارز ۴۲۰۰ داده نمی‌شد و هم در بازار شیرخشک نبود تا حدی که تعداد کمبودها به حدود ۱۹ برند رسیده بود.این در حالی است که تا پیش از آن، حدود ۳۰ برند مختلف در بازار عرضه می‌شد. وی یکی از عوامل این کمبود ناگهانی را رسانه‌ای شدن برخی نکات فنی تامین شیرخشک توسط یکی از ذینفعان بازار دانست که با حذف ارز ترجیحی دارو، منافع غیرفنی آن‌ها کاهش می‌یافت. رستمی نتیجه‌ی این القائات غلط را ایجاد یک تب خرید بیش از نیاز شیر خشک در بین مردم دانست که باعث شد بخشی از مردم به انبار کردن شیر خشک روی آوردند.

رستمی افزود: این اتفاقات در حالی بود که شرکت‌های تولیدکننده‌ی شیرخشک از واقعی شدن نرخ ارز دارو استقبال می‌کردند. این شرکت‌ها در حال حاضر نیز همچنان خواستار واقعی‌تر شدن ارز دارو و رسیدن آن به نرخ ارز آزاد هستند. امیدواریم این خواسته در دولت بعدی به نتیجه برسد.نتیجه‌ تغییر سیاست‌های تولیدی: کاهش ۸۰ درصدی کمبود شیرخشکوی با اشاره به اینکه امروز میزان کمبودها به ۴ برند رسیده است، خاطر نشان کرد: تمام تلاش ما این بوده که کمبود شیرخشک را به صفر برسانیم . حاصل این تلاش‌ها نیز کاهش ۸۰ درصدی کمبود شیرخشک در کشور شده است. البته امیدواریم با تداوم این اقدامات در دولت چهاردهم، کمبود شیرخشک به حداقل برسد.رستمی در پاسخ به این سوال که سازمان غذا ودارو چه اقداماتی در جهت کاهش این کمبود داشته است نیز گفت: تا کنون ۳ نوبت فراخوان منتشر شده که هر کس مایل به تولید شیر خشک است، سازمان حمایت می‌کند. وی از اعطای مشوق‌های مختلف به این تولیدکنندگان نیز خبر داد و افزود: در کنار این مشوق‌ها، شرکت‌های تولیدی با یک مشکل دیگر هم روبرو هستند که به بازاریابی نشان‌های تجاری جدید مربوط می‌شود. به این منظور بایستی آگاهی بخشی بیش‌تری در جامعه صورت گیرد تا خانواده‌ها با مشاوره‌ی پزشک، از مناسب بودن نشان‌های تجاری برای نوزادشان اطمینان حاصل کرده و از دیگر نشان های متناسب با میل نوزاد نیز استفاده نمایند.

رستمی با اشاره به اینکه از ۷۱ میلیون قوطی شیرخشک رژیمی و رگولار مصرف شده در سال گذشته تنها یک میلیون قوطی وارداتی بوده است، خاطر نشان کرد: در حال حاضر حدود ۹۸.۶ درصد از نیاز خانواده‌ها به شیرخشک را در شرکت‌های تولیدی داخلی تامین می کنیم که نشان از توانایی بالای این صنعت دارد. البته بخشی از شیرخشک موجود در بازار وارداتی است که به منظور تامین ذائقه‌ی مردم صورت گرفته است.شیرخشک‌هایی که رایگان درب منزل تحویل داده می‌شودرستمی در ادامه‌ سخنانش از شیرخشک‌های متابولیک نیز یاد کرد. این شیرخشک‌ها در ماه فقط ۱۰۰ هزار قوطی مصرف می‌شود و بطور کامل وارداتی هستند. وی علت این‌که این شیرخشک‌ها در داخل کشور تولید نمی‌شوند را این‌گونه توصیف کرد:«در دنیا فقط چند کارخانه تولید این شیرخشک‌ها را انجام می‌دهند، چرا که مصرف کمی دارد و تولید آن به صرفه نیست. در ایران نیز به علت وسعت کم بازار این شیرخشک‌ها، تا کنون امکان تولید فراهم نشده که انتظار می‌رود با تقویت شرکت‌های تولیدی بتوانیم به جمع کشورهای تولیدکننده در این حوزه وارد شویم.رستمی به پیچیدگی فرمول ساخت این شیرخشک‌ها نیز اشاره کرد و گفت:«شرکت‌هایی که این شیرخشک ها را تولید می‌کنند هم هنوز به بلوغ کافی نرسیده‌اند. به همین دلیل در موارد متعددی برای تولیداتشان درخواست جمع‌آوری صادر می‌کنند.

وی از طراحی سامانه‌ای به نام «حامی» نیز خبر داد که مخصوص توزیع این شیرخشک‌ها است. رستمی فرایند فعالیت این سامانه‌ را اینگونه توصیف کرد: در این سامانه نیازی به مراجعه‌ حضوری بیمار وجود ندارد و پس از صدور نسخه الکترونیک توسط پزشک، نسخه بصورت برخط تایید و توسط داروخانه های منتخب ارايه می‌گردد. این امکان فراهم شده که در صورت تمایل بیمار، شیرخشک درب منزل نیز تحویل شود.به گفته‌ی رستمی، بخش عمده‌ای از این شیرخشک‌ها رایگان بوده یا فقط ۴ هزار تومان برای مصرف کننده هزینه دارند. این در حالی است که هر قوطی از این شیر خشک‌ها برای سازمان غذا و دارو، بین ۵ تا ۱۰ میلیون تومان هزینه در بر دارد. افزایش قیمت شیرخشک، کمتر از ۱۰ درصدرستمی با اشاره به این‌که افزایش قیمت شیرخشک، تنها ۸.۳ درصد بوده است، گفت: اصلاح سیاست‌های ارزی در شیرهای رگولار، بدون تغییر قیمت مصرف کننده بوده است. در شیرخشک‌های رژیمی نیز افزایش قیمت اندکی اتفاق افتاد.وی از پیگیری برای تغییر بسته‌بندی‌های شیرخشک، به منظور کاهش قیمت مصرف کننده نیز خبر داد و افزود: امروزه شیرخشک در قوطی‌های ۴۰۰-۴۵۰ گرمی بسته‌بندی می‌شوند. اما هر چه بسته‌بندی بزرگ‌تر باشد، هزینه‌ی تمام شده برای مردم کاهش خواهد یافت. در حال حاضر بصورت تشویقی و سپس بصورت اجباری ، تولید کنندگان شیر خشک به سمتی سوق داده خواهند شد که شیرخشک را در بسته‌بندی‌های ۶۰۰ و ۸۰۰ گرمی عرضه کنند.
رستمی وضعیت این اداره کل در عمل به تعهدات قانونی و اسناد بالادستی را مناسب خواند و از تحقق اهداف مندرج در چشم انداز افق ۱۴۰۴ و برنامه ششم پیشرفت خبر داد.