پزشکی و سلامت

نخستین درمان احیای بینایی در مبتلایان به اختلالات قرنیه با سلول‌های بنیادی

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری : سه فرد مبتلا به اختلال بینایی عمیق که پیوند سلول‌های بنیادی را دریافت کردند، بهبود چشمگیری در بینایی خود مشاهده کردند که بیش از یک سال طول کشیده است و پیشرفت قابل توجهی در بازیابی بینایی نابینا نشان می‌دهد.

فرد چهارم که بینایی بسیار ضعیفی داشت، اگرچه شاهد بهبودی بینایی اش بود، اما این درمان دوام نیاورد.

حلقه لیمبال که همان حلقه تیره اطراف عنبیه است مخزنی از سلول‌های بنیادی را در خود جای داده که بیرونی‌ترین لایه قرنیه را سالم نگه می‌دارد.

وقتی این منبع حیاتی جوان ساز کاهش می‌یابد، اختلالی به عنوان کمبود سلول‌های بنیادی لیمبال (LSCD) روی می‌دهد. در این بیماری روی قرنیه بافت اسکار تشکیل شده و در نهایت نابینایی بروز می‌کند. LSCD می‌تواند در اثر آسیب چشمی و همچنین بیماری‌های خود ایمنی و ارثی ایجاد شود.

درمان LSCD محدود است و این بیماران معمولا به پیوند سلول‌های قرنیه تولید شده از سلول‌های بنیادی استخراج شده از چشم سالم فرد نیاز دارند که یک فرآیند تهاجمی با نتایج مشکوک است.

هنگامی که هر دو چشم مبتلا می‌شوند پیوند قرنیه از اهداکنندگان فوت شده یک گزینه است. با این حال، سیستم ایمنی گیرنده ممکن است آنها را نپذیرد.

«کوجی نیشیدا» Kohji Nishida»»، چشم پزشک دانشگاه اوزاکا در ژاپن و همکارانش پیوند قرنیه را با استفاده از یک منبع جایگزین سلولی انجام دادند: سلول‌های بنیادی پرتوان القایی (iPS).

آنها سلول‌های خونی را از یک اهداکننده سالم گرفته و دوباره به حالت جنینی برنامه ریزی کردند، سپس آنها را به ورقه‌ای نازک و شفاف از سلول‌های اپیتلیال قرنیه به شکل سنگفرش تبدیل کردند.

درمان با سلول‌های بنیادی

این محققان برای تحقیقات خود بین ژوئن ۲۰۱۹ و نوامبر ۲۰۲۰، دو زن و دو مرد بین ۳۹ تا ۷۲ سال را با LSCD در هر دو چشم ثبت نام کردند. 

این دانشمندان به عنوان بخشی از جراحی، لایه بافت اسکار که قرنیه را فقط در یک چشم پوشانده بود خراش دادند، سپس ورقه‌های اپیتلیال به دست آمده از اهداکننده را به قرنیه بخیه زده و یک لنز تماسی محافظ نرم در بالای آن قرار دادند.

دو سال پس از دریافت پیوند، هیچ یک از گیرندگان عوارض جانبی شدیدی را تجربه نکردند. این پیوند‌ها توموری ایجاد نکردند (خطر شناخته شده رشد سلول‌های iPS) و نشانه‌های مشخصی از حمله سیستم ایمنی در گیرنده‌های این پیوند دیده نشد این در حالی است که دو بیمار دارو‌های سرکوب کننده ایمنی دریافت نکردند.

این چهار نفر نخستین افراد تحت پیوند سلول‌های بنیادی برنامه ریزی شده مجدد برای بهبود قرنیه آسیب دیده، هستند. پس از پیوند، هر چهار گیرنده، شاهد بهبودی فوری در بینایی و همچنین کاهش ناحیه قرنیه تحت تاثیر LSCD بودند. این بهبود‌ها تنها در یک بیمار مقاومت داشت که در طی یک دوره رصد یک ساله، تغییرات جزئی نشان داد.

نیشیدا می‌گوید این گروه قصد دارند در ماه مارس آزمایش‌های بالینی را برای ارزیابی اثربخشی درمان راه اندازی کنند.

نتایج این تحقیقات در نشریه Lancet منتشر شده است.

«کاپیل بهارتی» «Kapil Bharti» محقق سلول‌های بنیادی تبدیل شونده در موسسه ملی چشم آمریکا در مریلند این یافته‌ها را خیره کننده و یک پیشرفت هیجان انگیز توصیف کرده است.

وی می‌گوید: «بسیار مهم است که بدن این پیوند را رد نکرده است و همین امر باعث آرامش است با این حال برای اطمینان از ایمنی این مداخله، انجام پیوند‌های بیشتری لازم است.»

این پژوهشگر اظهار داشت مشخص نیست دقیقا چه چیزی باعث بهبود بینایی شده است. این احتمال وجود دارد که خود سلول‌های پیوندی در قرنیه گیرنده افزایش یافته باشد با این حال، افزایش بینایی می‌تواند به دلیل برداشتن بافت اسکار قبل از پیوند یا پیوند سلول‌های گیرنده برای مهاجرت از سایر مناطق چشم و جوان سازی قرنیه صورت گرفته باشد.

بهارتی با اشاره به انجام چندین آزمایش دیگر مبتنی بر سلول iPS در سطح جهانی برای درمان بیماری‌های چشمی تاکید کرد: «این داستان‌های موفقیت نشان می‌دهد که ما در مسیر درستی گام بر می‌داریم.»

«جینی لورینگ» «Jeanne Loring»، محقق سلول‌های بنیادی در تحقیقات اسکریپس در لا جولا، کالیفرنیا نیز می‌گوید: «نتایج مستلزم درمان بیماران بیشتر است.»