دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی

دکتر زمانیان

ادغام مهارت‌های تحقیقاتی با بینش کسب‌وکار، تضمین‌کننده موفقیت در عرصه مهندسی پزشکی امروز

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری از همدان:

دکتر علی زمانیان استاد تمام پژوهشگاه مواد و انرژی کشور، صاحب آثار علمی و چهره برجسته زیست‌فناوری ایران است.

جناب دکتر، ابتدا خود را بیشتر به مخاطبان معرفی بفرمایید و مسیر علمی، پژوهشی و اجرایی خود را بیان کنید؟

بنده علی زمانیان هستم، متولد ۲۸ شهریور ۱۳۵۳ در جهان‌آباد نهاوند. علاقه به علم را از همان دوران کودکی در محیطی ساده و صمیمی تجربه کردم. پس از اتمام دوره متوسطه، وارد دانشگاه علم و صنعت شدم و کارشناسی مهندسی مواد گرفتم. سپس مقاطع ارشد و دکتری را در مهندسی پزشکی، گرایش بیومتریال در دانشگاه صنعتی امیرکبیر طی کردم.

از سال‌ها پیش، رسماً عضو هیات علمی پژوهشگاه مواد و انرژی هستم و تاکنون مسئولیت‌هایی از جمله معاونت مالی، اداری و پشتیبانی، مدیریت امور مالی و معاونت پژوهشکده فناوری نانو و مواد پیشرفته پژوهشگاه را بر عهده داشته‌ام. علاوه بر آن، حضور در شوراهای گسترش و برنامه‌ریزی وزارت علوم، کمیته تخصصی هیات ممیزه، داوری جشنواره‌های بنیاد ملی نخبگان و عضویت در انجمن‌های علمی، مرا با اشراف به سیاست‌گذاری و توسعه ملی آشنا ساخته است. 

فعالیت‌های اجرایی گسترده‌ای داشته‌اید. این تجربه‌ها چه تأثیری بر پیشبرد پژوهش‌ها و موفقیت‌های علمی شما داشتند؟ 

دکتر زمانیان: بی‌تردید، مسئولیت‌های اجرایی در پژوهشگاه مواد و انرژی و حضور در تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های کلان علمی، افق دیدم را گسترش داد. همین تعامل نزدیک با مدیران، کارشناسان و پژوهشگران مختلف باعث بهبود مدیریت پروژه، رفع موانع اجرایی و تدوین راهبردهای مؤثرتر برای تحقق اهداف پژوهشی شد. علاوه بر این، آشنایی عملی با نیازهای صنعت و نظام سلامت، مسیر تجاری‌سازی محصولات و فناوری‌های تولید شده را هموار‌تر کرد. 

در باب دستاوردهای علمی، پژوهشی و ثبت اختراعات، کمی بیشتر توضیح بفرمایید و مهم‌ترین آن‌ها را نام ببرید؟

 دکتر زمانیان: مطالعات من عمدتاً بر توسعه مواد زیست‌سازگار برای مهندسی بافت، نانوکامپوزیت‌های سلامت‌محور و داربست‌های پیشرفته زیستی متمرکز بوده است. در این زمینه موفق به انتشار بیش از ۱۶۵ مقاله علمی در نشریات معتبر داخلی و بین‌المللی با محوریت بیومتریال، مهندسی پزشکی و فناوری‌های پیشرفته شدم. علاوه بر این، تا به حال بیش از ۵۰ مقاله کنفرانسی ارائه داده‌ام که سطح علمی پژوهشگاه را در حوزه‌های نوین ارتقا داده است. از حیث ابتکار و نوآوری، ثبت بیش از ۱۰ اختراع (از جمله داربست‌های مهندسی بافت بر پایه کوپلیمر لاکتیک-گلیکولیک اسید و ژلاتین، نانوکامپوزیت‌های کیتوسان-شیشه زیست فعال و سمان استخوانی زیست‌فعال) باعث شد تا ضمن ارتقای جایگاه ملی در اختراعات، زمینه تجاری‌سازی فناوری‌های نوین نیز فراهم گردد. در کنار این‌ها، هدایت و مشاوره بیش از ۵۰ پایان‌نامه و رساله دکتری و کارشناسی ارشد، فرصت تربیت نسل جدیدی از محققان و فناوران را مهیا کرده است. همچنین راه‌اندازی و مدیریت طرح‌های فناورانه‌ای همچون تأسیس شرکت دانش‌بنیان توسعه فناوری‌های پیشرفته آپرین و تولید نیمه صنعتی محصولات استراتژیک، نقش کلیدی در تحول صنعت داشت.

برخی از کتاب‌ها و منابع علمی تألیفی شما اکنون به عنوان مرجع مورد استفاده قرار می‌گیرند. این آثار را معرفی بفرمایید.

دکتر زمانیان، در طی سال‌ها تلاش علمی، سه کتاب تألیفی اصلی داشتم که هر سه به نوعی مرجع و الهام‌بخش در عرصه زیست‌مواد شدند: ۱. کتاب «داربست‌ها در مهندسی بافت»که به جنبه‌های مختلف سنتز، طراحی و کاربرد داربست‌های نوین در مهندسی پزشکی پرداخته است، 2. «لغت‌نامه علم و مهندسی زیست مواد» (در دو جلد)، به عنوان نخستین واژه‌نامه تخصصی در این رشته، برای دانشجویان و پژوهشگران بسیار راهگشا بوده است، 3. کتاب «چاپ زیستی سه‌بعدی» که به بررسی اصول، فناوری‌ها و کاربردهای چاپ سه‌بعدی زیستی برای تولید ساختارهای پیچیده و مهندسی بافت می‌پردازد.

از طرح های پژوهشی و فناورانه کلیدی خود که به تولید و تجاری‌سازی منجر شده‌اند، مثالی می‌زنید؟ 

دکتر زمانیان، در عرصه پژوهشی، بیش از ۴۰ طرح پژوهشی را هدایت یا اجرا کرده‌ام. موارد شاخص شامل پروژه‌های سنتز نانوذرات منگنز اکساید به عنوان عامل کنتراست‌دهنده تصویربرداری MRI، تولید سدهای ضد چسبندگی و طراحی سیمان‌های گلاس آینومر دندانپزشکی است. این طرح‌ها غالباً در لبه علم حرکت کرده و نتایج آن‌ها در بخش فناوری شرکت دانش‌بنیان توسعه یافته است. در طرح‌های فناورانه، علاوه بر اخذ دانش فنی برای تولید محیط‌های کشت سلولی ایرانی و داربست‌های مهندسی بافت، چند محصول راهبردی به نیمه‌صنعتی رسیده‌اند؛ از جمله سدهای ضدچسبندگی، مواد مهندسی بافت و ایمپلنت‌های پزشکی با فناوری انحصاری.

کدام یک از افتخارات و جوایز ملی و استانی برای شما ارزش بیشتری داشته‌اند؟

دکتر زمانیان، افتخار دارم که طی این سال‌ها عناوینی نظیر «سرآمد علمی استان البرز»، «پژوهشگر برتر پژوهشگاه مواد و انرژی»، «برگزیده فناوری وزارت علوم» و «مخترع برگزیده بنیاد البرز» را کسب کنم. ولی حقیقتش مهم‌ترین پاداش برای من دیدن رشد علمی دانشجویان و موفقیت طرح‌های ملی در عرصه صنعت و سلامت است. همچنین سردبیری ژورنال بین‌المللی Materials and Tissues و عضویت در شوراها و کمیسیون‌های ملی هم همواره فرصتی برای خدمت به توسعه علمی کشور بوده است. 

آینده علم بیومتریال و مهندسی پزشکی را در ایران چگونه می‌بینید و چه توصیه‌ای به پژوهشگران جوان دارید؟

دکتر زمانیان، با توجه به شتاب رشد علم در ایران و پشتکار پژوهشگران جوان، آینده درخشانی را متصورم. توصیه‌ام آن است که بی‌وقفه مطالعه کنند، شبکه علمی بسازند و از هر فرصتی برای کارآموزی و یادگیری عملی استفاده کنند. همچنین ادغام مهارت‌های تحقیقاتی با بینش کسب‌وکار، تضمین‌کننده موفقیت در عرصه مهندسی پزشکی امروز است. به شخصه اعتقاد دارم که ارتباط مؤثر با صنعت و انتقال فناوری از آزمایشگاه به بازار یکی از ضرورت‌های قرن حاضر است. 

و سخن پایانی شما به جامعه علمی و علاقه‌مندان به حوزه‌های میان‌رشته‌ای و فناوری‌های نوین چیست؟ 

دکتر زمانیان، ایمان دارم که مسیر امروز علم و فناوری، بیش از گذشته وابسته به هم‌افزایی، کار تیمی و نگاه بلندمدت است. اگر ایمان، پشتکار و خلاقیت را سرلوحه عمل قرار دهیم، ایران می‌تواند صاحب فناوری‌های راهبردی و استقلال واقعی علمی شود. از همه همکاران و دانشجویان عزیزی که طی سال‌ها همراهم بودند سپاسگزارم و تداوم موفقیت علمی، اخلاق حرفه‌ای و آینده‌نگری را آرزو دارم.