دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی

تاکید استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان بر نگرش ساختار شکنانه به ناترازی‌ها

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری از اصفهان: محمدرضا حیدری عضو هیئت علمی اقتصاد دانشگاه اصفهان  در نشست تخصصی جهاد تبیین « نا ترازی های پولی، مالی و بانکی» که به همت بسیج اساتید دانشگاههای آزاد اسلامی واحدهای تیران، خمینی شهر ، دولت آباد و فریدن با همکاری سازمان بسیج اساتید استان اصفهان  برگزار شد؛ نیم نگاهی به مسائل اقتصاد ناظر بر وضع موجود و آینده و مروری برتاریخچه مسائل بعد از جنگ داشت و گفت: بحث ناترازی‌ها دیگر بحث فیزیکی صرف نیست بلکه بحث  مالی، پولی، ارزی، تجاری و حتی حساب سرمایه هست و لازم است بحث  و هم اندیشی داشته باشیم و بتوانیم ایده‌پردازی کنیم چرا که استادان دانشگاه در این زمینه نقش و مسئولیت دارند بخصوص بسیج اساتید نقش کانونی و کلیدی دارد و می‌تواند نقش‌آفرینی بیشتری بکند اگر این هم اندیشی‌ها بیشتر و بیشتر شود می‌توانیم به کشور کمک کنیم. 

وی افزود: به لحاظ ناترازی‌های فیزیکی که خیلی هم مشهود است؛  ناترازی برق که مربوط می‌شود به دوره تابستان اکنون به زمستان سرایت می کند؛ همچنین ناترازی گازی که قبلا محدود بوده، اکنون ابعاد آن جدی‌تر می‌شود. 

استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان در ادامه با اشاره به وجود مشکل عظیمی بنام افت فشار در عسلویه و پارس جنوبی، اظهار کرد: در میدان گازی پارس جنوبی برآورد شده است که بیش از 20 میلیارد دلار ما نیاز به فشار افزا داریم که باید از نظر تکنولوژی و تامین مالی و از مناظر گوناگون بودجه‌ای؛ مدیریتی؛ سیاستگذاری؛ اقتصادی و بحث تامین زیر ساخت‌های مورد نیاز کشور احیانا صادرات گاز؛ سوآپ گاز و فرآوری گاز  بطور جدی مدنظر قرار گیرد. همچنین بحث آب که وضعیت ما بخصوص در فلات مرکزی مسئله مشخص است. 

این ناترازی‌ها روحش ناترازی مالی است

حیدری گفت: این ناترازی‌ها روحش بحثی است بنام ناترازی مالی بعبارتی بین منابع و مصارف بودجه دولت و مسئله سرمایه‌گذاری در اقتصاد کشور بخصوص از سال 1390 به این طرف و بعد از تحریم‌های خبیثانه و بخصوص در دهه 90 که کشور در جریان برجام معطل ماند عملا نرخ رشد سرمایه‌گذاری صفر شد و ما الان از محل استهلاک داریم استفاده می‌کنیم در واقع روز به روز موجودی سرمایه ما دارد کاهش می‌یابد. 

عدم وجود اراده جدی از نظر توجه به نقش مردم در تامین کسری‌ها و ناترازی‌ها

وی ادامه داد: از آن طرف اراده بسیار جدی بالای سرکار نبوده که نقش مردم را در تامین این کسری‌ها و ناترازی‌ها جدی بگیریم. 

حیدری با اشاره به اینکه سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در 29 بهمن 1392 ابلاغ،  اما به استهزا به آن نگاه شد؛ گفت:  مذاکره با غربی‌ها  و امضای برجام و اینکه همه مشکلات را با مذاکره و برجام حل می‌کنند؛ مطرح کردند. 

وی در ادامه با یادآوری اینکه سال 94 مذاکره کردند و 95 و 96 یکسری هیئت مانند توتال و رنو و پژوه آمدند و 97 هم ترامپ برجام را پاره کرد؛ گفت:  بعد  انفجار نرخ ارز و  تورم و غیره و گرفتاری‌ها تا سال 1400 و همچنین کرونا و نهایتا استقرار دولت شهید رئیسی که انصافا زحمات بسیار بسیار زیاد و ارزشمندی کشیدند؛ ولی نهایتا این فقدان سرمایه‌گذاری مزمن  و آن ناترازی مالی خودش را در زیرساخت‌هایی مثل آب و برق و گاز و سرمایه‌گذاری روی صنعت و تکنولوژی‌ها و بطور کلی نیازهای مالی کشور نشان داد. 

استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان گفت: بطور موازی در طرف ارزی هم تحریم‌ها یعنی محدودیت صادرات ما منابع ارزی محدود شد اما وارادت کشور کم نشده و در واقع یک ناترزی ارزی هم داریم. 

وی با اشاره به اینکه ناترازی مالی و ارزی همچنین بحث تحریم‌ها و ابعاد خیلی پیچده تحریم‌ها هم مسئله جدی است؛ ادامه داد:  اما متاسفانه در این رابطه هم با اینکه از اواخر دهه 1380جایگزین مبادلات تجاری ممکن بود مثل پیمان‌های پولی دوجانبه و چند جانبه، تهاتر،که اخیرا یک رابطه شبکه پیام رسان ارزی بین ایران و روسیه شکل گرفته که خیلی زودتر می‌توانسته شکل بگیرد؛ بحث توافقنامه‌های‌تجارت آزاد؛  ظرفیت تجارت متقابل و غیره استفاده نشده و نهایتا اینجا هم ‌چیزی بنام کسری تجاری که خودش را در قالب افزایش نرخ ارز نشان می‌دهد و افزایش نرخ ارز دوباره خودش را در قالب تورم به جامعه تحمیل می‌کند چون که به هر حال به صورت اسمی یا رسمی دلاریزه شده‌ایم. 

استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان گفت: از لحاظ رسمی اینکه فقط 15 میلیارد دلار باید واردات 7 قلم کالای اساسی کشاورزی شامل گندم و جو و ذرت و روغن و برنج و کنجاله سویا و  شکر انجام شود علاوه براین دارو و کاغذ هم هست. همچنین مواد اولیه و قطعات و تجهیزات هم سرجای خودش هست که خود همین ها هم هزینه‌های اضافه به کشور تحمیل می‌کند.

کسری تجاری و کسری ناترازی مالی؛ موتورهای افزایش نرخ تورم است

وی با بیان  اینکه هزینه دور زدن تحریمها 15 تا 20 درصد هزینه اضافه به قیمت تمام شده است؛ گفت: پس یکی از موتورهای افزایش نرخ تورم همین کسری تجاری و دیگری ناترازی مالی است که مرتبط با مفهوم بودجه  است.

مسئول اسبق بسیج اساتید دانشگاه اصفهان عنوان کرد: در بودجه دولت در سال‌های مختلف مثلا امسال بالای 700 هزار میلیارد و در یکی دوسال پیش بالای 500 هزار و سال آینده شاید بالای 900 هزار میلیارد تومان کسری بودجه است که در واقع این کسری‌ها باعث دو سه اتفاق می‌شود که یکی از ساده ترین اینها با توجه به اینکه هزینه جاری دولت کم نمی‌شود و اینها عمدتا برای حقوق کارمندان است در نتیجه مبلغی که برای بودجه عمرانی می‌ماند به قدری کم هست که عملا امکان سرمایه‌گذاری و جبران استهلاک و اتمام پروژه‌های نیمه تمام را نداریم علاوه براینکه مداخلات سیاسی و مطالبات محلی و غیره هم نمی‌گذارد. 

وی بیان کرد: دولت برای جبران کسری بودجه خودش؛ پولی کردن کسری بودجه را انجام می‌دهد و از طریق استقراض از بانک مرکزی کسری بودجه پولی می‌شود و نتیجه این است که عملا پایه پولی و بعد از طریق مکانیزم خلق پول بانکی کل نقدینگی افزایش پیدا می‌کند. 

استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان ادامه داد: به گونه‌ای که الان ضریب تکاثر پولی حدود 8 است بعبارتی به ازای هر یک میلیون تومانی که پایه پولی ایجاد می‌شود شاهد این هستیم که 8 میلیون تومان پول اعتباری در شبکه بانکی تزریق می‌شود. پس ناترازی ارزی و مالی خودش را  تحمیل می‌کند و نتیجه این خلق نقدینگی تورم است و تاثیر هر کدام از ناترازی‌ها بر دیگری حالت آنتروپیک ایجاد می‌کند. 

مسئول اسبق بسیج اساتید دانشگاه اصفهان گفت: الان جهت‌گیری‌های اصلی که باید اتفاق بیفتد این است که ما با یک نگرش ساختار شکنانه به ناترازی‌ها نگاه کنیم به عبارتی اقتصاد نفتی تحریم شده؛ خام فروش و رانتی دولتی نمی‌تواند با امتداد مسیر قبلی و انتظار بابت احیای برجام و موضوعات مشابه ابن ناترازی‌ها را حل کند و ما نیازمند پارادایم متفاوت برای برخورد با این ناترازی‌ها هستیم.  

حیدری با بیان اینکه رویکرد اصلی امام و رهبری حکیم این است که باید به مردم ایمان بیاوریم؛ اظهار کرد: ؛ در این رویکرد اعتقاد بر مفهوم مردمی کردن اقتصاد بوده است در صورتی که از سال ۱۳۶۸ به این طرف با استقرار کارگزاران جریان عملا راه اقتصاد نئو لیبرال با رویکردهایی مثل خصوصی‌سازی و کوچک سازی دولت؛ آزاد سازی قیمت، حذف موانع ورود و خروج کالا؛  ورود کرد و ریلی که گذاشتند در دولت اصلاحات ادامه پیدا کرد و تیم اقتصادی دولت خاتمی تیم  دولت هاشمی بودند و بجز دولت احمدی نژاد بخصوص دولت اول آن که سعی شد حلقه فروپاشد و نشد؛ عملا در دولت روحانی هم‌ شاهد همان کارگزاران بودیم باضافه ۲۰ سال پیرتر شدن. 

وی گفت: بعبارت دیگر بعد از جنگ با اینکه بزرگترین تجربه مردمی سازی را در بسیج و جهاد سازندگی و در جنگ داشتیم و جنگ را با مردم اداره کردیم در مقابل صدامی که هر دو ابرقدرت شرق و غرب با دهها کشور دیگر پشت سرش بودند اما از این تجربه استفاده نشد.

حیدری گفت: وقتی رهبری حکیم سیاست کلی اصل ۴۴ را سال ۸۴ و ۸۵ ابلاغ کردند خصوصی سازی دهه هفتاد با رویکرد دیگری تحت عنوان بزرگ شدن بخش عمومی اتفاق افتاد و در دولت روحانی هم چیزی به نام واگذاری دارایی‌های مالی دولت خیلی موضوعیت نداشت.  

وی ادامه داد: اتفاقاتی که افتاد ما شاهد بودیم که در طول یک دوره حدودا ۳۲ ساله منهای سالهای۸۴ تا ۸۸ که تلاش  شد اقدامی شود و بعد هم مشکلات دیگری بود و بعد نیز تحریم‌های سال‌های 90 و ۹۱شکل گرفت با تفکر غیر انقلابی و غیر اسلامی کشور را اداره کردیم.  

فقط و فقط با ایمان آوردن به پارادایم نظام انقلابی و از منظر ساختار شکنانه می‌توانیم به این ناترازی‌ها  بپردازیم

حیدری در ادامه با اشاره به مسئله دو گانه نظام سیاسی و اقتصادی افزود: همچنین سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی به استهزا گرفته شد و عملا در وضعیتی قرار گرفتیم که الان فقط و فقط با ایمان آوردن به پارادایم نظام انقلابی که در بیانیه گام دوم هم رهبری تصریح کرده‌اند از آن طریق  و از منظر ساختار شکنانه می‌توانیم به این ناترازی‌ها بپردازیم. 

وی بیان کرد: در دهه ۹۰ بیش از یک سوم درآمد سرانه واقعی هر ایرانی کاهش داشته و نرخ رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری نزدیک صفر بوده و حتی ضریب جینی نشان می دهد نابرابری تشدید شد و ما شاهد کسری تجاری در کمبود صادرات در مقابل واردات و کسری حساب سرمایه یعنی خروج سرمایه از کشور  و ناترازی‌های مالی و فیزیکی از جمله انرژی را شاهد بودیم و عدم توجه به نگرش امام و رهبری در عرصه اقتصاد را شاهد بودیم. 

استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان اظهار داشت: با شهادت شهید آیت الله دکتر رییسی و استقرار آقای دکتر پزشکیان نگرانی‌ها بابت تشدید ناترازی‌ها و اینکه دوباره وارد مارپیچ شرطی شدن و وابسته تر شدن اقتصاد به احیانا مذاکرات و سایر سرمایه و تکنولوژی غربی و غفلت راهبردی از مجموعه عظیم منابع انسانی و طبیعی و ژئوپولوتیک و ژئواکونومیک و ژئواستراتژیک و حتی ژئو کالچرال ما است. به همین خاطر نخبگان  و مجموعه‌هایی که به توانایی‌ها و ظرفیت‌های داخل اعتقاد و باور دارند اما بخاطر ناکارآمدی بعضی ساختارهایی؛ مردم ناراضی هستند. 

وی گفت:  به همین خاطر جهاد تبیین  برای حل همین پارادوکس مهم است و در گام  اول در ذهن نخبگان و  استادان باید مورد توجه باشد  و بعد جوانان و دانشجویان و دانش آموزان  و توده مردم که اگر باور قلبی داشته باشیم که ابن نظام تخصیص منابع می‌تواند مسئله ما را در حوزه سرمایه و نیروی انسانی؛ تکنولوژی و دانش بنیان و حتی عدالت حل کند؛  این کار  امکان‌پذیر می‌باشد و امداد الهی هم هست. 

وی با اشاره به مفهوم  توکل و برکت و اشاره به  این که اما متاسفانه  به نام کوچک سازی دولت جهاد سازندگی ادغام و در واقع عملا منحل شد؛ گفت: در شرایط فعلی نقش آفرینی بسیج اهمیت دارد. 

حیدری ادامه داد: با تفاوت پارادایم اساسا بجای خصوصی‌سازی، مردمی‌سازی اقتصاد اگر باشد می‌شود نظریه پردازی و ایده پردازی کرد و بعد در بحث ارکان و ساختار و روش‌ها و نحوه تخصیص منابع و بطور کلی نگرش به مفهوم اقتصاد از منظر حوزه‌های فرهنگ و دین و سیاست و حتی مولفه‌های روان شناختی و جامعه شناختی و حافظه تاریخی کشور که صاحب تمدن چندین هزار ساله هستیم و بویژه تمدن اسلامی ایرانی ما که در  دوره هایی شکوفاتر قبل از اسلام هم بوده است؛  نظریه پردازی و ایده پردازی می‌تواند انجام شود.

حیدری گفت: بنابراین ما با حافظه تاریخی و ظرفیت تمدنی و موقعیت‌های ژئوپولوتیک؛ ژئواکونومیک؛ ژئواستراتژیک و  منابع انسانی و نفت و گاز و تنوع منابع طبیعی و اقلیم بسیار متنوع که از ۱۴ اقلیم ما ۱۰ اقلیم را داریم و مواد معدنی که از 80‌ ماده معدنی ۶۰ ماده را داریم و ... می توانیم نانرازی‌ها را برطرف کنیم اما موقعیت رانتی مرتبط با اینکه ما یک ماده خام آن هم سیاسی و رانت بفروشیم و پول آن برای واردات کالای اساسی صرف کنیم اتفاق درستی نمی‌افتد و در هریک از ناترازی‌ها بحث بیشتر لازم است، داشته باشیم. 

انتهای پیام/