دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی

دولت چهاردهم دانشگاه‌ها را بر اساس اهداف‌شان ‌دسته‌بندی کند

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری : 

مهدی پناهی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اهم مشکلات آموزش عالی که باید در دولت چهاردهم مورد توجه قرار گیرد، اظهار کرد: وزارت علوم در دو دهه گذشته بسیار بی‌رویه گسترش پیدا کرده و علی‌رغم عریض و طویل شدن این وزراتخانه، قوانین و ضوابط همه دانشگاه‌ها و آموزش عالی تقریبا مشابه یکدیگر است. وزارت علوم برای سیاست‌گذاری، بین دانشگاه‌های برتر و موسسات آموزش عالی با استانداردهای بسیار پایین تفاوت چندانی قائل نمی‌شود و تقریبا همه این مجموعه‌ها در جهت انجام اهداف مشابهی گام برمی‌دارند.

وی افزود: این موضوع باعث افت شدید کیفیت آموزشی وزارت علوم شده و در دولت جدید نیاز است با هدف کیفی‌سازی آموزش عالی، نسبت به مجوزهای داده شده بازنگری سختگیرانه‌ و بدون ملاحظات سیاسی انجام شود.

وی اضافه کرد: از دیگر مشکلات آموزش عالی کشور، ماموریت‌گرا نبودن دانشگاه‌ها از بالادست است، در حقیقت ماموریت ویژه‌ای به هیچ دانشگاهی محول نشده که البته وزارت علوم در حال تلاش‌ است یک سری ماموریت‌های استانی به دانشگاه‌ها بدهد، اما باید ماموریت‌های مشخص طوری به دانشگاه‌ها تکلیف شود که پس از مدتی نسبت به ماموریت‌های محول‌شده پاسخگو باشند.

مدیر ارتباط با صنعت دانشگاه فردوسی ادامه داد: در حال حاضر عموما دانشگاه‌ها بر اساس تخصص‌ها و زمینه‌های پژوهشی مورد علاقه اعضای هیات علمی خود فعالیت می‌کنند ‌که ممکن است خروجی این پژوهش‌ها در راستای اهداف کلان کشور نباشد. حاصل این نوع پژوهش‌ها عمدتا منجر به انتشار مقالاتی می‌شود که از لحاظ موضوعی پراکنده بوده و در اکثر اوقات همگرا نیستند و با وجود کمیت بالای انتشارات حتی در بهترین نشریات بین‌المللی، منجر به خلق فناوری در داخل و رفع نیازهای کشور نمی‌شوند.

پناهی با بیان اینکه همچنین مهاجرت نخبگان نیز از دیگر مشکلات اساسی کشور است، عنوان کرد: متاسفانه بخشی از افراد کارآمد را به دلیل دستمزدهای پایین نسبت به استانداردهای بین‌المللی از دست می‌دهیم و از طرفی علی‌رغم همه حمایت‌هایی که به خصوص از سمت بنیاد ملی نخبگان انجام می‌شود، همچنان جذابیت بالایی برای جذب نخبگان ایرانی، خصوصا فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های تراز اول دنیا جهت عضویت در هیات علمی دانشگاه‌های کشور وجود ندارد.

وی با بیان اینکه پیشنهاد من برای دولت این است که دانشگاه‌ها در چهار سطح دسته‌بندی شوند، گفت: در این دسته‌بندی، باید سطح اول شامل دانشگاه‌های برتر کشور با اهداف کلان ملی و بین‌المللی شود. در حقیقت این دانشگاه‌ها ستون‌های اصلی و مرجع علم و فناوری کشور هستند و به تبع آن، سطح دستمزد اعضای هیات علمی این دانشگاه‌ها باید هم‌تراز یا خیلی نزدیک به دانشگاه‌های ممتاز اروپا و آمریکا باشد. فراهم کردن تجهیزات آزمایشگاهی به‌روز، حمایت‌های ویژه از نخبگان، اختصاص بودجه پژوهشی و تامین این خدمات از صندوق توسعه ملی باید انجام شود و طبیعتا دولت نیز بایستی انتظارات بالایی از این دانشگاه‌ها در بحث مرجعیت علمی و خلق فناوری و ثروت برای کشور داشته باشد.

عضو هیات علمی گروه مهندسی شیمی دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: در سطح دوم، باید دانشگاه‌ها با اهداف منطقه‌ای حضور داشته باشند و نیازهای منطقه‌ای را پاسخ دهند. همچنین در سطح سوم باید دانشگاه‌های با اهداف محلی و در سطح چهارم دانشگاه‌های با اهداف مهارتی و کاربردی جای گیرند. خوشبختانه در حال حاضر همه این دانشگاه‌ها در سرتاسر کشور وجود دارند و تنها نیاز به سطح‌بندی، استانداردسازی و تعیین ماموریت بر اساس سطح فعالیت است.

وی گفت: استانداردها باید بسیار سختگیرانه‌ وضع شود که نتیجه آن، خیل عظیم فارغ‌التحصیلان بی‌کیفیت نشود.

باید مسئله‌محوری جایگزین مقاله‌محوری شود

پناهی با بیان اینکه از دیگر مشکلاتی که دانشگاه‌ها با آن روبه‌رو هستند مسئله مقاله‌محوری است، عنوان کرد: دانشگاه‌ها باید از مقاله‌محوری به سوی دستاوردمحوری و مسئله‌محوری حرکت کنند. در دو دهه گذشته تاکید بسیار زیادی بر انتشار مقالات بوده که خوشبختانه در سیاست‌های بالادستی این رویه در حال تغییر است، اما باز هم جای حمایت‌های ویژه وجود دارد. دانشگاه‌های سطح یک و دو به‌طور ویژه باید به سمت دستاوردمحوری حرکت کنند.

وی با تاکید بر اینکه به حمایت‌های ویژه بنیاد علمی ایران نیاز داریم، بیان کرد: متاسفانه علوم پایه در دو دهه گذشته بسیار ضعیف شده است و عموما دانش‌آموزان با بنیه علمی ضعیف‌تر وارد این رشته‌ها می‌شوند و طبیعتا همین افراد در آینده پژوهش‌های بنیادین را انجام خواهند داد و توقع نمی‌رود این افراد با بنیه علمی ضعیف بتوانند در سطح مورد انتظار پاسخگوی نیازهای کشور باشند. بنیاد علم ایران در پژوهش‌های علوم پایه و بنیادین نقش بسیار موثری دارد تا دانش‌آموزان برای ورود به ای رشته‌ها ترغیب شوند.

پایان‌نامه‌های مقطع دکتری با اعتبار مالی صنعت تعریف شود

مدیر ارتباط با صنعت دانشگاه فردوسی با بیان اینکه همچنین باید حمایت‌های ویژه‌ای از صنایع برای انجام پژوهش‌های کاربردی انجام شود، گفت: در واقع پایان‌نامه‌های مقطع دکتری باید با اعتبار مالی که صنعت تامین کرده، تعریف شوند. باید هدف از نوشتن مقالات، حل مسائل ارزشمند صنایع و جامعه باشد و در این راستا خوشبختانه امسال اعتبار بنیاد علم ایران افزایش قابل توجهی داشته و امید است این مسیر در سال‌های آینده پررنگ‌تر ادامه پیدا کند.

پناهی همچنین با بیان اینکه ما نیازمند یکسری قوانین سختگیرانه و بازدارنده در تخلفات آموزشی و پژوهشی هستیم، اظهار کرد: فروش پایان‌نامه‌ها و مقالات به روش‌های مختلف نشان از تخلفی آشکار دارد و متاسفانه نظارت کافی بر این موضوع نیست. پس از اثبات تخلفات در پایان‌نامه‌ها، باید مدرک فرد متخلف پس گرفته و اعلام عمومی شود. همچنین باید با تخلفات آموزشی مانند نمره دادن بدون ضابطه به شدت برخورد شود. به طور کلی برای حفظ و دفاع از کیان آموزش عالی باید برخوردها با پدیده تخلف و تقلب علمی جدی‌تر شود، اما متاسفانه در این زمینه خلاء قانونی داریم. 

عضو هیات علمی گروه مهندسی شیمی دانشگاه فردوسی مشهد با تاکید بر اینکه بهتر است احکام مربوط به روسای دانشگاه‌های برتر کشور توسط شخص رئیس‌جمهور صادر شود، افزود: به دلیل سطح تعاملات دانشگاه‌های تراز اول کشور با وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی، این کار می‌تواند نقشی اساسی در تاثیرگذاری دانشگاه‌ها در سطح کلان کشور داشته باشد.

ماده ۱۳ قانون جهش تولید دانش‌بنیان هموارکننده مسیر ارتباط صنعت و دانشگاه‌

وی با اشاره به فاصله موجود بین صنعت و دانشگاه، عنوان کرد: اتفاق بسیار خوبی که سال گذشته محقق شد، اجرای ماده ۱۳  قانون جهش تولید دانش‌بنیان بود که مربوط به دانشگاه‌هاست. اگر این قانون در تمام استان‌ها جدی پیگیری شود، باعث جهش در ارتباط بین صنایع و دانشگاه‌ها خواهد شد. طبق ماده ۱۳ این قانون، معادل قرارداد پژوهشی که صنایع با دانشگاه می‌بندند، از مالیات آنها کسر می‌شود که برای صنعت، دانشگاه و حل مسائل کشور بسیار موثر است.

پناهی همچنین با اشاره به اجرای طرح کارآموزی بلندمدت دانشجویان کارشناسی در دانشگاه فردوسی، اضافه کرد: حدود یک سال می‌شود که این طرح به‌طور رسمی آغاز شده است. طبق این طرح دانشجویان کارشناسی در صورت تمایل، به جای فارغ‌التحصیلی چهار ساله، پنج ساله فارغ‌التحصیل می‌شوند و یک سال تمام‌وقت و در میانه تحصیل، با نظارت و راهنمایی دانشگاه در صنعت مرتبط با رشته خود فعالیت می‌کنند. خوشبختانه در سال اول اجرای این طرح، ۳ دانشکده مشارکت کردند و ۴۷ دانشجوی کارشناسی را به مدت یک سال به شرکت‌های مختلف فرستادیم و بازخوردهای بسیار خوبی هم دریافت کردیم. این طرح باعث ماندگاری دانشجویان در استان می‌شود، زیرا صنعت و دانشجو با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و این موضوع می‌تواند تا حدودی چالش مهاجرت فارغ‌التحصیلان دانشگاه فردوسی مشهد از استان و کشور را حل کند.

مدیر ارتباط با صنعت دانشگاه فردوسی ادامه داد: اداره‌ای در سازمان مرکزی دانشگاه ذیل مدیریت ارتباط با صنعت و جامعه دانشگاه تاسیس شده و امید است در سال دوم اجرای طرح، تعداد کارآموزان بلندمدت به بالای ۱۰۰ نفر برسد و همه دانشکده‌های دانشگاه فردوسی در این طرح مشارکت کنند. تا کنون سه دانشکده مهندسی، علوم و علوم اداری و اقتصاد وارد این طرح شده‌اند. رشته‌های دارای کارآموز بلندمدت در سال نخست شامل مهندسی‌های شیمی، برق، کامپیوتر و مکانیک از دانشکده مهندسی، مدیریت بازرگانی از دانشکده علوم اداری و اقتصاد و شیمی از دانشکده علوم می‌شود و تاکنون دانشجویان این رشته‌ها در این طرح شرکت کرده‌اند.