به گزارش خبرگزاری علم و فناوری - استان سمنان؛ زباله‌های فضایی ( Space Debris) اجسام گوناگون ساختهٔ انسان هستند که در مدار زمین در حال گردشند، که دیگر کارایی ندارند. زباله فضایی در واقع بقایای فعالیت بشر در فضا است که شامل قطعات سفینه‌ها تا قسمت‌هایی از سفینه که در مراحل مختلف ماموریت فضایی از آن جدا می‌شوند یا هر چیز دیگراست. گزارش ناسا در سال ۲۰۱۱، حاکی از آن بود که میزان این زباله‌های فضایی به نحو تصاعدی افزایش یافته و به مرز بحران رسیده است.

پروفسور ویتالی آدوشکین استاد آکادمی علوم روسیه، می‌گوید این یک مسئله سیاسی خطرناک است؛ زباله‌های فضایی، بخصوص زباله‌های به جا مانده از ماهواره‌های نظامی، می‌تواند باعث تنش سیاسی و نظامی بین کشورهای حاضر در فضا شود: "کشوری که مالک ماهواره آسیب دیده و تخریب شده است به زحمت بتواند عامل اصلی این برخورد را بسرعت شناسایی کند.

طبق برآوردهای انجام گرفته تعداد این زباله ها ده ها میلیون است و از این تعداد بیش از پانصد هزار آنها به هنگام چرخش بر مدار زمین رهگیری می‌شوند.

با توجه به سرعت حرکت این زباله‌ها که  ۲۸ هزار کیلومتر در ساعت است حتی اگر ابعاد آن ها خیلی کوچک هم باشد باز هم می توانند به ماهواره‌ها و سفینه‌های فضایی آسیب بزنند.

ایستگاه فضایی بین‌المللی در سال ۲۰۱۴، برای جلوگیری از برخورد با زباله های فضایی پنج بار مجبور به مانورهای تغییر مسیر شده است. طبق دستورالعمل‌های ناسا، اگر احتمال برخورد زباله‌های فضایی با ایستگاه فضایی بین‌المللی یا سفینه‌ای بیش از یک در صدهزار باشد و این مانور در اهداف ماموریت تغییر اساسی ایجاد نکند، سفینه باید مانورهای تغییر مسیر انجام دهد. اما اگر احتمال برخورد بیش از یک در ده هزار باشد در صورتی که مانور تغییر مسیر برای فضانوردان خطرناک نباشد؛ باید انجام شود. این مانورها معمولاً جزئی هستند و یک تا چند ساعت قبل از زمان برخورد احتمالی انجام می شوند.

نمونه های گزارش شده از برخورد زباله های فضایی با ماهواره ها

در سال ۱۹۹۶، یک ماهواره فرانسه بعلت برخورد با قطعات بجا مانده از یک موشک فرانسوی که ده سال پیش از آن منفجر شده بود آسیب دید.

در سال ۲۰۰۹ یک ماهواره از رده خارج روسیه با ماهواره تجاری ایریدیوم آمریکا برخورد و آن را منهدم کرد. نتیجه این برخورد رهاسازی دو هزار قطعه دیگر در فضای اطراف کره زمین بود.

در سال ۲۰۰۷ چین برای انهدام یک ماهواره از رده خارج خود از یک موشک استفاده کرد که برخوردش با آن ماهواره بیش ار ۳۰۰۰ قطعه زائد در مدار زمین رها کرد. شش سال بعد، ماهواره بلیتس روسیه، به دلیل برخورد با یکی از این قطعات از کار افتاد.

در هشتم تیر ۱۳۹۰ خطر برخورد یکی از این اشیاء به ایستگاه بین‌المللی فضایی به وجود آمد و در حالی که فضانوردان مستقر در ایستگاه در دو کپسول سایوز پناه گرفته بودند، شیئ ناشناخته از فاصله‌ای در حدود ۳۳۰ متری ایستگاه رد شد.

                                                                              ----------------------------------------------------------

مدل‌های به دست آمده از رایانه‌های آژانس فضایی اروپا و ناسا نشان می‌دهد که تراکم زباله‌های کوچک فضایی در این مدار بالاست.

در راستای جلوگیری از آسیب های مخرب احتمالی ناشی از برخورد به زباله های فضایی، در صورتی که بودجه‌ی تلسکوپ شناسایی زباله های فضایی که در نوع خود اولین است؛ در شورای کشورهای عضو آژانس فضایی اروپا در سال ۲۰۲۲ تایید شود، آژانس فضایی اروپا امیدوار است این ماهواره  در سال ۲۰۲۵ به فضا برود.

تیم فلورر، رئیس دفتر زباله‌های فضایی در آژانس فضایی اروپا می‌گوید: این فضاپیما یک تلسکوپ نوری به عرض ۲۰ سانتی‌متر را به مداری در ارتفاع ۶۰۰ تا ۷۰۰ کیلومتری از سطح زمین خواهد برد.

تلسکوپ فضایی که می‌تواند نشانه‌های حیات فرازمینی را در کمتر از ۶۰ ساعت شناسایی کند

فلورر افزود: این تلسکوپ بر مبنای دریافت انعکاس نور خورشید از زباله‌های فضایی را عمل می کند. برای دریافت نتیجه مطلوب باید به این اجرام نزدیک شد. نمی‌توان همه‌ی اجرام موجود را مشاهده کرد اما می‌توانیم با این تلسکوپ مدل‌های موجود را ارزیابی و تایید کنیم. رویکرد متفاوت ناسا و آژانس فضایی اروپا در زمینه مدل‌سازی زباله‌های فضایی حاکی از توافق برای مدل‌های به دست آمده بر روی قطعات بزرگتر قابل مشاهد توسط تلسکوپ های زمینی است؛ اما در مورد قطعات کوچک‌تر پیش‌بینی‌ها متفاوت است.

در سال ۲۰۱۶ یک قطعه‌ی چندمیلی‌متری به صفحه‌ی خورشیدی ماهواره‌ی رصد کننده‌ی زمین آژانس فضایی اروپا به نام  "Copernicus Sentinel-۱A" برخورد کرد. نتیجه این برخورد کاهش ناگهانی تولید انرژی در آن شد.علی رغم اینکه ماهواره توانست ماموریت خود را ادامه دهد اما به گفته‌ی مقامات آژانس فضایی اروپا اگر این گلوله‌ی فضایی که با سرعت ۲۸ هزار کیلومتر بر ساعت در حرکت بود به بدنه‌ی فضاپیما برخورد می‌کرد می‌توانست اثرات مخرب‌تری بر جای بگذارد.

طبق تخمین آژانس فضایی در حدود ۳۴ هزار قطعه زباله‌ی فضایی با اندازه‌ی بزرگ‌تر از ۱۰ سانتی‌متر در مدار زمین قرار دارند و تعداد قطعاتی که اندازه‌ی آن‌ها بین یک تا ۱۰ سانتی‌متر است حدود ۹۰۰ هزار عدد است و علاوه بر آن امکان وجود ۱۲۸ میلیون قطعه با اندازه‌ی بین یک میلی‌متر تا یک سانتی‌متر نیز وجود دارد.

لذا در جهت بهبود حرکت فضاپیماها و ماهواره ها و جلوگیری از برخورد زباله های فضایی به آن ها لزوم هر چه بیشتر به فرستادن تلسکوپ مذکور جهت شناسایی این زباله ها احساس می شود.

انتهای متن/ص