واحدهای فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان ,علمی، پژوهشی و فناوری

دانش‌بنیان‌ها به داد غذای نوزادان برسند

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری : بخش بزرگی از مواد اولیه و مواد مؤثره شیرخشک همچنان از خارج کشور وارد می‌شود با این که این کالای استراتژیک از شیرخام تهیه می‌شود و کشور در این زمینه خودکفاست.

بسیاری از مواد مؤثره شیرخشک مانند پروتئین‌ها، چربی‌ها و ویتامین‌ها طوری طراحی و تولید می‌شوند که نیازمند فناوری‌های پیشرفته و فرایندهای خاص هستند که دانش‌بنیان‌ها می‌توانند این فناوری‌ها را ارائه و پیاده‌سازی کنند. این نشان می‌دهد که استفاده از فناوری در تولید شیرخشک به عنوان یکی از عوامل کلیدی در خودکفایی کشور در این زمینه به شمار می‌آید.

فناوری در تولید ماده اولیه و ماده مؤثره شیرخشک هر دو نقش دارد اما در تولید ماده مؤثره به استفاده از فناوری‌های پیشرفته و نوآورانه برای ارتقای کیفیت و ویژگی‌های تغذیه‌ای شیرخشک بیشتر مورد نیاز است.

در حال حاضر واردات شیر خشک وابسته به تأمین چهار ماده افزودنی اصلی است که برای فرمولاسیون شیر خشک نوزادان استفاده می‌شوند. دولت ارز مورد نیاز برای واردات این مواد را تأمین می‌کند اما کارشناسان معتقدند که امکان تولید این ترکیبات در داخل کشور و با حضور فناوران وجود دارد.

مصرف نوزادان امروزی؛ شیرخشک‌های ‌رژیمی بیشتر از رگولار

اخیرا بنا به دلایلی مثل آلودگی هوا و نارس بودن نوزادان، شیرخشک‌های رژیمی بیشتر توسط پزشکان تجویز می‌شود زیرا نوزادان بیشتر دچارمشکلات گوارشی، آلرژی، نقص ایمنی و.. هستند. در تولید شیرخشک‌های رژیمی استفاده از فناوری از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا در تولید ماده مؤثره شیرخشک، فناوری‌ها نقش کلیدی در اضافه کردن ترکیبات خاص به شیرخشک دارند تا ویژگی‌های تغذیه‌ای آن تقویت شوند.

دانش‌بنیان‌هایی که در این حوزه کار کردند

در زمینه شیرخشک تاکنون ورود دانش‌بنیان‌ها به قدری کم است که می‌توان آن را نادیده گرفت. به‌عنوان مثال شرکت صنایع شیر ایران موفق به بومی‌سازی دو ماده اولیه تولید شیرخشک با هزینه‌ای معادل یک‌پنجم نمونه‌های خارجی شده است. کارخانه شیرخشک پگاه شهرکرد نیز با تولید محصولاتی نظیر شیرخشک پایه نوزاد و شیرخشک مخصوص نوزادان مبتلا به بیماری پی‌کی‌یو (PKU)، توانسته نیاز داخلی را تأمین کرده و از واردات سالانه ۶ هزار تن شیرخشک پایه جلوگیری کند که معادل ۳۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی است.

همچنین یک شرکت دانش‌بنیان با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین و دانش فنی تخصصی، خط تولید شیرخشک با کیفیت بالا و مطابق با استانداردهای بین‌المللی را توسعه داده است.

فناوری در خط تولید شیرخشک و صرفه‌جویی در شیرخام

مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان امیر دمیرچی می‌گوید: «تکنولوژی تولید شیرخشک که در کشورموجود است تکنولوژی حدود 40 سال پیش است و بازدهی آن خیلی پایین است. ما فناوری روز دنیا را بومی‌سازی کردیم و بازدهی بالاتر رفت. در فاز بعدی قصد داریم جداسازی پروتئین‌ها و ماده موثره خود شیر را انجام دهیم. ما خط تولید شیرخشک را می‌سازیم و فناوری خط تولید را داریم اما همه ماده موثره‌ها وارداتی است. الان حدود 12 کیلو شیر به یک کیلو شیرخشک تبدیل می‌شود با فناوری ما به 10 کیلو و 800 گرم رسیده است.»

به گفته این فناور، معاونت علمی هیچ حمایتی از این مجموعه دانش‌بنیان نکرده است.

از آنجا که شیرخشک یک کالای راهبردی در صنایع غذایی و دارویی است، در این زمینه به سراغ رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی ریاست‌جمهوری رفتیم. سعید سرکار عنوان کرد که «معاونت علمی متولی شیر خشک نیست.»

دبیر ستاد زیست فناوری، سلامت و فناوری‌های پزشکی معاونت علمی مصطفی قانعی نیز در این زمینه می‌گوید: « تنها حوزه‌ای که معاونت علمی می‌تواند در آن فعالیت کند، فناوری‌های مربوط به شیر خشک است که باید با میکروبیوم مناسب و متضمن رشد نوزاد تهیه شود. همچنین برای جلوگیری از مشکلات تولیدکنندگان داخلی، نیاز به تنظیم‌گری دولت در زمینه ارز وجود دارد تا تولیدکنندگان با چالش‌های ناشی از دریافت ارز مواجه نشوند. 

در حال حاضر این موضوع در دستور کار معاونت علمی قرار ندارد و تنها در صورتی که به عنوان اقلام راهبردی در دولت تصویب شود، امکان اقدام وجود خواهد داشت. مسئولیت پاسخگویی به این موضوع بیشتر بر عهده وزارت‌خانه‌های دیگر مانند وزارت جهاد کشاورزی است.»

با توجه به تحریم‌ها و وابستگی تولید شیرخشک به دلار و واردات مواد اولیه که نه تنها به اقتصاد کشور آسیب می‌زند بلکه امنیت غذایی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد، لازم است از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های نخبگان داخلی استفاده کنیم. با تکیه بر دانش و فناوری‌های پیشرفته بومی، می‌توانیم در این زمینه به خودکفایی برسیم.