همایش‌ها و جشنواره‌ها ,علمی، پژوهشی و فناوری

محقق و پژوهشگر فرهنگ عامه مهدیشهر خبر داد:

ثبت ۶۰ فرآورده لبنی در زیست‌بوم عشایری سنگسر

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری :یدالله حاج علیان، پژوهشگر فرهنگ عامه و فرهیخته سنگسری، در گفت‌وگویی با خبرنگار پایگاه خبری علم و فناوری، از دستاوردی شگفت‌انگیز سخن گفت : تولید بیش از ۶۰ نوع فرآورده لبنی توسط زنان عشایر ایل سنگسر؛ رقمی بی‌سابقه در میان اقوام ایرانی که حاصل پژوهش‌های میدانی و سال‌ها مشاهده و ثبت تجربی اوست.

او با نگاهی دقیق و مستند به این تنوع کم‌نظیر گفت: در پژوهش‌هایی که انجام دادم، هیچ ایل دیگری در ایران بیش از ۱۵ نوع محصول لبنی تولید نمی‌کند؛ اما عشایر سنگسر بیش از ۶۰ نوع فرآورده دارند که در سه گروه شیر، پنیر و ماست دسته‌بندی می‌شوند ؛ در گروه شیر، محصولاتی چون سرشیر (توک) و شیره‌های سنتی قرار دارند. گروه پنیر، گسترده‌ترین بخش است که محصولاتی چون آرشه سنگسری، وارهون و لورین را در بر می‌گیرد؛ فرآورده‌هایی که برخی از آن‌ها ثبت ملی شده‌اند و منحصر به قوم سنگسر هستند. گروه سوم، ماست و مشتقات آن است؛ از خورش (ماسی چکیده) تا رهون (کره)، که هرکدام با روش‌های خاص سنتی تولید می‌شوند.

حاج علیان افزود: سنگسری‌ها حتی آخرین قطره شیر را هم دور نمی‌ریزند؛ آن را به قره‌قروت تبدیل می‌کنند. حتی شکلات سنتی به نام چیکو از همین فرآورده‌ها ساخته می‌شود؛ محصولی مقوی و بومی.

او در ادامه به فلسفه اقتصادی این تولیدات اشاره کرد و گفت: در ایل سنگسر، قانون نانوشته‌ای وجود دارد: سه ماه تابستان، هرچه شیر دوشیده و محصول لبنی تولید شود، درآمدش مستقیم به جیب زن عشایر می‌رود؛ مرد خانواده حق دخل و تصرف ندارد. این مساوات از دیرباز در فرهنگ ما جاری بوده است .

حاج علیان سپس به ابعاد فرهنگی جشنواره حاصل پرداخت؛ از آشنایی مردم با سیاه‌چادرها و شیوه‌های سنتی تولید لبنیات تا لمس مستقیم فرآیندهایی چون تلم‌زنی، کره‌گیری و تهیه آرشه و گفت: اگر این جشنواره نبود، مردم هرگز با این میراث زنده آشنا نمی‌شدند. حالا می‌توانند محصولات ارگانیک را از نزدیک ببینند، لمس کنند و مصرف کنند.

در بخش پوشاک، حاج علیان از لباس‌های زنان سنگسری سخن گفت؛ لباس‌هایی با فلسفه‌ای عمیق و رنگ‌هایی معنادار: سبز برای دختر در سن رشد، هدیه پدر، سفید برای عروس، هدیه مادرشوهر؛ قرمز برای مادر، هدیه شوهر پس از تولد فرزند.

او افزود: این لباس‌ها با نام‌هایی چون کژین شووی و کژین ابریشم دوئه شناخته می‌شوند و هر رنگ، نماد مرحله‌ای از زندگی زن سنگسری است.

در ادامه، این فرهیخته مهدی شهری به «سِگیرا» اشاره کرد؛ چادر پشمی مشبک زنان سنگسری که با پوست گردو، انار و پیاز رنگ‌آمیزی می‌شود.  

او افزود: سگیرا از دو واژه ‘سر’ و ‘گیرا’ ساخته شده؛ یعنی چیزی که سر را می‌پوشاند و می‌گیرد. این چادر مثل شیشه رفلکسی عمل می‌کند؛ از داخل بیرون را می‌بینی، اما از بیرون داخل دیده نمی‌شود.

این پژوهشگر فرهنک عامه ادامه داد: زنان عشایر سنگسر، قهرمانان بی‌ادعای این فرهنگ‌اند؛ از ساعت ۳ صبح پشت اجاق داغ می‌نشینند تا آرشه و پنیر بسازند. حاصل، یعنی دسترنج این کدبانوهای سختکوش که با عشق، اصالت و مهارت، میراثی زنده را حفظ کرده‌اند./ انتهای پیام 

خبرنگار: محدثه عباسی