واحدهای فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان ,علمی، پژوهشی و فناوری

در خوزستان

اولین سامانه پرتودهی در محصولات کشاورزی آغاز شد

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری : رئیس سازمان انرژی اتمی گفت : همان‌طور که قول داده بودیم، استان خوزستان باید در ۱۲ بخش به سامانه‌های پرتودهی تجهیز شود و امروز فعالیت اولین سامانه پرتودهی در محصولات کشاورزی آغاز شد.

محمد اسلامی، معاون رییس جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی ایران در جریان افتتاح و بهره‌برداری از نخستین مرکز پرتودهی محصولات کشاورزی در شهر اهواز، اظهار کرد: این سامانه قابلیت آن را دارد که روزانه ۱۰۰ تن از محصولات کشاورزی را پرتودهی کند که گامی مؤثر در بخش سلامت و امنیت غذایی است.

رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: خوزستان یکی از قطب‌های تولید محصولات کشاورزی در کشور است و در نقاط مختلف این استان ظرفیت تولید محصولات کشاورزی وجود دارد؛ این طرح (احداث اولین مرکز پرتودهی) به‌عنوان یک کار سرمایه‌گذاری پایه در استان ایجاد شده و امیدواریم که این فناوری ترویج یابد.

وی بر گسترش مراکز پرتودهی در استان خوزستان تأکید کرد و گفت: خوشحالیم که یکی از وعده‌های داده شده درخصوص ایجاد و تجهیز 12 قطب پرتودهی در کشور امروز در استان خوزستان محقق شد و مرکز پرتو فرایند جنوب غرب کشور به عنوان نخستین سامانه پرتودهی در شهر اهواز فعالیت خود را آغاز کرد.

اسلامی با بیان اینکه امیدواریم از این پس شاهد گسترش فرهنگ فناوری در کشور و به‌ویژه در استان خوزستان باشیم خاطرنشان کرد: احداث مراکز پرتودهی به اقتصاد ملی و برطرف کردن موانع محصولات غذایی کمک می‌کند، البته این سامانه باید متناسب با دیگر محصولات کشاورزی احداث شود.

اهمیت احداث مراکز پرتودهی 

محمد اسلامی با اشاره به اهمیت احداث مراکز پرتودهی اظهار داشت: پرتودهی به محصولات کشاورزی می‌تواند در فرایند‌های تولید و صادرات مؤثر باشد؛ در بخش مواد غذایی از ۱۳۰ میلیون تن محصول کشاورزی، ۳۰ درصد آن معادل ۴۰ میلیون تن به ضایعات تبدیل می‌شود که اتفاق ناخوشایندی است لذا با فرایند پرتودهی، باقیمانده آفات و سموم از بین می‌رود، همچنین استفاده از این طرح تأمین سلامت مردم و امنیت غذایی کشور را به همراه دارد.

رتبه ایران در پرتودهی محصولات غذایی

سید پژمان شیرمردی معاون سازمان انرژی اتمی در مورد رتبه ایران در پرتودهی گفت: در شیب حرکت به سوی توسعه سامانه‌های پرتودهی، جمهوری اسلامی ایران صاحب رتبه اول است و در کمتر از سه سال، توانستیم ۳ منطقه را به ۱۲ منطقه افزایش دهیم.
از سال ۱۴۰۱ بامحوریت معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی سازمان شروع به تدوین سندی کردیم که به دست شهید آیت‌الله رئیسی رونمایی شد و امروزه مبنای حرکت ما است که ۱۲ نقطه در کشور ایجاد بشود تا به‌وسیله این تعدد و گستردگی، هم بار هزینه‌ای آن را کاهش دهیم و هم بار ترویجش را افزایش دهیم؛ یعنی هم به‌نحوی با تبیین فواید آن برای مردم نقاط مختلف کشور با این فناوری آشنا شوند و هم به دلیل تعدد، می‌توانیم تعرفه‌ها را کاهش دهیم.

نقش آفرینی مردم در نوآوری‌های جدید 

معاون سازمان انرژی اتمی افزود: یکی دیگر از رویکردهایی که برای توسعه سامانه‌های پرتودهی دنبال کردیم، دخالت دادن بخش خصوصی بود، نگاهی که قبل از این در سازمان انرژی اتمی وجود داشت، براین اساس بود که این سازمان چون یک نهاد کاملاً حاکمیتی است و هر فعالیتی هم که انجام می‌دهد، با تصدی‌گری خودش صورت باید صورت گیرد کسی هم نباید دخالت کند، اما اکنون طبق سیاست مهم درهای باز و نوآوری‌های جدید که توسط معاون رئیس‌جمهور تبیین و به‌عنوان سرمشق فعالیت‌های سازمان قرار گرفت، اکنون ۴ سامانه در فاز اول را با بخش خصوصی قرارداد بستیم.

ماموریت های حوزه پرتویی  و هسته ای

حوزه فناوری پرتویی یا فناوری هسته‌ای با دو انجام مأموریت اصلی، ارتقابخش امنیت غذایی و نگهداشت آن است؛ مورد اول، با تولید ارقام اصلاح‌شده می‌تواند ضمن ایجاد باردهی بیشتر در محصولات کشاورزی، آن‌ها در مقابل کم‌آبی مقاوم کند و دوم در نگهداری محصولات، یعنی با استفاده از پرتوها می‌توانیم بار میکروبی و حشرات را در محصولات کاهش دهیم و به‌نحوی مدت زمان انبارمانی را افزایش دهیم که علاوه بر کمک به اقتصاد کشور به سلامت غذایی هم کمک می‌کند.

تاثیرات پرتو دهی بر کیفیت محصولات کشاورزی 

 شایان ذکر است که پرتودهی محصولات کشاورزی یک فرآیند است که در آن محصولات با استفاده از پرتوهای یونیزه‌کننده مانند پرتوهای گاما، پرتوهای ایکس یا الکترون‌ها تحت تابش قرار می‌گیرند. این روش برای از بین بردن باکتری‌ها، ویروس‌ها، حشرات و دیگر عوامل مضر که ممکن است در مواد غذایی وجود داشته باشند، استفاده می‌شود. هدف از این کار افزایش ماندگاری، ایمنی و کیفیت محصولات کشاورزی است. همچنین، پرتو‌دهی می‌تواند به کاهش اتلاف مواد غذایی و بهبود وضعیت بهداشت عمومی کمک کند.

مراحل پرتودهی محصولات کشاورزی

1. آماده‌سازی محصولات: محصولات به طور دقیق انتخاب، شسته و بسته‌بندی می‌شوند. این مرحله شامل حذف هر گونه آلودگی سطحی نیز می‌باشد.
2. انتخاب نوع پرتو:بسته به نوع محصول و هدف پرتودهی، نوع پرتو انتخاب می‌شود. پرتوهای گاما، ایکس و الکترون هر یک مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند.
3. پرتودهی: محصولات در معرض پرتوهای یونیزه‌کننده قرار می‌گیرند. این پرتوها به هسته سلول‌های مضر نفوذ کرده و DNA آنها را تخریب می‌کنند که منجر به از بین رفتن آنها می‌شود.
4. بسته‌بندی نهایی:پس از پرتودهی، محصولات دوباره بررسی شده و بسته‌بندی نهایی صورت می‌گیرد. این مرحله تضمین می‌کند که محصولات تا زمان مصرف سالم و ایمن باقی بمانند.

تاثیر پرتو دهی بر سلامت انسان

این فرآیند نه تنها باعث افزایش ماندگاری و کیفیت محصولات می‌شود، بلکه به کاهش خطر بیماری‌های مرتبط با مواد غذایی نیز کمک می‌کند. پرتو‌دهی می‌تواند به حفظ مواد مغذی و طعم محصولات نیز کمک کند.پرتودهی محصولات کشاورزی به طور کلی ایمن است و تأثیرات منفی بر سلامت انسان ندارد، به شرطی که به درستی انجام شود. این فرآیند توسط سازمان‌های بهداشتی معتبر مانند سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تأیید شده است.
پرتو‌دهی تغییرات شیمیایی مضر در مواد غذایی ایجاد نمی‌کند و مواد مغذی و طعم محصولات را حفظ می‌کند. برخی ممکن است که نگران شوند که رادیو اکتیویته بر سلامی انسان ممکن است مضر باشد اما این دسته از افراد بدانند که محصولات پرتودهی شده رادیواکتیو نمی‌شوند و فرآیند پرتودهی تحت کنترل دقیق انجام می‌شود تا از ایمنی و کیفیت محصولات اطمینان حاصل شود.

به طور کلی، پرتودهی محصولات کشاورزی یک روش ایمن و مؤثر برای افزایش ماندگاری و کیفیت مواد غذایی است.

 در همین زمینه شیرمردی هم با اشاره به برخی نگرانی ها در مورد پرتودهی محصولات غذایی می گوید: این فناوری، طرحی است که در دنیا و در حوزه تحقیقات ۱۰۰ سال و در حوزه صنعتی شدن ۷۰ سال است که تجربه دارد ؛ امروزه وقتی صحبت از بیماری سرطان می‌کنیم، دیگر تعارف نداریم و باید مستقیماً به سمت حل مشکل برویم که استفاده از آفت‌کش‌ها و سموم یکی از دلایل اصلی ایجاد سرطان است و یکی از روش‌های جایگزین می‌تواند استفاده از پرتوها باشد که مستندات بین‌المللی آن نیز وجود دارد.

 مجموع مزایای فرآیند پرتودهی و پرتو فرآوری محصولات کشاورزی

از مزایای دیگر پرتودهی و پرتو فرآوری محصولات کشاورزی می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
• فرایند سریع و استفاده از محصولات بلافاصله پس از پرتودهی
• نداشتن هیچ‌گونه آثار سوء بر محصولات پرتودهی شده
• عدم استفاده از نگه‌دارنده‌های شیمیایی
• عدم‌ تغییر در طعم، رنگ و بو محصولات پس از پرتودهی در دز تعیین شده
• کنترل و نابودی حشرات و آفات محصولات کشاورزی
• توقف جوانه‌زنی محصولات کشاورزی (مثل سیب‌زمینی و پیاز)
• به تاخیر انداختن زمان رسیدن میوه‌جات
• از بین بردن میکرو ارگانیسم‌ها و عوامل بیماری‌زای ناشی از مواد غذایی
• قابل‌ استفاده برای محصولات تازه و منجمد
• عدم رادیواکتیو شدن کالاها و محصولات پرتودهی شده
• امکان پرتودهی مواد بسته‌بندی‌شده
• کاهش آلودگی محیط‌زیست