پزشکی و سلامت ,دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی

ساخت نانوداروی رمدسیویر برای درمان کووید-۱۹ توسط محققان ایرانی

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری : درپژوهشی که به تازگی در آزمایشگاه بیوآنالیز مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک دانشگاه تهران به سرپرستی دکتر هدایت‌اله قورچیان، استاد گروه بیوفیزیک و با همکاری فاطمه امیری و دکتر سپیده ضیایی صورت گرفته، از نانوساختارهای لیپیدی برای بارگذاری داروی رمدسیویر استفاده شده است تا عوارض جانبی این دارو کاهش یابد.

دکتر قورچیان، سرپرست تیم پژوهشی ساخت نانوداروی رمدسیویر، در این‌باره گفت: «این نانودارو به منظور کنترل عوارض جانبی رمدسیویر در بیماران مبتلا به کووید -۱۹ ساخته شده است. وقتی رمدسیور در داخل حامل‌های لیپیدی نانوساختار قرار می‌گیرد، زیست‌سازگاری بهتر، حلالیت بیشتر و کنترل رهایش بهتری پیدا می‌کند. در این مطالعه ابتدا حامل‌های لیپیدی نانوساختار حاوی رمدسیویر برای تزریق وریدی تهیه شد.

سپس خواص فیزیکوشیمیایی و سَمیَت سلولی آن مورد بررسی قرار گرفت. در حالت عادی به دلیل حلالیت کم و نیمه‌عمر کوتاه رمدسیویر در خون، معمولاً رمدسیور همراه با سولفوبوتیل اتر-بتا-سیکلودکسترین تزریق می‌شود، ترکیبی که می‌تواند در کلیه‌ها تجمع پیدا کند و به آسیب کلیوی بیانجامد. با بهره‌گیری از حامل‌های لیپیدی نانوساختار در نانوداروی پیشنهادی، این مشکل برطرف شد. 

این نانوحاملها قادرند داروهای هیدروفوب مثل رمدسیویر را از طریق افزایش حلالیت بهتر در دسترس سلول‌ها قرار دهند. تهیه نانوداروی حامل رمدسیویر با استفاده از روش تبخیر امولسیون در دمای بالا و انجماد در دمای پایین امکان‌پذیر است.»

دکتر قورچیان درباره فرایند تهیه نانوداروی حاوی رمدسیویر، گفت: «تحت هم‌زدن سریع، فاز آبی به داخل فاز لیپیدی تزریق می‌شود و با امواج فراصوت یک‌نواخت می‌شود. شرایط آزمایش با استفاده از طراحی باکس-بنکن و نرم‌افزار دیزاین اکسپرت بهینه شد.

فرمولاسیون بهینه شامل لیپید کل ۲.۱۳% و سورفاکتانت کل ۱% بود. در فرمولاسیون بهینه، اندازه ذرات ۱.۷±۱۵۱.۰ نانومتر (از ۱۴۹.۱ تا ۱۵۲.۱)، با ضریب پراکندگی ۰.۱±۰.۴ (از ۰.۳ تا ۰.۵)، و پتانسیل زتای ۱.۲±۴۳.۸- میلی ولت (از ۴۲.۲- تا ۴۴.۷-) حاصل شد که بازده محبوس‌سازی ۱.۵۷±۸۱.۳۴% (از ۷۹.۵۲ تا ۸۲.۳۳%) به دست آمد.»

عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک دانشگاه تهران درباره پایداری این نانودارو گفت: «نانوداروی حاوی رمدسیویر پایداری قابل قبولی را برای مدت ۳۰ روز در دمای ۲۵ درجه سانتی‌گراد نشان داد و با مایعات تزریق وریدی رایج به مدت ۴۸ ساعت سازگاری داشت.»

دکتر قورچیان با اشاره به مزایای این نانودارو اظهار داشت: «فرمولاسیون نانوداروی حاوی رمدسیویر یک رهایش پیوسته از رمدسیویر به همراه ریسک کاهش‌یافته از افزایش ناگهانی دوز دارو را نشان داد که عوارض جانبی بالقوه رمدسیویر را به حداقل می‌رساند.

داروی محبوس شده در حامل‌های لیپیدی نسبت به داروی تنها سرعت رهایش کمتری دارد که نشان‌دهنده کنترل رهایش دارو توسط حامل‌های لیپیدی است. نانوداروی رمدسیویر، همچنین سَمیَت سلولی کمتری برای سلول‌های نرمال و سالم کلیه‌ها ایجاد می‌کند که انتظار می-رود آسیب کلیوی در بیماران مبتلا به کووید -۱۹ را به طور چشمگیری کاهش دهد.»

وی درباره دیگر امتیازات این نانودارو گفت: «در غلظت‌های پایین، حامل‌های لیپیدی نانوساختار نه تنها از سَمیَت سلولی دارو روی سلول‌های سالم کلیه جلوگیری می‌کنند، بلکه زنده‌مانی سلول‌ها را نیز افزایش می-دهند که این ممکن است به دلیل حضور روغن MCT و لسیتین سویا در ساختار نانولیپیدهای سنتزشده باشد.

همچنین انتظار می‌رود افزایش جذب رمدسیویر توسط سلول‌ها به واسطه افزایش نفوذپذیری غشای سلول‌ها نیز به دلیل تأثیر روغن MCT در ساختار نانولیپیدها باشد. این مسئله، در درمان بهتر سلول‌های آلوده به کووید -۱۹ با کمترین عوارض جانبی اهمیت دارد، اگرچه تأیید این موضوع نیازمند بررسی‌های بیشتر است.

براساس نتایج حاصل از تست سَمیَت سلولی و مطابق یافته‌های اخیر درباره تأثیر درمان با رمدسیویر روی آسیب حاد کلیوی، پیش‌بینی می‌شود که این فرمولاسیون جدید جایگزین مناسبی برای فرمولاسیون رایج رمدسیویر برای درمان کووید -۱۹ باشد.»

اطلاعات بیشتر درباره این پژوهش، به تازگی در مجله Scientific Reports منتشر شده است و از مسیر پیوند زیر در دسترس است:

An in vitro study for reducing the cytotoxicity and dose dumping risk of remdesivir via entrapment in nanostructured lipid carriers