در کدام استان ها خودکشی بیشتر است؟

ما در حدود 5 یا 6 استان داریم که آمار خودکشی در آن بالاست. شاخص ترین استان ها، استان های غربی هستند ولی متاسفانه اردبیل نیز جز آن مراکز استانی است که آمار خودکشی در آن افزایش داشته است.

نکته دیگری که در فضای خودکشی این شهر وجود دارد، اینست که آمار خودکشی در بین جوانان بیشتر است و با توجه به داده های سال قبل، این آمار در بین مردان متاهل جوان 24 تا 30 سال بیشتر دیده شده بود اما شواهد اخیر نشان می دهد که در بین افراد کم سن و سال هم زیر 20 سال و حای نوجوان خودکشی در حال افزایش است.

وقتی آمار کلی را بررسی می کردم به این نتیجه می رسیم که اگر چه این آمارها در بین جوانان و نوجوانان به ویژه در برخی دوره ها زنان افزایش داشته است و در برخی دیگر مردان، و متاسفانه اکنون در تمام گروه های سنی خودکشی را داریم.

چه عواملی منجر به خودکشی فرد می شود؟

 با توجه به تغییرات اجتماعی به ویژه تغییرات ساختاری و ارزشی جامعه ما به واسطه توسعه اجتماعی، و فرایندهای جهانی شدن آسیب های اجتماعی از جمله خودکشی  ایجاد شد و دور از انتظار نبود که ما دچار آسیب شویم. 

اشکال کار ما اینجا بود که با وجود داشتن برنامه های توسعه، برای هماهنگ شدن با تغییراتی که از توسعه ناشی می شود کاری انجام ندادیم که بایستی خودمان را هماهنگ می کردیم.

تغییرات به سرعت اتفاق افتاده است و یک سری از ارزش ها تغییر کرد و شکاف نسلی ایجاد شده است و از طرف دیگر فشارهای اجتماعی در جامعه ما وجود دارد و ریشه در رکود اقتصادی و شرایط بد اقتصادی دارد و از سمت دیگر آن فشارها به آن ارزش های نوینی که آمده است به آن ارزش هایی که به اصطلاح فردگرایانه اطلاق می شود همانند ساختاری کهن و سنتی فشارهایی را وارد می کنند که افراد را به سمت خودکشی سوق می دهند.

داشتن مهارت در مواجهه با فشارها از خودکشی جلوگیری می کند

در سوق پیدا کردن به سمت خودکشی بایستی مولفه هایی را در نظر بگیریم. افراد مهارت لازم یا آگاهی لازم در مواجهه با موقعیتی که با فشار همراه بوده است نداشتند اگر آنها به لحاظ شخصیتی قوی بودند و یک سری از مهارت ها را داشتند به راحتی به خاطر یک مشکل پیش پا افتاده دست به خودکشی نمی زدند. 

ما در این مورد به نوعی شاهد فقدان مهارت، آگاهی و یک سری قابلیت های انسانی هستیم که به سیستم آموزشی در حوزه های مختلف در خانواده، در رسانه و در مدرسه بر می گردد. چرا ما بایستی نوجوانان و جوانان را اینطور ضعیف بار بیاوریم که به راحتی در مقابل مشکلات وا دهند. 

بخشی از این خودکشی به آسیب های دیگر اجتماعی بر می گردد. افراد آسیب هایی را دریافت می کنند که این آسیب ها شدت بالایی دارد و با ارزش های ما و زمینه فرهنگی همخوانی ندارد و این کار آنها را به بن بست می کشاند و راهکاری را انتخاب می کنند که برای خلاصی آن همه فشار خودکشی است بنابراین ما بایستی بر روی کاهش آسیب ها و محدود کردن آنها و همچنین حمایت های موثر از قربانیان آن آسیب ها تمرکز کنیم یعنی اگر فردی آسیب دیده است حتما جایگاهی داشته باشد تا بتواند به آنجا رجوع کند و تحت آن فشارهای اجتماعی خورد نشوند.

تغییر سبک زندگی عامل ایجاد خودکشی 

فشارهای اقتصادی یکی دیگر از این عوامل است و این عامل با تغییر ارزش های اجتماعی همراه هستند. روزگاری اگر فردی لقمه نانی بدست می آورد می خورد و شکر خدای را به جا می آورد اما اکنون نیازها متفاوت شده است و افراد به خاطر سبک زندگی خود قضاوت می شوند و این قضاوت ها آزار دهنده هستند و این فشارها به اندازه ای هستند که افراد از پاسخگویی به نیازهای خود درمانده می شوند و ما باید حواسمان باشد وقتی تورم را می بینیم و اینکه کالاهای اساسی افزایش قیمت می یابد نباید فکر کنیم که این امر زودگذر است. این تورم در طبقات پایین جامعه فشارهای شدیدی را وارد می کند.

پراکندگی خودکشی را می توان در نقاط مختلف استان اردبیل دید ولی اکنون ما متوجه شدیم که مناطق حاشیه نشین شهر و طبقات پایین جامعه و اخیرا در برخی از روستاها شاهد افزایش خودکشی هستیم بنابراین باید به بحث عوامل فردی و قابلیت های فردی و به عوامل ساختاری، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی توجه کرد.

تقویت روابط خانواده موجب کاهش خودکشی می شود

خانواده چه نقشی در خودکشی دارد؟

امروزه به منظور پیشگیری از خودکشی، تمرکز ما بر روی توانمندسازی بود و مهارت هایی را با محوریت نهاد خانواده انتقال می دهیم و در این حین شاهد تغییراتی در فضای خانواده هستیم. خانواده نهاد خیلی مهم و موثری در جامعه ایرانی است اما امروزه این نهاد تضعیف شده است و دیگر آن قابلیت های پیشین خود را ندارد. ما بایستی نسبت به تقویت خانواده برنامه ریزی داشته باشیم و والدین را تقویت کنیم.

اگر آمار خودکشی در بین نوجوانان و جوانان افزایش داشته است بخشی از آن مختل شدن رابطه والدین و فرزندان است و حرف آنها اینست که والدین به ما توجه نمی کنند و ما را درک نمی کنند. ما باید به تقویت روابط خانوادگی توجه کنیم. هم روابط والدین و فرزندان و هم روابط زن و شوهری که بتوانند در فشارهای مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی تیم منسجم خانوادگی شکل بدهند تا آن بحران را مدیریت کنند.

در عین حال مسئولان ما به این مسئله دقت کنند ما باید مشاوره را ترویج دهیم حمایت های لازم را در این حوزه انجام دهیم و از قشرهای مختلف محروم و در معرض آسیب حمایت کنیم.

مدارس در خصوص تقویت شخص انسان قدرتمند که بتواند با مسائل و مشکلات برخورد مناسبی داشته باشند، فعال باشند، برنامه ریزی و هدف گذاری داشته باشند که بتوانیم در آینده از شدت این آسیب کم کنیم و آن را کنترل کنیم.

لزوم مطالعه دقیق در حوزه خودکشی

یکی از اشکالات ما در این حوزه مطالعه دقیق خودکشی است ما باید بدانیم که بدون شناخت علمی نمی توانیم مسئله ای را حل کنیم و برای شناخت این مسئله، ما باید یک برنامه مشخص داشته باشیم. ما باید این آمار را به طور دقیق گردآوری کنیم. 

اطلاعات جامعی از فضای خودکشی داشته باشیم. در آماری که دیده می شود این جامعیت وجود ندارد. ما با اینکه سن، جنسیت، پایگاه اقتصادی و اجتماعی خانواده و دلیل خودکشی را ثبت می کنیم تا به یک اطلاعات جامعتری برسیم اما به دلیل موازی کاری دستگاه های متولی تحلیل علمی مناسبی صورت نمی گیرد. در ابتدا باید هماهنگی بین این دستگاه ها وجود داشته باشد تا بتوانیم با تحلیل دقیق این اطلاعات به یک برآورد دقیق از عوامل برسیم و با اینکار براحتی می توان با برنامه ریزی درست و اقدام عملی انجام می گیرد.

 در وضعیتی که فقدان اطلاعاتی داریم معمولا به یکسری از اطلاعات اولیه اکتفا می کنیم و طبیعی است که این کار از دقت لازمی برخوردار نیست. 

نکته ای که لازم است مطرح شود پیگیری خودکشی هایی که منجر به فوت نمی شود. شواهد عینی نشان می دهد که افرادی که اقدام به خودکشی می کنند ولی این اقدام آنها منجر به فوت نمی شود ممکن است دوباره این اقدام را انجام دهند و ما بایستی این افراد را رها نکنیم بلکه رصد کنیم و برنامه منسجم و حرفه ای برای آنها داشته باشیم.

برای این افراد پرونده ای را تشکیل دهیم و آنها و خانواده هایشان را رصد کنیم حتی در خودکشی های منجر به فوت نیز نباید خانواده ها را رها کرد چرا که این آسیب ممکن است دیگران را درگیر کند. صرف خودکشی با مرگ یک فرد پایان نمی یابد بلکه فضای سنیگینی را در خانواده و در محله ایجاد می کند. برای پیشگیری باید در ابعاد مختلف به شکل تخصصی و حرفه ای بررسی و مدیریت شود تا این التهابات کاهش یابد که متاسفانه در استان و در کل کشور چنین برنامه منسجمی وجود ندارد.

باید بدانیم پیشگیری از خودکشی صرفا با چند طرح ناقص کنترل نمی شود و بایستی جامع نگر باشیم و بر اساس اطلاعات دقیق و برنامه ریزی مشخص پیش برویم تا تلاش ها به یک نتیجه خوب و مطلوب برسد.