پزشکی و سلامت

سرانجام یک جدل؛ سکوهای اینترنتی وارد میدان دارو می‌شوند

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری : یاسر مختاری، روز یکشنبه ۱۵ مهرماه ضوابط فنی حمل دارو از طریق سکو‌ها و کسب و کار‌های اینترنتی از سوی سازمان غذا و دارو از ابلاغ شد.

بر اساس اعلام سازمان غذا و دارو این ضوابط به منظور تنظیم و نظارت بر فرآیند‌های حمل و توزیع دارو، به تصویب ریاست سازمان است. این ضوابط در اجرای تبصره ۱ ماده ۲ دستورالعمل حمل و عرضه دارو از طریق پلتفرم‌ها به شماره ۱۷۱/۱۰۱ و تاریخ ۸ اردیبهشت سال جاری تنظیم شده است. طبق این ابلاغیه، صدور مجوز فعالیت سکو‌ها توسط کارگروه مشترک مربوطه و مجوز فعالیت داروخانه‌ها برای خدمات غیرحضوری توسط کمیسیون ماده ۲۰ دانشگاه‌های مربوطه صورت می‌گیرد.

تفاهم دو وزارت خانه

در فروردین‌ماه امسال رئیس سابق دفتر ریاست‌جمهوری در نامه‌ای به بهرام عین‌اللهی وزیر وقت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دستور داد تا با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نسبت به نهایی‌سازی دستورالعمل توزیع دارو از طریق سکو‌ها و کسب‌وکار‌های اینترنتی و ابلاغ مجوز فعالیت سکو‌ها با رعایت ضوابطی خاص اقدام کنند.

ضوابط موجود به این شرح بود:

۱. فروش، صرفاً از مبدأ داروخانه و پس از نظارت مسئول فنی بر سلامت دارو و با قیمت مصوب کمیسیون قیمت‌گذاری باشد.
۲. داده‌های دارویی کشور و اطلاعات سلامت بیماران در اختیار وزارت بهداشت باشد و سکو‌ها صرفاً اطلاعات موردنیاز جهت دارورسانی را از طریق تبادل با سامانه‌های مربوط و بدون امکان مشاهده آنها کسب کنند.
۳. با رعایت اصل رقابت، از ایجاد انحصار توسط تعداد اندکی سکو ممانعت شود.
۴. امکان مشاوره با داروساز جهت مشاوره دارویی فراهم شود.
۵. ضوابط برخورد یا ابطال مجوز صادره در صورت تخلف سکو‌ها پیش‌بینی شود

پس از این دستور تفاهم‌نامه‌ای نیز بین دو وزیر بهداشت و ارتباطات منعقد شد.سپس سید حیدر محمدی رئیس سازمان غذا و دارو نیز اعلام کرد:فعالیت سکو‌های اینترنتی متقاضی فعالیت در حوزه حمل دارو در یک کارگروه مشترک توسط سازمان غذا و دارو با همکاری وزارت ارتباطات صادر می‌شود، تمامی متقاضیان فعالیت در این حوزه باید ضوابط فنی سازمان غذا و دارو را داشته و حائز شرایط باشند، دوره‌های آموزشی توسط سازمان غذا و دارو برای سکو‌های متقاضی برگزار خواهد شد، وزارت بهداشت (سازمان غذا و دارو) مسئولیت نظارت بر ضوابط اجرایی و فنی را دارند و سکو‌ها مکلف به رعایت این ضوابط هستند، درج هرگونه تبلیغات و تشویق به مصرف فرآورده‌های دارویی و خرید، فروش و انبارش در این آیین‌نامه برای سکو‌ها غیرمجاز اعلام و کاملاً منع شده است.

تا پیش از این تفاهم‌نامه سازمان غذا و دارو نیز خود یکی از مخالفان بود، اما زمانی که وزیر سابق بهداشت یک سوی این تفاهم‌نامه قرار گرفت به جمع موافقان مشروط قرار گرفت اگرچه در همان زمان نیز هم وزیر بهداشت و هم سازمان غذا و دارو هر دو بر فروش اینترنتی دارو مخالفت کردند.

مخالفان این طرح

علی‌رغم این توافقات، انجمن داروسازان ایران، یکی از مهمترین مخالفان تفاهم وزرای وقت ارتباطات و بهداشت بود. شهاب‌الدین جنیدی سخنگوی انجمن داروسازان ایران در همان زمان به آنا گفت:: اساسا در تدوین آیین‌نامه و ضوابط حوزه سلامت بر اساس اسناد بالادستی، مشورت با سازمان نظام پزشکی و انجمن‌های علمی، تخصصی و صنفی جزو وظایفی است که می‌بایست انجام شود، اما مغفول مانده است.

وی افزود: مسئولان و کارشناسان سازمان غذا و دارو نیز وقت زیادی روی تدوین آیین‌نامه عرضه اینترنتی دارو با همکاری سکو‌های مجازی گذاشتند و در این رابطه کار کارشناسی انجام، اما این کار‌ها به نظر می‌رسد همه نادیده گرفته شد.

جنیدی بیان کرد: وزارت ارتباطات می‌بایست همکاری‌های لازم را در این زمینه انجام می‌داد، اما در کمال تعجب خود در جای تصمیم‌گیر مدعی نظام سلامت قرار گرفت و این جای تعجب و شبه بسیاری دارد.

وی با بیان اینکه آیین‌نامه توزیع اینترنتی دارو که به تفاهم لفظی دو وزیر بهداشت و ارتباطات و کمیسیون‌های مربوطه در مجلس رسیده است مغایر با اسناد بالاستی و پیشنهادات کارشناسی سازمان غذا و دارو است و با آیین‌نامه و ضوابط تأسیس و اداره داروخانه‌ها در تضاد است، گفت: از سوی دیگر سازمان‌های بیمه‌گر پایه در بخشنامه‌های، وظایفی را بر عهده داروخانه‌ها گذاشته است که به نظر می‌رسد با تفاهم نامه مذکور مغایر باشد.

همزمان با جنیدی، آرش محجوبی رئیس انجمن داروسازان تهران نیز مخالفت صریح خود را آیین‌نامه مذکور اعلام کرد و گفت: این موضوع باعث افزایش هزینه‌ها در زمینه خدمات می‌شود و کاهش دسترسی مردم به دارو است. همچنین اگر این اتفاق رخ دهد قطعا شاهد افزایش قاچاق دارو خواهیم بود از سوی دیگر نظارت دقیقی بر عملکرد پلتفرم‌ها را شاهد نیستیم این موضوعی است که در آیین نامه آمده است. در دوسال گذشته پلتفرم‌ها تخلفی نبوده است که انجام نداده باشند و در آیین نامه جدید وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو کنار گذاشته شده است و همین باعث نگرانی ما شده است، در واقع پلتفرم‌ها هیچ مجوزی در مراجع رسمی سلامت کشور دریافت نمی‌کنند و همین موضوع باعث نگرانی ما می‌شود.

محبوبی گفت: ما به شدت مخالف این موضوع هستیم. توزیع اینترنتی دارو در هیچ جای دنیا مرسوم نیست و برای اولین بار است که در ایران ابداع شده است. رئیس انجمن داروسازان تهران تاکید کرد: پلتفرم‌ها دارو را بدون نسخه و غیر اصولی در اختیار همه قرار می‌دهند و این موضوع می‌تواند بسیار خطرناک باشد و حتی می‌تواند موج کمبود و قاچاق دارو را در کشور ایجاد کند.

دوم اردیبهشت ماه انجمن داروسازان ایران در نامه‌ای به رئیس جمهور شکوائیه داروسازان نسبت به عدم توجه به مفاد و محور‌های پنج‌گانه دستورالعمل حمل اینترنتی دارو که سال گذشته طی نامه‌ای از سوی دفتر رییس جمهورشهید مورد تأکید قرار گرفته بود را  اعلام و همزمان تأکید کرد، که مفاد پیش نویس، نظام سلامت و ارزش اخلاقی حرف پزشکی را با مشکلات عدیده مواجهه می‌کند. چهارم اردیبهشت ماه نیز همین انجمن در نامه‌ای به رییس مجلس شورای اسلامی بر مغایرات قانونی و پیامد‌های ناشی از فروش اینترنتی دارو در بستر پلتفرم‌ها تأکید کرد

پایلوت در چهار استان

علی‌رغم نگرانی‌ها سر انجام روز گذشته این آیین‌نامه ابلاغ شد، غلامحسین صادقیان مدیرکل دارو مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو در گفتگو با آنا با اشاره به ابلاغ این ضوابط از اجرای پایلوت آن در چهار استان کشور خبر داد.

صادقیان با بیان اینکه این ابلاغیه تنها درمورد حمل دارو است و به هیچ عنوان به معنای فروش اینترنتی دارو از طریق پلتفرم‌ها نیست، گفت: این ابلاغیه در راستای اجرای تبصره ۱ ماده ۲ دستورالعمل حمل و عرضه دارو از طریق سکو (پلتفرم)‌ها و کسب کار‌های اینترنتی بوده است که ضوابط فنی حمل دارو از طریق سکو‌ها و کسب کار‌های اینترنتی به تصویب رئیس سازمان غذا و دارو رسیده و به معاونت‌های غذا و داروی سراسر کشور ابلاغ شده است.

این ابلاغیه تنها درمورد حمل دارو است و به هیچ عنوان به معنای فروش اینترنتی دارو از طریق پلتفرم‌ها نیست

وی افزود: صدور مجوز فعالیت سکو توسط کارگروه مشترک صدور مجوز فعالیت سکو و صدور مجوز فعالیت داروخانه‌ها جهت ارائه خدمات غیرحضوری توسط کمیسیون قانونی ماده ۲۰ دانشگاه یا مرکز مربوطه انجام می‌شود.

به گفته مدیرکل دارو دستورالعمل وضوابط فنی فوق در استان‌های قم، قزوین، زنجان و مازندران به صورت پایلوت اجرا خواهد شد.

حمل و نقل دارو‌های یخچالی چگونه خواهد بود؟

این ضوابط در حالی ابلاغ شده است که مثلا تکلیف دارو‌های یخچالی و دیگر مواد تحت کنترل مشخص نشده است که حمل و نقل آنها توسط سکو‌های اینترنتی چگونه باید باشد؟ یا اینکه مثلا برای سالمندان یا بیماران خاص و افراد دارای معلولیت چه بستر‌ها و امکاناتی فراهم شده است. همچنین آیا این سکو‌ها دارای انحصار توزیع خواهند بود یا اینکه دیگر سکو‌ها و امکان رقابت را خواهند داشت. همچنین چگونگی نحوه حمل و نقل دارو و نظارت بر آنها نیز اعلام نشده است همه اینها پرسش‌هایی است که باید به آنها پاسخ داده شود.

از سوی دیگر باید در انتظار پایلوت این طرح بود چنانکه جواب دهد امکان تسری آن به سایر استان‌های کشور را دارد، در غیر این صورت یا باید در انتظار طرح دیگری بود و یا اینکه به صورت کلی موضوع مشمول زمان شده و به کلی فراموش خواهد شد.