واحدهای فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان

محصول دانش‌بنیانی که در کرونا به بیماران جان دوباره بخشید

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری : یک شرکت تولید کننده کمپرسورهای هوا، گازهای طبی، صنعتی و تجهیزات جانبی هوای فشرده در دورانی که تمام جهان درگیر کرونا بود و آن‌چه مورد نیاز بیماران در مراکز درمانی بود، به سختی وارد می‌شد اقدام به ساخت دستگاه اکسیژن ساز کرد و توانست اکسیژن بهداشتی را که برای تنفس استفاده می‌شود تا 95 درصد با فرایندی که طول عمر مواد را بیشتر می‌کند، بسازد و تا حد قابل قبولی نیاز کشور را در این زمینه تأمین کند. این محصول دانش‌بنیان با توجه به نیاز در کشور دوران کووید در بیمارستان‌ها استفاده شد و هم‌اکنون نیز در بیمارستان‌ها و همچنین صنایع احیای فولاد استفاده می‌شود.

پیشینه و محصولات

به گفته مدیرعامل این شرکت، شروع کار این مجموعه از سال 1348 و با ساخت مخازن، پمپ‌های رفت و برگشتی و الکتروموتور بوده است. همچنین این شرکت 3 سال پیش دانش‌بنیان شد.

محصولات این شرکت نظیر انواع مختلفی از کمپرسور، تجهیزات هوای فشرده و ابزار و لوازم جانبی است. در واقع این شرکت یکی از تأمین کنندگان و سازندگان بازار تجهیزات هوای فشرده در ایران است. این مجموعه یکی از موثرترین و مهمترین تجهیزات مربوط به همه کارخانجات را شامل می‌شود. 

کمپرسور که یکی از محصولات اصلی این شرکت است، انواع مختلفی دارد و برای فشرده‌کردن گازها استفاده می‌شود. کمپرسور، در طیف وسیعی از تأمین انرژی در همه صنایع استفاده می‌شود. یعنی علاوه بر خدماتی مثل دندانپزشکی، پزشکی تا خدمات کارگاهی و تجهیزات تعمیرگاهی، در کارخانجات فولاد، سیمان، نفت و گاز و پتروشیمی و صنایع معدنی نیز از این تجهیزات به عنوان انرژی استفاده می‌کنند. 

کوروش محقق مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان در ارتباط با اهمیت هوای فشرده می‌گوید: «همان طور که یک کارخانه در ابتدای کار نیاز به مولد برق دارد، دومین انرژی که نیاز دارد، هوای فشرده است. هر تجهیزی در صنعت به مولد انرژی و هوای فشرده مربوط است. طیف وسیعی از محصولات را شامل می‌شود. ما در این مجموعه به غیر از تولید، تأمین تجهیزات برای همکاران را هم انجام می‌دهیم.

پایه کار تجهیزاتی که معمولا در این صنعت استفاده می‌شود، الکتروموتورها است. در این تجهیزات از اجزاء و قطعاتی مثل کولرها و مبدل‌های حرارتی استفاده می‌کنیم. هوای فشرده یعنی یک سیالی را متراکم می‌کنیم قطعا دما نیز بالا می‌رود. به همین دلیل از کولرها استفاده می‌شود.

اجزاء و قطعات اصلی را در این کار استفاده می‌کنیم، پمپ مولد فشار است که گاز یا سیال هوا را از محیط جذب می‌کند و ما کار افزایش فشار را انجام می‌دهیم. یعنی یا هوای محیط را می‌گیریم و فشارش را اضافه می‌کنیم یا گازی را که در صنعت نفت و گاز و فولاد وجود دارد از یک مسیری دریافت و متراکم می‌کنیم؛ انرژی که آن هوا یا گاز متراکم شده در خودش ذخیره می‌کند برای کارها استفاده می‌شود. 

از هرچه که در صنعت کمپرسور هوای فشرده و تجهیزات مربوطه آن استفاده می‌کنیم، لوازم یدکی یا قطعاتی که در تولید استفاده می‌کنیم، را در این مجموعه داریم.»

محصولی سبز در خدمت محیط زیست

محقق در ارتباط با یک محصول این شرکت که با هدف سلامت محیط زیست تولید شده است می‌گوید: «نسل جدیدی از کمپرسورها به نام کمپرسور سبز یا بهینه مصرف انرژی تولید کرده‌ایم که البته هنوز در ایران کمپرسورها به لحاظ مصرف انرژی خیلی مورد توجه قرار نگرفته‌اند. از آن جا که انرژی رفته رفته محدودتر می‌شود، این نسل کمپرسورها نمود بیشتری برای مصرف پیدا می‌کنند. این کمپرسورها 25 درصد مصرف انرژی برق را کم می‌کنند. مصرف 37 کیلووات را به حدود 28 کیلووات میرساند. همچنین بهینه مصرف می‌کنند.»

دستگاه اکسیژن‌ساز؛ محصول دانش‌بنیان

این فعال فناور از محصول دانش‌بنیان این شرکت که در دوران کرونا ساخته شد می‌گوید: «هوایی که با کمپرسور تولید می‌شود، ممکن است به صورت هوای فشرده استفاده نشود و گاز آن را بخواهند تفکیک کنند. مثلا اکسیژن هوا یا نیتروژن آن را استفاده کنند. در این زمینه آن سالی که همه دنیا درگیر کرونا بود، اکسیژن‌ساز بیشتر به گوش ما خورد. دستگاه اکسیژن ساز محصول دانش بنیان ما است و در واقع به واسطه این محصول شرکت ما دانش‌بنیان شد.

بعد از این که کمپرسور، هوا تولید کرد، این هوا وارد یکی از دو مدل دستگاه اکسیژن ساز می‌شود که کمک می‌کند اکسیژن هوا به روش شیمیایی جدا شود. موادی اینجا وجود دارد که فقط نیتروژن یا بقیه گازهای غیر از اکسیژن را جذب و اکسیژن را با خلوص 93 تا 99 درصد عبور می‌دهد. این برای تنفس بیمار مفید است. البته این دستگاه در صنعت هم کاربرد دارد.مثلا در برش کاری برای احتراق بهتر از اکسیژن استفاده می‌کنیم. برای کوره‌های فولاد که نیاز به اکسیژن دارند و اگر بخواهیم کپسول اکسیژن بگیریم، میلیونها کپسول نیاز است که هوا را تبدیل به اکسیژن کند. همچنین این دستگاه‌ها با مواد متفاوت می‌توانند نیتروژن بسارند.

ما اینجا توانستیم اکسیژن بهداشتی را که برای تنفس استفاده می‌شود تا 95 درصد با فرایندی که طول عمر مواد را بیشتر می‌کند، بسازیم و در همین زمینه چون دنیا با مقدار مصرف مواد زیادی در زمان کرونا مواجه شده بود و مواد جاذب این کار کم می‌آمد، این طرح ما که توانست عمر تعویض این مواد را بییشتر کند و در همین زمینه باعث شد که اگر قرار بود در طی یک سال مثلا صد کیلو مواد استفاده شود، همین میزان را در یک و نیم سال استفاده می‌کردیم، این امر باعث شد طرح ما پذیرفته شود و ما از طریق این محصول دانش بنیان شدیم. البته این صنعت موارد مختلفی برای دانش بنیانی و در واقع اضافه کردن علم به صنعت دارد.»

محصولی که هوا را با روغن فشرده می‌کند

محقق در معرفی یک محصول دیگر این شرکت نیز می‌گوید: « کمپرسوری که 20 هزار لیتر در دقیقه هوا تولید می‌کند. اجزاء و قطعات آن شامل الکتروموتور، پمپ واحد هواساز، کندانسور، آب خنک و مخزن سپراتور که هوا را با روغن فشرده می‌کند و آن را هیدرولیک می‌کند. جداکردن روغن از هوا خیلی مهم است زیرا روغن اگر همراه هوا برود خیلی خرابی به بار می‌آورد. در صنایع دارویی، بهداشتی، تنفسی، مواد آن را به سرعت از بین می‌برد یا در صنایع دیگر ماشین آلات را خراب می‌کند. ما دو مرحله و فرایند گریز از مرکز و فیلتراسیون را جدا کردیم. 

با اضافه کردن سیستم آب خنک و اضافه کردن سیستم دو مرحله ای توانستیم کمپرسور را به اویل فری(بدون روغن) نزدیک کنیم. این کمپرسورها در ایران تولید نمی‌شود. تعمیر و نگهداری آن سخت است. جایگزینی قطعات آن گران است. این فرایند میتواند تحقیقات، آر اند دی و مسائل دانشگاهی می‌تواند کمک کند که بهینه سازی در مصرف انرژی و پاکسازی هوا انجام شود.»

تکمیل فرایند

به گفته مدیرعامل این شرکت وقتی همه فرایندهای تولید طی شد، برچسبی به محصول، می‌خورد که یعنی قابل استفاده است. اینجا همه تست‌های مورد نیاز انجام می‌شود و گواهی صادر می‌شود. در کنار این کارگاه، کارگاه آهنگری و خط رنگ است که فرایند را تکمیل می‌کند. ساخت قطعات فلزی نیز توسط همین مجموعه انجام می‌شود.

ظرفیت تولید

محقق در ارتباط با ظرفیت تولید این شرکت می‌گوید: «روی یک مدل کمپرسور، 300 دستگاه در سال می‌توانیم تولید کنیم. اما وقتی متنوع می‌شود، فرق دارد. کمپرسورهای کوچک 600 عدد در سال نیز می‌تواند مونتاژ شود. کمپرسورهای بزرگ، شاید حداکثر 100 عدد در سال، مونتاژ شود. 

بنابراین ما متوسط آنچه را که توانستیم پروانه بهره‌برداری بگیریم، 300 دستگاه کمپرسور در سال است.»

کیفیت و قیمت در مقایسه با نمونه خارجی

به گفته مدیرعامل این شرکت، آنچه در این مجموعه تولید می‌شود قابلیت صادرات دارد اما موانعی برای تبادل کالا و پول در ایران است. 2هزار میلیون دلار کل تجهیزاتی است که در کشور بابت تجهیزات کمپرسور و هوای فشرده دارد خرج می‌شود. در واقع کشور تنها 20 درصد آن هم در اقلام های تک(High-tech ) وابسته است. الکتروموتور، اجزاء و قطعات جانبی مثل کولر و شیرآلات در کشور ما ساخته می‌شود. تنها قسمتی که شاید در سال‌های بعد بتوان ساخت هسته اصلی پمپ مولد است.

محقق در ارتباط با میزان تأمین نیاز داخلی می‌گوید: «درخواست بازار داخلی بسیار زیاد است. هم از ما و سایر همکاران تولیدکننده می‌گیرند و هم کمپرسورهای وارداتی استفاده می‌کنند. اگر بتوانیم به تعداد برسانیم نیازی به واردات نیست.»

چالش‌ها و مشکلات

مدیرعامل این شرکت مشکلاتی را در ارتباط با تولید عنوان می‌کند. وی معتقد است اکثر شرکتهای دانش بنیان شروع به کار می‌کنند و در همین راستا که دانش بنیان می‌شوند فعالیت خود را گسترش می‌دهند اما شرکت ما یک ریشه قوی دارد و حمایت دانش بنیانی شدن بهترین بستر است که به سرعت رشد کند. 

محقق در رابطه با ضرورت حمایت از شرکت‌های بزرگ این چنین توضیح می‌دهد: «به عنوان مثال اگر موضوعاتی مثل بهینه سازی مصرف انرژی یا بهینه سازی کیفیت هوای خروجی را بتوانیم در مملکت توجیه کنیم که چقدر ارزش افزوده یا کاهش هزینه دارد، این حمایت بهترین کار است تا این که شرکتی که از ابتدا این ابزارها را ندارد و وضعیت تولید پایدار نیست، دانش بنیان شده‌اند. البته قطعا دانش‌بنیان‌های کوچک باید حمایت شوند اما حسن حمایت از شرکت ما این است که به بهره برداری نزدیک‌تر است و مانع رشد شرکت‌های تازه تأسیس دانش بنیان نمی‌شود. 

ما با حمایت می‌توانیم برای تولید کمپرسورهای های تک(High-tech ) اقدام کنیم که در صنایع مختلف نیروگاهی یا نفت و گاز دارد استفاده می‌شود. وابسته نبودن به این محصول به دلیل تحریم به نفع صنایع کشور است. در واقع حمایت از چنین شرکتی که می‌تواند های تک(High-tech ) کار کند ثمر بیشتری برای کشور خواهد داشت. البته حمایت از دانش بنیان‌های کوچک‌تر برای پرکردن خلأ بازار لازم است که ما به های تک بپردازیم.

این فعال فناور در ارتباط با علت احساس نیاز برای تولید محصول دانش‌بنیان می‌گوید: «در پاندمی کووید، عطش استفاده از این تجهیزات زیاد بود و مقدار موادی که در این راستا به ایران می‌دادند، کاملا محدود بود. کارخانجاتی که در اصفهان این مواد را تولید کرده بودند تازه شروع به تولید کرده بودند و کیفیت آن قابل استفاده نبود. وارد کردن این مواد نیز سخت بود. ما این محصول را تولید کردیم و خیلی از بیمارستان‌ها در دوران کووید توسط محصولات ما تجهیز شدند.»

مزیت محصولات دانش بنیان

محقق مزیت محصول را فقط قیمت نمی‌داند. او در توضیح این مسئله می‌گوید: «محصول دانش بنیان ما می‌تواند مقدار طولانی‌تری از مواد استفاده کند؛ این محصول تجهیز گرانی نیست مثلا در سامانه تجهیزات که برای وزارت بهداشت است مبلغ این محصول مشخص شده است و وزارت بهداشت به آن نظارت دارد و نمی‌توان ارزش افزوده بالایی را برای آن در نظر گرفت. آنچه مهم است مواد مصرفی آن کالا است. ما25 درصد توانستیم مصرف مواد را کاهش دهیم.»