پزشکی و سلامت

۹۵ درصد سرطان‌ها در ایران ناشی از عوامل محیطی و سبک زندگی

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری : سرطان یکی از مهم‌ترین مسائل بهداشتی در جهان و به‌ویژه در ایران است. با وجود پیشرفت‌های پزشکی در زمینه درمان این بیماری، آمار ابتلا به سرطان همچنان در حال افزایش است و چالش‌های زیادی برای سیستم بهداشتی کشور به‌وجود آورده است.

در ایران، شیوع سرطان به‌ویژه در سنین پایین‌تر از دیگر کشورهای جهان قابل توجه است. بر اساس آمارهای وزارت بهداشت، سن ابتلا به سرطان در ایران به‌طور میانگین حدود ۱۰ سال پایین‌تر از سایر کشورها است. به‌طوری‌که بسیاری از بیماران ایرانی در سنین ۴۰ تا ۴۵ سالگی به بیماری‌های مختلف سرطانی مبتلا می‌شوند، در حالی که این سن در کشورهای توسعه‌یافته معمولاً بالاتر است.

در حال حاضر، سرطان یکی از پنج علت اصلی مرگ‌ومیر در ایران به شمار می‌رود. طبق برآوردهای سازمان جهانی بهداشت (WHO) و وزارت بهداشت ایران، آمار ابتلا به سرطان در ایران طی دهه اخیر روند افزایشی قابل توجهی داشته است. به‌طور میانگین، سالانه بیش از  ۱۰۰ هزار نفر در ایران به سرطان‌های مختلف مبتلا می‌شوند. این افزایش آمار، همراه با روند روبه‌رشد مرگ‌ومیر ناشی از سرطان‌ها، اهمیت توجه به پیشگیری، تشخیص زودهنگام و بهبود روش‌های درمانی این بیماری را دوچندان می‌کند.

مجموعه این آمارها و تحولات نشان می‌دهند که سرطان به‌عنوان یک بحران بهداشتی، نیازمند توجه فوری به عواملی چون شیوه زندگی، رژیم غذایی و پیشگیری است. بررسی‌های اخیر نشان داده‌اند که در ایران بیش از ۹۰ درصد از موارد ابتلا به سرطان به عوامل محیطی و شیوه زندگی مرتبط هستند. تغییراتی که در سبک زندگی ایجاد می‌شود، می‌تواند به‌طور قابل توجهی از میزان ابتلا به این بیماری بکاهد.

 آمار نگران‌کننده سرطان در ایران

بر اساس گزارش‌ها و آمارهای رسمی وزارت بهداشت ایران، سرطان در حال حاضر دومین علت اصلی مرگ‌ومیر در کشور پس از بیماری‌های قلبی-عروقی است. آمارها نشان می‌دهند که در سال ۱۳۹۸، حدود ۱۰۵ هزار مورد جدید ابتلا به سرطان در ایران گزارش شده است. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که این رقم تا سال ۱۴۰۴ به بیش از ۱۵۰ هزار نفر خواهد رسید. این افزایش، به‌ویژه در مورد سرطان‌های شایع مانند سرطان پستان، ریه و روده بزرگ، نگران‌کننده است.

از سوی دیگر، تحقیقات نشان می‌دهند که سن ابتلا به سرطان در ایران به‌طور میانگین ۱۰ سال پایین‌تر از کشورهای پیشرفته است. به‌طور دقیق‌تر، در ایران بسیاری از افراد در سنین ۴۰ تا ۴۵ سالگی به سرطان‌های مختلف مبتلا می‌شوند، در حالی که این سن در کشورهای غربی معمولاً از ۵۰ سال به بالا است. این تفاوت نشان‌دهنده‌ی تأثیرات عوامل محیطی، ژنتیکی و سبک زندگی در ابتلا به سرطان است.

یکی از مسائلی که در ایران موجب نگرانی است، افزایش میزان مصرف دخانیات به‌ویژه سیگار و قلیان است. طبق آمار رسمی، مصرف دخانیات در ایران از ۱۴ درصد در سال ۱۳۹۰ به ۱۷ درصد در سال ۱۴۰۰ افزایش یافته است. این افزایش مصرف دخانیات، به‌ویژه در بین زنان، نقش مهمی در افزایش آمار سرطان‌ها به‌ویژه سرطان‌های ریه و دهان دارد.

 ۹۴ درصد از ابتلا به سرطان‌ها در ایران ناشی از عوامل قابل پیشگیری است

محمداسماعیل اکبری، رئیس مرکز تحقیقات سرطان ایران، در سخنانی که در کنگره بین‌المللی جراحی سرطان ایران به اهمیت توجه به عوامل محیطی و پیشگیری از سرطان‌ها تأکید کرد و گفت: ۹۴ تا ۹۵ درصد از ابتلا به سرطان‌ها در ایران به عواملی مانند آلودگی هوا، رژیم غذایی ناسالم، مصرف مواد دخانی و کمبود تحرک بدنی مرتبط است. به گفته وی، اگر این عوامل به‌خوبی کنترل شوند، می‌توان شاهد کاهش چشمگیری در آمار ابتلا به سرطان‌ها بود.

وی همچنین در ادامه افزود:  در مواردی که سرطان به دلایل ژنتیکی ایجاد می‌شود، مانند سرطان پستان و روده بزرگ، غربالگری و تشخیص زودهنگام می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری‌ها داشته باشد. در حال حاضر، برای پیشگیری از این نوع سرطان‌ها، لازم است افراد با سابقه خانوادگی تحت غربالگری‌های منظم قرار گیرند.  

اکبری همچنین به افزایش خطرات ناشی از دخانیات اشاره کرد و افزود که دخانیات به‌ویژه سیگار و قلیان در حدود ۲۰ درصد از ابتلا به سرطان‌ها نقش دارند. این افزایش مصرف دخانیات در ایران، به‌ویژه در زنان، امری نگران‌کننده است و باید برای مقابله با آن تلاش‌های بیشتری صورت گیرد.

چالش‌ها و پیشرفت‌ها در درمان سرطان 

در کنار چالش‌های موجود در پیشگیری، ایران در زمینه درمان سرطان نیز پیشرفت‌های قابل توجهی داشته است. ایران در زمینه درمان سرطان‌های پستان، ریه و سایر سرطان‌ها در سال‌های اخیر به دستاوردهای خوبی رسیده است. برای مثال، در درمان سرطان پستان، ایران به یکی از کشورهای پیشرو در منطقه تبدیل شده است و روش‌های درمانی جدید و موفقی را در این زمینه به کار گرفته است.

با این حال، اکبری به این نکته اشاره کرد که برای بهبود وضعیت درمان سرطان در کشور، نیاز به مشارکت بیشتر نهادهای دولتی، غیردولتی و خیرین است. این مشارکت‌ها می‌توانند به تأمین منابع مالی برای درمان‌های پیشرفته و ایجاد مراکز تخصصی برای تشخیص و درمان سرطان کمک کنند.

 ضرورت اقدامات فوری برای کاهش مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در ایران

با توجه به آمار و داده‌های موجود، نیاز به برنامه‌ریزی‌های دقیق و اقداماتی فوری در زمینه پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان سرطان در ایران احساس می‌شود. اصلاح سبک زندگی، کاهش مصرف دخانیات، توجه به تغذیه سالم و افزایش آگاهی عمومی از مهم‌ترین راهکارهایی است که می‌تواند به کاهش ابتلا به سرطان در کشور کمک کند. در کنار این اقدامات، توجه به غربالگری منظم و تشخیص زودهنگام در افرادی که در معرض خطر هستند، می‌تواند نقش بسزایی در کاهش مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری ایفا کند. همچنین، همکاری‌های بیشتر بین دولت، سازمان‌های غیردولتی و خیرین در تأمین منابع درمانی و پژوهشی می‌تواند به پیشرفت‌های بیشتری در این زمینه منجر شود.