علمی، پژوهشی و فناوری

آغاز ۲۰ طرح توسعه هوش مصنوعی در حوزه سلامت

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری : سعید سرکار امروز یکشنبه ۱۹ مردادماه در نشست «دستاوردهای حوزه سلامت و تجهیزات پزشکی در سال گذشته و برنامه‌های این حوزه در سال آینده» به تبیین مأموریت‌های مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی پرداخت و گفت: فناوری‌های راهبردی، ماهیتی نوظهور و تحول‌آفرین دارند و به عنوان پلتفرم‌هایی عمل می‌کنند که می‌توانند سرچشمه خلق بسیاری از فناوری‌های زیرمجموعه و محصولات جدید باشند. نبودن این فناوری‌ها گاه به گلوگاهی برای صنایع تبدیل شده و می‌تواند یک صنعت را به طور کامل متوقف کند

وی با ذکر مثال از وابستگی صنعت پتروشیمی به کاتالیست‌ها اشاره کرد و افزود: ارزش بازار کاتالیست‌ها حدود ۶۰۰ میلیون دلار است و تحریم آن‌ها می‌توانست این صنعت عظیم را فلج کند ولی خوشبختانه، ما توانستیم این حوزه حیاتی را در داخل کشور بومی‌سازی کنیم.

رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی هدف اصلی از توسعه این فناوری‌ را ارتقای تاب‌آوری کشور و کاهش آسیب‌پذیری برشمرد و گفت: این فناوری‌ها با کاهش میزان ارزبری و از بین بردن وابستگی به منابع ارزی خارجی، یکی از گلوگاه‌های اساسی اقتصاد ملی را برطرف می‌کنند.

چهار ستاد راهبردی با محوریت سلامت

سرکار در ادامه سخنان خود به معرفی ماموریت‌های چهار ستاد (ستاد نانو و میکرو، ستاد زیست‌فناوری، سلامت و فناوری‌های پزشکی، ستاد علوم شناختی و ستاد گیاهان دارویی و طب سنتی) زیرمجموعه این مرکز پرداخت و خاطرنشان کرد: هر چهار ستاد نقش محوری در حوزه سلامت ایفا می‌کنند.

وی توضیح داد: ستاد زیست‌فناوری، سلامت و فناوری‌های پزشکی به طور کامل در این زمینه فعال است. گیاهان دارویی و طب سنتی نیز به شکل دیگری با سلامت در ارتباط هستند. علوم شناختی نقشی کلیدی در سلامت روان و مباحث روز جهان مانند جنگ‌های شناختی دارد و فناوری‌های نانو نیز کاربردهای متعددی در حوزه سلامت پیدا کرده‌اند.تولید ۱۴۰ محصول سلامت‌محور و صادرات به بازارهای جهانی

رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی همچنین با اشاره به دستاوردهای چشمگیر کشور در این حوزه، مطرح کرد: در حال حاضر، حدود ۱۴۰ محصول ایرانی در حوزه سلامت و مبتنی بر فناوری‌های نوین و نانو تولید شده است و بخش قابل توجهی از این محصولات به خارج از کشور نیز صادر می‌شود.

سرکار در ادامه به برخی از مهم‌ترین دستاوردهای سال گذشته در حوزه داروهای پیشرفته مبتنی بر فناوری نانو اشاره کرد و گفت: در سال گذشته، دو قلم داروی در حوزه سرطان و یک قلم در حوزه عفونت‌های قارچی حاد که پیش‌تر مجموعاً بیش از ۶.۵ میلیون دلار واردات داشتند، با فناوری داخلی تولید و وارد بازار شدند. این داروها، شامل «اولستا اورین» برای درمان سرطان خون، داروی درمان سرطان پانکراس و یک داروی تزریقی برای عفونت‌های قارچی است. این داروها امسال وارد بازار شدند.

وی با تأکید بر تأثیر توسعه فناوری در کاهش قیمت و دسترسی عادلانه به درمان افزود: برخی از این داروها پیشتر با قیمت‌هایی حدود ۸۰۰ دلار یا ۱۲۰۰ یورو به‌ازای هر تزریق وارد کشور می‌شدند و تنها برخی بیماران، توان پرداخت هزینه آن‌ها را داشتند. اما اکنون با تولید داخلی، قیمت این داروها به حدود ۲۵ تا ۳۰ دلار کاهش یافته و تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند؛ به این ترتیب، دسترسی عادلانه به درمان برای همه اقشار فراهم شده است.

به گفته این مقام مسئول، زمانی‌که فناوری در داخل توسعه می‌یابد، نه تنها ارزبری کاهش پیدا می‌کند بلکه قیمت داخلی نیز به شدت پایین می‌آید و عدالت سلامت محقق می‌شود.

برنامه‌های آتی، ۲۰ طرح توسعه فناوری و هوش مصنوعی در سلامت

رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی همچنین از آغاز ۲۰ طرح توسعه فناوری در سال ۱۴۰۴ خبر داد که از جمله آن‌ها می‌توان به پروژه داروی SMA، کیت‌های تشخیصی سرطان گوارش و محصولات حوزه سلامت با هدف صرفه‌جویی بیش از ۴۰ میلیون دلار ارزی اشاره کرد.

سرکار در تشریح ماموریت‌های جدید ستاد گیاهان دارویی و طب سنتی حوزه گیاهان دارویی، عنوان کرد: دو مأموریت مهم در این ستاد تعریف شده است؛ نخست، افزایش اثربخشی گیاهان و داروهای گیاهی با استفاده از فناوری‌هایی مانند نانو که می‌تواند جذب مواد مؤثره را تا ۱۰۰ برابر افزایش دهد (نمونه آن کپسول نانوکوکورمین است). دوم، انجام آزمون‌های بالینی استاندارد برای ادعاهای طب سنتی و داروهای گیاهی تا مستندات رسمی به وزارت بهداشت ارائه شود و ابهامات علمی برطرف شود.

«هوش مصنوعی»، تحول‌آفرین نظام سلامت

رئیس مرکز توسعه راهبردی به نقش محوری هوش مصنوعی در عرصه سلامت پرداخت و گفت: با همکاری وزارت بهداشت، در حال پیاده‌سازی فناوری‌های هوش مصنوعی برای افزایش دقت و سرعت تشخیص، کاهش هزینه‌ها و ارتقای عدالت در دسترسی به خدمات سلامت هستیم. این فناوری می‌تواند به‌عنوان دستیار تشخیصی در رادیولوژی، پاتولوژی و سایر حوزه‌های مرتبط به کار گرفته شود.

سرکار با اشاره به کاربرد هوش مصنوعی در بخش مراقبت‌های ویژه، بیان کرد: این فناوری می‌تواند به طور قابل‌توجهی سرعت و دقت تصمیم‌گیری را افزایش داده و ریسک‌ها را کاهش دهد. با استقرار سیستم‌های هوش مصنوعی، علائم حیاتی بیماران به صورت لحظه‌ای رصد شده و در صورت بروز اختلال، هشدار فوری به پرستار داده می‌شود، به طوری که یک پرستار قادر خواهد بود هم‌زمان تا ۱۰ بیمار را مدیریت کند.

سرکار همچنین افزود: هوش مصنوعی حتی می‌تواند توصیه‌های درمانی فوری برای عبور بیمار از شرایط بحرانی ارائه دهد و در مدیریت بیمارستانی و سیاستگذاری کلان سلامت، توان بالقوه‌ای برای کاهش ۳۰ تا ۴۰ درصدی هزینه‌ها دارد.

هوشمندسازی نظام ارجاع و پزشکی شخصی‌سازی‌شده

سرکار با اشاره به اینکه معاونت علمی، حوزه سلامت را در صدر مأموریت‌های هوش مصنوعی خود قرار داده است، گفت: با همکاری وزارت بهداشت، شورایی برای هوشمندسازی نظام ارجاع ایجاد شده که در دو لایه پیش می‌رود؛ نخست در سطح بهداشت و خودمراقبتی خانواده و ارائه مشاوره‌های هوش مصنوعی در بیماری‌های شایع؛ دوم در سطح درمان برای سه بیماری با بیشترین بار اقتصادی و اجتماعی (قلبی، سرطان و کلیوی). اجرای آزمایشی این پروژه در یک یا دو استان پیش‌بینی شده و در صورت موفقیت به سراسر کشور تسری خواهد یافت.

این مقام مسئول همچنین از طرح‌های آینده‌نگرانه این حوزه خبر داد و گفت: در بخش تجهیزات پزشکی، 

هوش مصنوعی می‌تواند دقت و کارایی دستگاه‌ها را افزایش دهد. در آینده، فرمولاسیون دارو با استفاده از این فناوری، بسیار سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر انجام خواهد شد. در حالی که اکنون توسعه یک دارو ۵ تا ۱۰ سال زمان می‌برد، پیش‌بینی می‌شود هوش مصنوعی این زمان را به طور چشمگیری کاهش دهد و مسیر را برای پزشکی شخصی‌سازی‌شده هموار کند. در این رویکرد، بر اساس اطلاعات ژنتیکی فرد، هوش مصنوعی فرمول دارویی منحصربه‌فرد او را طراحی و تولید خواهد کرد.

 

رئیس مرکز توسعه راهبردی با تأکید بر لزوم نگاه آینده‌نگر در حوزه سلامت گفت: ایران امروز در زمره کشورهای مطرح جهان در عرصه سلامت است، اما اگر بر فناوری‌های نوین مثل هوش مصنوعی تمرکز نکنیم، در آینده مردم ما از دسترسی به خدمات پیشرفته محروم خواهند شد.

 

وی به قرارداد منعقده با دانشگاه علوم پزشکی تهران برای حمایت از پروژه‌های هوش مصنوعی در حوزه سلامت اشاره کرد و گفت: در فراخوان نخست، ۴۶ طرح دریافت شده و در فراخوان دوم نیز اعلام شده که اگر محققان پروژه‌ای در حوزه هوش مصنوعی با ۶۰ درصد پیشرفت داشته باشند، معاونت علمی حمایت مالی مرحله پایانی را ارائه خواهد کرد. مدیریت این پروژه‌ها بر عهده دانشگاه علوم پزشکی تهران است، اما این به معنای انحصار مأموریت نیست و همه ظرفیت‌های کشور از دانشگاه‌ها تا شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند طرح‌های خود را ارائه کنند.

 

سرکار در پایان سخنان خود روند تایید پروژه‌ها را مورد توجه قرار داد و گفت: صدور مجوز و گواهی نهایی مشروط به انجام آزمون‌های فنی و بالینی است و مذاکراتی با اداره کل تجهیزات پزشکی برای واگذاری صدور مجوزها بر اساس ارزیابی‌های تخصصی مراکز بیمارستانی در حال انجام است.