علمی، پژوهشی و فناوری

مروری بر تحلیل های ارائه شده در فجازی

آیا ایران می تواند از آمریکا غرامت بگیرد؟

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری : 1 جنگ حقوقی علیه آمریکا و اسرائیل: آیا حقوق
بین الملل میتواند ابزاری برای عدالت باشد؟
حقوق بین الملل، به عنوان نظامی که پس از جنگ جهانی دوم شکل گرفت، بیش از آنکه ابزاری برای عدالت جهانی باشد، برای تثبیت قدرت های غربی طراحی شده است. این نظام در مواجهه با جنایاتی چون نسل کشی، اشغالگری و نقض حاکمیت ملی  کشورها، به ویژه در جنوب جهانی مانند فلسطین، یمن و ایران، ناکارآمد بوده و اغلب به ابزاری برای مشروعیت بخشی به اقدامات قدرت های غربی تبدیل شده است. در این متن، با تمرکز بر حملات اخیر اسرائیل و آمریکا به ایران و نقش نهادهایی مانند آژانس بین المللی  انرژی اتمی، به بررسی امکان استفاده از حقوق بین الملل به عنوان یک ابزار حقوقی و استراتژیک در برابر این تجاوزات پرداخته شده است. .2 محدودیت های ذاتی حقوق بین الملل حقوق بین الملل ،برخالف تصور رایج، برای دفاع از مستضعفین یا برقراری عدالت جهانی طراحی نشده است. این نظام، که پس از جنگ جهانی دوم شکل گرفت، عمدتاً در خدمت تثبیت نظم جهانی به نفع قدرت های غربی بوده است. کنوانسیون هایی مانند ژنو و اساسنامه رم، که برای جلوگیری از جنایات جنگی و نسل کشی ایجاد شدند، در عمل نتوانسته اند جلوی نقض گسترده حقوق بشر در مناطقی مانند فلسطین، یمن و لبنان را بگیرند. حتی نهادهایی مانند دادگاه کیفری بین المللی و دیوان بین المللی دادگستری به دلیل ساختار نابرابر و وابستگی به قدرتهای بزرگ،اغلب در برابر جنایات کشورهای غربی سکوت کرده یا به ابزاری برای مشروعیت بخشی به این اقدامات تبدیل شده اند. .3 نقض آشکار حقوق بین الملل توسط آمریکا و اسرائیل
حملات اخیر آمریکا و اسرائیل به ایران، نقض آشکار اصل منع استفاده از زور )ماده ۲ بند ۴ منشور ملل متحد( است. این اقدامات بدون مجوز شورای امنیت و بدون توجیه حقوقی معتبر انجام شده اند. اسرائیل از مفهوم "دفاع مشروع" به شکلی غیرقانونی استفاده کرده و آمریکا نیز با استدلال های غیرحقوقی و شعاری،مانند اشاره به شعارهای سیاسی ایران، این حملات را توجیه کرده است. این نشان دهنده خروج آشکار غرب از چارچوب های حقوقی بین المللی است، که فرصتی تاریخی برای بازتعریف نظم حقوقی جهانی توسط کشورهای جنوب جهانی، به ویژه ایران،فراهم میکند
.4 نقش آژانس بین المللی انرژی اتمی: ابزار یا مانع؟
آژانس بین المللی انرژی اتمی، که در سال ۱۹۵۷ با ابتکار آمریکا تحت عنوان "اتم برای صلح" تأسیس شد، به جای ایفای نقش بی طرف، اغلب به ابزاری برای اجماع سازی علیه کشورهای جنوب جهانی، به ویژه ایران، تبدیل شده است. گزارش های آژانس، بدون ارائه شواهد معتبر مبنی بر انحراف برنامه هسته ای
"، پایه حقوقی تحریم هاو حتی ایران، به بهانه "عدم همکاری کافی حملات  نظامی علیه ایران را فراهم کرده است. تصمیم اخیر مجلس ایران برای کاهش همکاری با آژانس، واکنشی استراتژیک به این نقش غیرمنصفانه است که از موضع استقلال و حاکمیت ملی اتخاذ شده و باید در چارچوب فهم تاریخی و
ساختاری از عملکرد این نهاد تفسیر شود.
.5 استفاده استراتژیک از حقوق بین الملل
با وجود محدودیت های حقوق بین الملل، کشورهای جنوب جهانی، از جمله ایران، تاریخچه ای طولانی در استفاده تاکتیکی از این ابزار دارند. برای مثال، محمد مصدق در دیوان بین المللی دادگستری از حقوق بین الملل برای دفاع از ملی شدن صنعت نفت استفاده کرد. ایران همچنین در پرونده هایی مانند عهدنامه مودت با آمریکا، احکامی علیه ایالت متحده در ICJ به دست آورده
است. اگرچه اجرای این احکام به دلیل نبود مکانیزم اجرایی قوی و مقاومت کشورهای غربی دشوار است، پیگیری حقوقی میتواند
در دادگاه افکار عمومی و ایجاد فشار سیاسی علیه آمریکا واسرائیل مؤثر باشد. این رویکرد، در کنار ابزارهای نظامی و دیپلماتیک، بخشی از جعبه ابزار مقاومت ایران است.
.6 تحریمها و جنگ ترکیبی علیه ایران
تحریمها علیه ایران نه به عنوان جایگزینی صلح آمیز برای جنگ، بلکه به مثابه ابزاری در جنگ ترکیبی عمل کرده اند. این تحریم ها از زمان ملی شدن صنعت نفت در سال ۱۳۳۱ آغاز شد و با هدف مهار توسعه بومی ایران، به ویژه در حوزه های هسته ای و نظامی، ادامه یافته است. حملات اخیر به زیرساخت های نفتی و هسته ای ایران، مانند پارس جنوبی، بخشی از این استراتژی ترکیبی است"لیست ترور" هستند(
که با لیستهای تحریم )که به نوعی هماهنگ شده و افراد و نهادهای کلیدی ایران را هدف قرار داده
است. این نشان دهنده پیوند عمیق تحریم ها با اقدامات نظامی و
سیاسی علیه ایران است.
جمع بندی
حقوق بین الملل، با وجود محدودیت های ساختاری، میتواند به عنوان ابزاری استراتژیک برای ایران در برابر تجاوزات آمریکا و اسرائیل استفاده شود. پیگیری حقوقی در نهادهایی مانند ICJ، اگرچه با چالش هایی مانند نبود ضمانت اجرایی مواجه است، میتواند در جلب حمایت افکار عمومی و تضعیف مشروعیت
اقدامات غرب مؤثر باشد. در عین حال، تصمیماتی مانند کاهش همکاری با آژانس و حفظ ابهام استراتژیک در قبال NPT، نشان دهنده رویکرد هوشمندانه ایران در استفاده از ابزارهای
حقوقی و نظامی در کنار یکدیگر است. اقتصاد ملی، تولید بومی و مقاومت مردمی نیز نقش کلیدی در دفاع از حاکمیت ایران دارند، به ویژه در برابر جنگ ترکیبی که شامل تحریم ها،حملات نظامی و فشارهای سیاسی است