اهمیت توسعه صنایع تبدیلی و کشت گیاهان دارویی

علی صفری، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی، در آیین افتتاحیه اولین جشنواره گیاهان دارویی و صنایع وابسته در شهرستان خنداب، صنایع تبدیلی را سودآورترین و کم‌ریسک‌ترین بخش کشاورزی دانست و بر ضرورت سرمایه‌گذاری در این حوزه تأکید کرد.

وی با اشاره به کند بودن سرعت سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی، گفت: وظیفه اصلی جهاد کشاورزی، ترویج و آموزش است و این جشنواره ابزاری برای انتقال آخرین یافته‌های تحقیقاتی به کشاورزان است.

 او با اشاره به جایگاه شهرستان خنداب در کشاورزی کشور، گفت: رتبه خنداب در بین ۵۰۰ شهرستان، حدود ۱۱۰ تا ۱۲۰ است و ارزش افزوده بخش کشاورزی آن نزدیک به ۵۰ درصد است، درحالی که سهم صنعت تنها ۱۰ درصد است.

وی بر توسعه صنایع تبدیلی در خنداب تأکید کرد و گفت: با اعطای تسهیلات، تلاش می‌کنیم سرمایه‌گذاری در این حوزه افزایش یابد.

تأثیر خشکسالی و سرمای بهاره بر کشاورزی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی با اشاره به کاهش تولید محصولات کشاورزی به دلیل خشکسالی، گفت: خشکسالی دیگر یک استثنا نیست، بلکه یک پدیده همیشگی است که باید برای آن چاره‌اندیشی کرد.

 وی توسعه کشت گیاهان دارویی را به دلیل نیاز آبی کم و سودآوری بالا، یکی از راهکارهای مقابله با خشکسالی دانست.

صفری همچنین از خسارات چند هزار میلیاردی سرمای بهاره به بخش کشاورزی خبر داد و از کشاورزان خواست نسبت به بیمه محصولات اقدام کنند. وی همچنین بر استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر برای کاهش ناترازی انرژی تأکید کرد.

پیوند گردشگری و کشاورزی در توسعه منطقه
در ادامه این مراسم، محمود مرادی نراقی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی، برگزاری جشنواره در ابنیه تاریخی را اقدامی مبارک در معرفی پیشینه شهرستان دانست.

وی با اشاره به تجربه کشورهای توسعه‌یافته در حوزه گردشگری زراعی، گفت: می‌توان به کشاورزی، پیوست گردشگری افزود که گاهی از اصل موضوع هم پیشی می‌گیرد.

مرادی نراقی، گل محمدی را ارزشمندترین گیاه دارویی فلات مرکزی ایران دانست و گفت: کیفیت گل محمدی و گلاب تولیدی در استان مرکزی حتی از قمصر کاشان بهتر است، اما نبود صنایع فرآوری موجب خام‌فروشی و انتقال ارزش افزوده به دیگر مناطق شده است.

وی ابراز امیدواری کرد که با ایجاد صنایع تبدیلی و مزرعه‌های گردشگری، شهرستان‌های تولیدکننده گیاهان دارویی به مقاصد گردشگری تبدیل شوند و از این طریق اشتغال و درآمدزایی در منطقه افزایش یابد.

صنایع تبدیلی و کشت گیاهان دارویی

بر اساس مطالعات مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور (۱۳۹۹)، توسعه صنایع تبدیلی کشاورزی نه تنها ضایعات محصولات کشاورزی را تا ۴۰ درصد کاهش می‌دهد، بلکه با ایجاد زنجیره ارزش کامل، سودآوری بخش کشاورزی را تا ۳۰۰ درصد افزایش می‌دهد. این گزارش تأکید می‌کند که هر ۱ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی، به طور مستقیم ۱۵ شغل پایدار ایجاد می‌کند.

از منظر فناوری، پژوهش‌های پارک علم و فناوری دانشگاه تهران (۱۴۰۱) نشان می‌دهد که فناوری‌های خشک‌کنی پیشرفته و استخراج به روش‌های سوپرکریتیکال می‌توانند ارزش افزوده گیاهان دارویی را تا ۷ برابر افزایش دهند. این در حالی است که به گفته سازمان توسعه تجارت ایران (۱۴۰۲)، ایران علیرغم قرار گرفتن در بین ۱۰ کشور برتر تولیدکننده گیاهان دارویی، تنها ۲ درصد از بازار جهانی این صنعت را در اختیار دارد که دلیل اصلی آن ضعف در صنایع فرآوری و فناوری‌های نوین است.

پتانسیل گردشگری علمی-کشاورزی

مطالعه موردی سازمان جهانی گردشگری (UNWTO 2022) در کشورهایی مانند ترکیه و مالزی ثابت کرده است که ایجاد مزارع الگویی گیاهان دارویی همراه با مراکز نمایش فناوری‌های فرآوری می‌تواند درآمد گردشگری کشاورزی را تا ۵۰ درصد افزایش دهد. این مدل که به Agro-Tech Tourism معروف است، در استان مرکزی با توجه به وجود ۱۲۰۰ گونه گیاه دارویی (طبق آمار مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور) قابلیت اجرایی بالایی دارد.

چشم‌انداز آینده

بررسی جامع وضعیت کشاورزی استان مرکزی نشان می‌دهد که این استان با وجود برخورداری از پتانسیل‌های قابل توجه در تولید محصولات کشاورزی و گیاهان دارویی، به ویژه گل محمدی با کیفیت ممتاز، و نیز دارا بودن زیرساخت‌های تاریخی و فرهنگی مناسب، هنوز نتوانسته است از ظرفیت‌های کامل خود بهره‌برداری کند. 

با توجه به تجربیات موفق جهانی و پتانسیل‌های بومی موجود، استان مرکزی این قابلیت را دارد که با برنامه‌ریزی منسجم و اجرای طرح‌های نوآورانه، نه تنها بر چالش‌های فعلی غلبه کند، بلکه به قطب تولید محصولات با ارزش افزوده بالا در منطقه تبدیل شود. تحقق این چشم‌انداز مستلزم عزم جدی تمامی ذی‌نفعان، از کشاورزان گرفته تا سیاستگذاران و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی است. آینده‌ای روشن در انتظار استان مرکزی خواهد بود اگر بتواند از وضعیت خام‌فروشی خارج شود، به سمت کشاورزی هوشمند و پایدار حرکت کند، و پیوندی ناگسستنی بین علم، صنعت و کشاورزی ایجاد نماید. با تحقق این شرایط، استان مرکزی می‌تواند به الگویی موفق در توسعه پایدار کشاورزی تبدیل شود و جایگاه شایسته‌ای در اقتصاد ملی و منطقه‌ای به دست آورد.

خبرنگار: طاهره جوکار

انتهای پیام/