پزشکی و سلامت

بی خوابی شبانه، علل، انواع و تکنیک های درمان

فاطمه نوشادی مشاور و روانشناس در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری پاسخ می دهد، بی خوابی (Insomnia) یک اختلال شایع خواب است که باعث می‌شود به خواب رفتن به کاری سخت و طاقت فرسا و گاهی غیر ممکن تبدیل شود. علاوه بر این در هنگام ابتلا به این اختلال فرد ممکن است زودتر از موعد مقرر بیدار شده و دیگر قادر به خوابیدن نباشد. 
 
 
 
وی ادامه داد:  ممکن است فرد بعد از بیدار شدن از خواب هم احساس خستگی داشته باشد. بی ‌خوابی علاوه بر کم کردن میزان انرژی بدن، بر خلق و خو، سلامت بدن، عملکرد شغلی و کیفیت زندگی اثر خواهد گذاشت.  
 
او می گوید: بسیاری از افراد بزرگسال بی‌خوابی کوتاه مدت یا حاد را تجربه می‌کنند که برای روزها تا هفته ها به طول می‌ انجامد. این نوع از بی خوابی معمولاً نتیجه‌ی استرس و اتفاقات دردناک زندگی است.  
 
 
به گفته نوشادی، ولی برخی دیگر از افراد بی‌خوابی بلند مدت یا مزمن را تجربه می‌کنند که تا ماه‌ ها به طول می انجامد. بی‌خوابی ممکن است یک مشکل اولیه باشد و یا به دلیل دیگر بیماری‌ها و داروهای مصرفی ایجاد شده باشد.  
 
این فعال حوزه روانشناسی تصریح کرد: اینکه چه مقدار از خواب برای فرد کافی است از شخصی تا شخصی دیگر متفاوت است، ولی بیش ‌تر بزرگسالان به 7 تا 8 ساعت خواب شبانه نیاز دارند. 
 
بی خوابی شبانه به چه عواملی وابسته است 
 
 
او خاطرنشان کرد: در برخی موارد، بسیاری از بزرگسالان بی‌خوابی کوتاه مدت را تجربه می‌کنند که برای روزها یا هفته ها طول می‌کشد و معمولاً نتیجه استرس یا رویدادی آسیب‌زا است. اما برخی افراد از بیخوابی طولانی ‌مدت رنج می ‌برند، که گاهی یک ماه یا بیشتر طول می‌کشد. 
 
 
بی‌خوابی ممکن است نتیجه تاثیر برخی بیماری‌ها و نیز عوارض جانبی برخی دارو ها باشد. از طرفی این احتمال وجود دارد که بی‌خوابی به بیماری و یا عوارض جانبی داروی دیگری وابسته نباشد.  
 
او همچنین به این نکته اشاره کرد و گفت: نکته مهم این است که نباید بی خوابی را تحمل کرد و باید علت آن را یافت.  
 
 
انواع بی خوابی  
 
فاطمه نوشادی مشاوره و روانشناس در این خصوص می گوید: بی‌خوابی شامل طیف گسترده‌ ای از اختلالات خواب از کم شدن کیفیت تا کمیت خواب را شامل می‌شود. بی‌خوابی به صورت معمول سه نوع دارد که از جمله می توان به، بی‌‌خوابی گذرا، زمانی که علایم تا سه شب ادامه  داشته باشند.  
 
 
وی به یکی دیگر از انواع بی خوابی اشاره کرد و گفت: بی‌خوابی حاد، بی خوابی کوتاه مدت نام دیگر این نوع از بی‌خوابی است و علایم و نشانه‌ های آن تا هفته‌ ها باقی می ماند. 
 
 
او در خصوص بی‌خوابی مزمن این چنین می‌گوید : این نوع از بی‌خوابی ماه‌ ها و حتی سال‌ ها ادامه دارد. بر اساس مرکز ملی بهداشت اکثریت مواد مبتلا به بی‌خوابی مزمن دارای مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای دیگر بوده‌ اند.  
 
 
وی در رابطه با ناتوانی در به خواب رفتن (Onset insomnia) این چنین گفت: همانطور که از نامش پیداست، دشواری به خواب رفتن را توصیف می کند. مشکل در خوابیدن ممکن است در نتیجه مصرف کافئین، علائم سلامت روان یا سایر محرک های رایج بی‌خوابی رخ دهد، اما می‌تواند با سایر اختلالات خواب نیز ایجاد شود. 
 
علت بی خوابی شبانه 
 
 این فعال حوزه روانشناسی می گوید: علت رایج بی خوابی در اغلب موارد استرس و سبک زندگی نادرست و مشکلاتی هستند که خواب را مختل می‌کنند. که می توان به چند نکته اشاره کرد از جمله، استرس و فشار روانی، نگرانی در مورد کار، مدرسه، سلامتی، امور مالی یا خانواده می‌تواند ذهن فرد را در شب فعال نگه دارد و خوابیدن را سخت کند. ر 
 
وی ادامه داد: رویدادهای استرس‌ زای زندگی یا آسیب‌های روحی مانند مرگ یا بیماری یکی از عزیزان، طلاق یا از دست دادن شغل نیز ممکن است منجر به بی‌خوابی در شب شوند. 
 
 
او در همین زمینه افزود: سفر یا برنامه‌های کار برنامه‌ ریزی شبانه‌ روزی فرد به عنوان ساعت بیولوژیک او عمل می‌کند و مواردی همچون چرخه خواب و بیداری، متابولیسم و دمای بدن شما را تنظیم می‌کند. اختلال در برنامه‌ریزی زندگی به دلیل نگرانی ناشی از تأخیر در سفر در چندین منطقه زمانی، کار در شیفت شب یا تغییر مکرر شیفت می‌تواند منجر به بی خوابی شود.

نوشادی در خصوص اختلالات سلامت روان می گوید: اختلالات اضطرابی، مانند اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، ممکن است خواب شما را مختل کنند. همین اختلالات  باعث می‌شوند که شما بی خوابی شبانه را همزمان با سایر اختلالات سلامت روان تجربه کنید. 
 
 
او به یکی دیگر از علت بی خوابه شبانه اشاره می‌کند و می گوید : تعداد زیادی از افرادی که برای درمان بی خوابی اقدام می‌کنند، افراد مسن هستند. مصرف انواع داروها، ابتلا به بیماری‌ هایی مانند آرتروز، افسردگی، مشکلات پروستات و افتادگی مثانه و سایر عوامل، موجب بی‌خوابی افراد مسن می‌شوند. این در حالی است که، این گروه سنی هم به میزان خوابی مشابه خواب جوانان نیاز دارند. 
 
عوارض کم‌ خوابی 
 
فاطمه نوشادی همچنین در خصوص عوارض بی خوابی خاطرنشان کرد: بی خوابی می تواند اثرات زیادی بر روان و سلامت افراد بگذارد که از جمله، کاهش بهره ذهنی، فشار خو، واکنش محیطی، خطر افسردگی و افزایش خطر اختلالات عصبی، ضعف سیستم ایمنی بدن، افزایش خطر ابتلا به دیابت و همچنین چاقی که پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که کم خوابی شبانه علاوه بر به هم ریختن حال و هوا و مزاج آدمی موجب چاقی و به هم ریختن ظاهر بدن می‌گردد.  
 
 
راه های تشخیص علت بی خوابی شبانه 
 
به گفته وی، در صورتی که فرد دچار بی خوابی است و علائم آن را در خود مشاهده می‌کند، می‌تواند به پزشک مراجعه کند. سپس پزشک مربوطه با معاینه بالینی بیمار و پرسش درباره ی برنامه و ساعات خواب، در صورت تشخیص این اختلال بیمار را به روان شناس، پزشک متخصص مغز و اعصاب و یا دیگر متخصصان اختلالات خواب ارجاع می‌دهد. 
 
 
چگونه از بی خوابی پیشگیری کنیم
 
فاطمه نوشادی در پاسخ به این سوال مه چگونه از بی خوابی پیش گیری کنیم افزود: از آن جایی که میزان خواب بر تمامی عملکرد های بدن تاثیر گذار است، از اهمیت ویژه ای در سلامت جسمی و روحی فرد برخوردار است. به طور کلی کودکان بین ۶ تا ۱۲ سال نیازمند به ۱۰ تا ۱۱ ساعت خواب، نوجوانان ۹ ساعت و بزرگسالان به طور میانگین ۷ تا ۸ ساعت به خواب کافی به منظور سلامت جسمی و روحی نیازمند هستند.  
 
 
 
وی ادامه داد: هر گونه اختلال و بیماری که باعث کاهش این میزان ساعات خوابی در فرد شود عوارض جبران شدنی و حتی گاهی اوقات غیر قابل جبران را سبب می‌شود. در نتیجه پیشگیری از ابتلا به این بیماری ها مانند اختلال بی خوابی به ویژه در کودکان و زنان باردار امری بسیار مهم است. با عمل کردن به نکات پیشگیرانه و رعایت بهداشت خواب، می‌توان به شکل موثری از ایجاد این اختلال جلوگیری کرد. 
 
 
 
او همچنین به این نکته اشاره کرد و اظهار داشت: توجه داشته باشید بی خوابی اختلالی درمان پذیر است و با عمل کردن به روش‌ ها و عادات موثر در درمان این اختلال می‌توان سرعت بهبود را افزایش داد. ولی از طرفی در برخی موارد از جمله اختلال از نوع مزمن درمان زمان بر بوده و نیازمند صبر و حوصله بیمار و هم چنین حمایت و پشتیبانی خانواده می‌باشد. 
 
 
وی در پایان این گفت و گو اشاره کرد و گفت: بی خوابی شبانه یکی از ناراحت کننده ترین شرایطی است که می تواند هر فرد را درگیر خود کند. این نوع بی خوابی ممکن است حاد یا مزمن باشد. درمان بی خوابی شبانه به طور عمده شامل استفاده از تکنیک­های روانشناسی، اصلاح شیوه زندگی و در موارد خاص دارو درمانی است.

خبرنگار/ فاطمه شعبانی

انتهای پیام/