دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی ,علمی، پژوهشی و فناوری

توسط نخبه ایرانی؛

دور زدن قاچاق سوخت با دستگاه RTU دیسپچینگ فرآورده‌های نفتی

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری : سالار مهرابی نخبه بسیجی، کارشناس ارشد برق کنترل، دکتری مدیریت تکنولوژی و مدیر عامل شرکت دانش بنیان آریا تابان هوشمند که موفق به طراحی و ثبت دستگاه RTU (دیسپچینگ فرآورده‌های نفتی) و طراحی کنسول مانیتورینگ جایگاه‌های سوخت در کشور شده و در جشنواره و جایزه علمی شهید طهرانی مقدم رتبه دوم اخترعات برتر را از آن خود کرده است.

دکتر مهرابی در خصوص طراحی دستگاه RTU دیسپچینگ جایگاه‌های نفتی و سوختی کشور در گفتگو با خبرنگار علم و فناوری بیان کرد: برای افزایش قابلیت اطمینان سیستم‌های قدرت نیاز به یک سیستم کنترلی قوی است که عمل راهبری سیستم را انجام دهد، این سیستم کنترل را سیستم RTU (واحد پایانه کنترل از راه دور یا همان دیسپچینگ که اطلاعات را جمع‌آوری می‌کند و جهت تحلیل به مرکز کنترل ارسال می‌کند) می‌نامند.

این نخبه جوان بسیجی تصریح کرد: این دستگاه در پمپ بنزین سراسر کشور نصب می‌شود و با اتصال به سنسورهای LG TG (سنسور مخزن سوخت) پارامترهای دما، حجم، ارتفاع، چگالی، حجم آب کف مخازن را آنالیز می‌کند و از طریق RTU در یک پکت دیتا طبقه بندی، دسته بندی و رمزگذاری می‌کند و ارتباط دستگاه و سنسور هم از طریق پروتکل های صنعتی که خودمان آنها را دی کد (رمزگشایی) کرده‌ایم برقرار می‌شود، در نهایت در قالب پکت دیتا و رمز گذاری شده با الگوریتم RSA (شیوه‌ای امن برای رمزنگاری به روش کلید اختصاصی) نامتقارن به صورت END TO END در پهنای باند APN که یک پهنای باند اختصاصی و داخلی‌ است که در بستر اینترنت نمی‌باشد و قابلیت هک شدن را بسیار کمتر میکند، ارسال می‌شود به سرورهای شرکت ملی پخش سوخت و در آنجا تمامی اطلاعات جایگاه های سوخت کل کشور بر روی کنسول های مانیتورینگی که باز طراحی خودمان است نمایش داده می‌شود. 

وی بیان کرد: این دستگاه دارای پورت ورودی متصل به سنسور و پورت خروجی برای ارتباط با کامپیوتر جایگاه می‌باشد و برد آن از یک آنتن وای فای بهره می‌گیرد تا انتقال دیتا را به صورت Point to point به یک نقطه ارسال بکند و همچنین آنتن دیگری هم دارد که می‌تواند با سیستم APN ارتباط بگیرد و اطلاعات را در پهنای باند اختصاصی ارسال بکند.

مهرابی با بیان اینکه الکترونیک این دستگاه کاملا طراحی خودمان بود، گفت: بر روی دستگاه یک HMI (اتوماسیون صنعتی نظیر رابط انسان ماشین) کاملا لمسی تعبیه کردیم که بسیاری از تنظیمات را به راحتی می‌شود از طریق HMI بدون نیاز به کار سخت افزاری انجام دهیم و همچنین برای دستگاه می‌توانیم پورت ورودی، خروجی، نرخ ارسال دیتا و ورژن تعریف کنیم.

این نخبه جوان ادامه کرد: صفر تا صد طراحی دستگاه بومی سازی شده است حتی پروتکل‌های سنسورهایی که انحصاری و ساخت کشورهای آلمان، آمریکا و ایتالیا بود را دی کد (رمزگشایی) کردیم و توانستیم بفهمیم مکالمه صنعتی بین نرم افزار سیستم و سنسور به چه صورت است و به ۳۲ پروتکل دست یافتیم و دی کد کردیم که بحث خیلی پیچیده‌ای بود؛ به جز بحث الکترونیک و سنسور، کنسول‌های مانیتورینگ و نرم افزار جایگاه‌ها را نیز طراحی و بومی سازی کردیم چون نرم افزارها کاملا خارجی و اپتیمایز شده با خود سنسور بود، در هر پک سنسور باید نرم افزار آن هم قرار داده می‌شد اما به علت شرایط تحریم نرم افزارهای سنسور به ما داده نشد و ما نتواستیم از سنسورها استفاده کنیم در نتیجه تصمیم گرفتیم نرم افزار را کاملا بومی سازی کنیم و توانستیم با آن سنسورها از طریق همین پروتکل هایی که دی‌ کد کردیم ارتباط بگیریم و کاملا از سنسورها در جایگاه های سوخت بهره ببریم؛ همچنین نرم افزار طراحی شده ما قابلیت خیلی پیچیده‌ای در جایگاه دارد مثل حضور و غیاب، حسابداری و کیف پول. این نرم افزار تحت وب میباشد که مدیر جایگاه می‌تواند با داشتن یوزر و پسورد هر لحظه از شبانه روز جایگاه را پایش کند. 

وی افزود: این دستگاه یک سیستم بکاپ و یک باطری بکاپ دارد که اگر برق را کسی عمدا قطع بکند تا مانع ارسال اطلاعات شود، اطلاعات و دیتا را برای آخرین بار جمع آوری و به سامانه در قالب یک آلارم هشدار می‌دهد که برق RTU به صورت غیر مجاز قطع شده است، و در واحد مانیتورینگ و دیسپچینگ ستاد این آلارم قابل مشاهده و پیگیری است؛ همچنین اگر عمدا پورت را هم از آن جدا کنند باز هم مانیتورینگ ستاد اخطار می‌دهد که پورت قطع شده و دیتا از سمت سنسور ارسال نمی‌شود که باز هم در این صورت شرکت نفت می‌تواند علت قطع شدن پورت جایگاه را بررسی و پیگیری کند.

مهندس مهرابی مهمترین مزیت دستگاه RTU را مدیریت تامین و توزیع سوخت، تصمیمات استراتژیک در جهت تولید سوخت و جلوگیری از کم فروشی و قاچاق سوخت برشمرد و افزود: این سیستم مانع از قاچاق سوخت در جایگاه‌ها و تانکرهای حمل سوخت می‌شود، به عنوان مثال اگر تانکری بخواهد به فرآورده، آب و یا مواد دیگری اضافه کند و داخل مخازن جایگاه سوخت بریزد از طریق سنسورهای LGTG منصوب در مخازن متوجه می‌شویم که آن مقدار سوخت را که باید پمپ بنزین دریافت کند را دریافت کرده است یا نه؟ همچنین اگر در پمپ بنزین کم فروشی صورت بگیرد تا از طریق آن کم فروشی، سوخت قاچاق بشود، باز هم از طریق تفاضل گیری و پایش حجم فرآورده ورودی و خروجی از طریق همان سنسور متوجه می‌شویم چون آنالیز دستگاه RTU به صورت کاملا خودکار است و به راحتی می‌توان با فرستادن کارشناس به جایگاه سوخت مانع از کم فروشی و قاچاق شد.

این نخبه مبتکر با اشاره به قابلیت دستگاه دیسپچینگ، گفت: از نوع دیگری از دستگاه RTU و فناوری‌های دیگر می‌توان در طراحی پُلمپ‌های هوشمند، دستگاه پرتابل تشخیص حجم باک‌های بنزین و پایانه‌های صادراتی مثل مرزهای زمینی استفاده کرد تا مانع از قاچاق سوخت شد؛ زمانی که یک تریلی می‌خواهد از مرز خارج ‌شود اگر دارای مخزن مخفی باشد و یا از طریق مخازن خود گازوئیل قاچاق بکند می‌توان با زدن دستگاه به باک خودرو متوجه شد که آیا این تریلی مخزن مخفی دارد یا نه؟ چند لیتر داخل باک خودرو گازوئیل است؟ و یا چه فرآورده‌هایی داخل باک خودرو است؟ تا مانع از قاچاق آن شد.

وی اذعان داشت: از دیگر مزیت‌های این دستگاه داشتن آمار دقیق از میزان مصرف عملکرد جایگاه‌های سوخت و مدیریت تامین و توزیع سوخت است که به راحتی می‌توان متوجه شد که کدام جایگاه به سوخت نیاز دارد و یا کدام جایگاه در پیک کاری است؛ به عنوان مثال در اوج مسافرت‌ها، در جاده شمال یک پیک خیلی شدیدی برای مصرف سوخت وجود دارد که به راحتی با وجود دیتاهای دستگاه می‌توان تامین و توزیع سوخت را اولویت بندی و مدیریت کرد.

مهرابی اذعان داشت: صنعت نفت ما یک صنعت پیر و قدیمی است و دارای سیستم‌هایی می‌باشد که اصلا فناورانه نیست و از رده خارج شده‌اند و یکی از دلایل پایین بودن بازدهی و بهره وری، آتش سوزی و نشت فرآورده به دلیل نبود سیستم‌های به روز می‌باشد، در کشور نیازمندی‌های فناورانه زیادی است که می‌شود بر روی آنها کار کرد تا سیستم‌ها به روز بشود با توجه به اینکه نیروهای توانمند هم داریم اما متاسفانه حمایتی صورت نمی‌گیرد، اگر از داخل حمایت شود به راحتی می‌توان فرآیند شرکت نفت را به سمت هوشمند سازی برد که با این کار دقت عملکرد و سرعت بهبود پیدا می‌کند، امنیت بالا می‌رود و باعث می‌شود هزینه‌های شرکت نفت به صورت چشمگیری کاهش پیدا کند اما نیاز به زمان و همت عالی و حمایت دارد. 

وی با اشاره به اینکه دستگاه دیسپچینگ تجاری سازی شده و در حال اجرا است، تصریح کرد: بخشی از جایگاه‌های سراسر کشور به این سامانه تجهیز شدند و بخش عمده‌ای هم در حال تجهیز شدن هستند که ان‌شاءالله تا یک سال آینده تمام جایگاه‌های سوخت کشور به این سامانه مجهز خواهند شد.

این نخبه جوان بیان کرد: سامانه‌ای که طراحی و تولید کردیم یک سامانه بدیع و جدیدی بود که هیچ نمونه خارجی نداشته و با توجه به شرایط و نیاز داخلی طراحی و ساخته شده است و نیاز به حمایت گسترده‌ای دارد که بزرگواران در سازمان بسیج و معاونت علمی، پژوهشی و فناوری سپاه تهران بزرگ در این راه حمایت های معنوی بسیاری کردند تا بتوانیم در وزارت نفت و در سراسر کشور اجرایی کنیم و به نتیجه برسیم که جا دارد از آنها کمال تشکر و قدرانی را بکنم.

وی یادآور شد: سالانه بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار قاچاق سوخت داریم که این دستگاه می‌تواند مانع از قاچاق شود ضمن اینکه از این RTU می‌توانیم در خطوط لوله، پالایشگاه‌ها، مخازن انبارهای نفت استفاده کنیم، همچنین در پلمپ هوشمند؛ یعنی در کل یک زنجیره کاملی را از جایی که نفت استخراج می‌شود، پالایش می‌شود و انتقال پیدا می‌کند تا به دست ما برسد پوشش دهیم و با رهگیری کامل مانع از قاچاق در تمام قسمت‌ها باشیم که این امر باعث می‌شود در سال ۱۰ میلیارد دلار از قاچاق سوخت جلوگیری کرد و با هزینه تقریبا یک هفته‌ی این قاچاق کشور بی‌نیاز شود.

این نخبه جوان ادامه داد: همچنین می‌توان با صادر کردن این دستگاه به کشورهای همسایه مثل ترکیه،عراق و سوریه و کشورهایی که قیمت بنزین در آنجا بسیار بالا است، باعث کاهش مصرف سوخت و مدیریت مصرف سوخت در آنها شد که این برای ما نیز ارز آوری خواهد داشت.

مهرابی در پایان بیان کرد: طراح‌های پیشرفته دیگری را نیز برای تولید داریم همچنین دیسپچینگ خطوط لوله و پالایشگاه‌ها، ارتقای دیسپچینگ انبارهای نفت و پلمپ‌های هوشمند را طراحی کرده‌ایم و آمادگی همکاری با وزارت نفت و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و سوخت را داریم.

انتهای پیام/