این اقدام که روز گذشته توسط سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری ساوه انجام شد، با هدف کاهش جمعیت پشه آئدس، ناقل بیماری‌های خطرناکی مانند دنگی، چیکونگونیا و زیکا، صورت گرفته است. ماهی‌های گامبوزیا با تغذیه از لاروهای این پشه، چرخه زندگی آن را مختل کرده و از تکثیر بی‌رویه آن جلوگیری می‌کنند.

گامبوزیا؛ سربازان کوچک مبارزه با بیماری‌ها

ماهی گامبوزیا هولبروکی (Gambusia holbrooki) که به ماهی پشه‌خوار نیز معروف است، یکی از مؤثرترین روش‌های کنترل بیولوژیک برای کاهش جمعیت پشه‌ها محسوب می‌شود. این ماهی بومی آمریکای شمالی است اما در بسیاری از نقاط جهان از جمله ایران برای مبارزه با پشه‌های ناقل بیماری استفاده می‌شود (سازمان بهداشت جهانی، ۲۰۲۰).

بر اساس مطالعات مرکز تحقیقات بیماری‌های گرمسیری و عفونی ایران، استفاده از ماهی گامبوزیا در مناطق آبی راکد می‌تواند تا ۷۰ درصد از جمعیت لارو پشه آئدس بکاهد (پژوهشکده محیط زیست دانشگاه تهران، ۱۴۰۱).

تهدید جهانی پشه آئدس و ضرورت اقدامات پیشگیرانه

پشه آئدس اجیپتی (Aedes aegypti) و آئدس آلبوپیکتوس (Aedes albopictus) از خطرناک‌ترین ناقلان بیماری‌های ویروسی در جهان هستند. سازمان جهانی بهداشت (WHO) هشدار داده که تغییرات آب‌وهوایی و افزایش دما، گسترش این پشه‌ها را به مناطق جدید تسهیل کرده است (WHO, 2023) .

در ایران نیز گزارش‌هایی از حضور این پشه در استان‌های شمالی و برخی مناطق مرکزی وجود دارد. وزارت بهداشت ایران بر لزوم استفاده از روش‌های ترکیبی (شیمیایی و بیولوژیک) برای کنترل این آفت تأکید دارد (پایگاه خبری وزارت بهداشت، ۱۴۰۲).

راهکارهای تکمیلی برای مقابله با پشه آئدس

اگرچه رهاسازی ماهی گامبوزیا روشی مؤثر است، اما متخصصان توصیه می‌کنند که اقدامات زیر نیز در کنار آن انجام شود:

پاکسازی آب‌های راکد (مانند گلدان‌ها، لاستیک‌های مستعمل و حوضچه‌های غیرضروری)

استفاده از سموم زیستی مانند باکتری Bti (Bacillus thuringiensis israelensis) که برای انسان و محیط زیست بی‌خطر است.

آموزش شهروندان برای گزارش تخلیه غیراصولی آب و مکان‌های تجمع پشه‌ها.

رهاسازی ماهی گامبوزیا در ساوه نشان‌دهنده حرکت به سمت مدیریت پایدار محیط زیست و کاهش استفاده از سموم شیمیایی است. این روش اگر همراه با مشارکت مردمی و نظارت مستمر باشد، می‌تواند به کاهش چشمگیر جمعیت پشه آئدس و جلوگیری از شیوع بیماری‌های مرتبط کمک کند.

منابع 

1.     سازمان بهداشت جهانی (WHO). (2023). Dengue and severe dengue.

2.     پژوهشکده محیط زیست دانشگاه تهران(1401). کنترل بیولوژیک پشه آئدس با استفاده از ماهی گامبوزیا.

3.     وزارت بهداشت ایران(1402). راهبردهای ملی مقابله با پشه آئدس.

خبرنگار: طاهره جوکار

انتهای پیام/