علمی، پژوهشی و فناوری

نخستین دوره آموزشی کشت مارچوبه در اراک؛

راهکاری برای درآمدزایی و سازگاری با کم‌آبی

به گزارش خبرگزاری علم وفناوری از استان مرکزی؛ نخستین دوره آموزشی کشت گیاه دارویی مارچوبه (Asparagus officinalis)  در روستای مرزیجران شهرستان اراک با حضور کارشناسان، کشاورزان و مسئولان محلی برگزار شد. این دوره با هدف آموزش روش‌های علمی کشت، داشت و برداشت مارچوبه به عنوان یک گیاه دارویی با ارزش اقتصادی و سازگار با شرایط اقلیمی منطقه طراحی شده بود.

جزئیات علمی و آموزشی دوره

بخش تئوری: در این بخش، آقای صانعی، مدرس دوره، به بیان ویژگی‌های گیاهشناسی مارچوبه، نیازهای اکولوژیکی (آب، خاک، نور)، و روش‌های بهینه کشت پرداختند.

مارچوبه به دلیل مقاومت به خشکی و نیاز کم به آب، گزینه مناسبی برای کشت در مناطق کم‌آب مانند اراک است.

این گیاه دارای ترکیبات دارویی مانند ساپونین‌ها و فلاونوئیدها است که در صنایع دارویی و غذایی کاربرد دارد.

بخش عملی: کشاورزان در مزرعه آقای میلاد صالحی، از نزدیک با مراحل کاشت بذر، مدیریت آفات و بیماری‌ها، و زمان بهینه برداشت آشنا شدند.

دوره رشد مارچوبه معمولاً ۲ تا ۳ سال است، اما پس از استقرار، تا ۱۵ سال محصول‌دهی اقتصادی دارد.

حضور مسئولان و اهداف آینده

رئیس اداره ترویج شهرستان اراک در این مراسم تأکید کرد:کشت مارچوبه به دلیل درآمدزایی بالا و نیاز کم به نهاده‌های شیمیایی، می‌تواند به عنوان یک الگوی کشت پایدار در منطقه ترویج شود.

این طرح بخشی از برنامه‌های جهاد کشاورزی برای تنوع‌بخشی به محصولات کشاورزی و کاهش مصرف آب است.

چشم‌انداز اقتصادی و زیست‌محیطی

پیش‌بینی می‌شود با گسترش کشت مارچوبه، درآمد کشاورزان منطقه تا ۳۰ درصد افزایش یابد.

به دلیل کم‌آب‌خواه بودن این گیاه، می‌تواند به کاهش فشار بر منابع آبی منطقه کمک کند.

این دوره مورد استقبال کشاورزان قرار گرفت و مقرر شد کارگاه‌های آموزشی تکمیلی در ماه‌های آینده برگزار شود.

ویژگی‌های مارچوبه:
بر اساس مطالعه منتشر شده در مجله Horticultural Science and Technology (2022)، مارچوبه گیاهی چندساله با نیاز آبی 8000-10000 مترمکعب در هکتار است که در مقایسه با سیب‌زمینی (15000 مترمکعب) 40-50% صرفه‌جویی آب دارد.

خواص دارویی:
مطالعات مرکز تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه تهران (1401) نشان می‌دهد مارچوبه حاوی ترکیبات فنولی 2.1-3.8 mg GAE/g و ساپونین‌های استروئیدی با خواص ضدالتهابی و ضدسرطانی است.

وضعیت جهانی:
سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO, 2023) گزارش داد چین با تولید 8.3 میلیون تن (87% تولید جهانی) در صدر تولیدکنندگان قرار دارد. ایران با تولید حدود 2000 تن رتبه 35 جهان را دارد.

پتانسیل ایران:
بر اساس طرح تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور (1402)، 18 استان ایران از جمله مرکزی، اصفهان و فارس پتانسیل کشت اقتصادی مارچوبه را دارند.

چالش‌ها و راهکارها:

نبود صنایع فرآوری:
بر اساس مصاحبه با دکتر مرتضی اکبری (رئیس اتحادیه گیاهان دارویی)، تنها 2 واحد فرآوری مارچوبه در کشور فعال است.

بازار فروش:
داده‌های گمرک ایران نشان می‌دهد در سال 1402، 320 تن مارچوبه به امارات و عراق صادر شده است.

پیشنهادات توسعه‌ای:

ایجاد زنجیره ارزش کامل از تولید تا فرآوری

توسعه کشت قراردادی با قیمت تضمینی

برگزاری دوره‌های آموزشی سالانه برای کشاورزان

منابع:

1.  وزارت جهاد کشاورزی (1403). سند راهبردی توسعه گیاهان دارویی

2.  مرکز تحقیقات کشاورزی اراک (1402). گزارش امکان‌سنجی کشت مارچوبه

3.  FAO Statistical Yearbook (2023)

4. مجله علوم باغبانی ایران (جلد 54، شماره 2، 1401).

خبرنگار: طاهره جوکار

پایان خبر/