علمی، پژوهشی و فناوری

سیاهچاله‌ای عظیم در مرکز کهکشان راه شیری،

همه‌چیز درباره سیاهچاله‌ای با حجم میلیون‌ها بار بزرگتر از خورشید

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری : در مرکز کهکشان راه شیری، سیاهچاله‌ای عظیم با جرم حدوداً چهار میلیون برابر خورشید کهکشان ما وجود دارد که آن را قوس A* می‌نامند. برخی از دانشمندان به دلیل آرامشاین سیاهچاله، آن را غول ملایمی توصیف کردند. اما این غول ممکن است یک روز تبدیل به یک هیولا شود.

محققان  گزارش دادند که درخشش بزرگی را در قلب کهکشان دیگری مشاهده کردند که ظاهراً ناشی از یک سیاه‌چاله عظیم است که از خواب بیدار شده و شروع به تغذیه خود با اجرام نزدیک کرده است. به گزارش رویترز، این اولین بار است که چنین روند بیداری در زمان واقعی مشاهده شده است.

تلسکوپ‌های زمینی و مداری برای ردیابی رویدادهایی که در قلب کهکشانی به نام SDS1335+0728 واقع شده است، در فاصله حدود 360 میلیون سال نوری از زمین در صورت فلکی سنبله استفاده می‌شود. یک سال نوری، مسافتی است که نور در یک سال طی می‌کند و به 9.5 تریلیون کیلومتر می‌رسد.

سیاهچاله‌ها اجرام فوق العاده متراکمی هستند و گرانش آنها چنان شدید است که حتی نور هم نمی‌تواند از آنها فرار کند. اندازه آنها از جرمی معادل یک ستاره تا حفره‌های غول پیکری که در قلب بسیاری از کهکشان‌ها یافت می‌شود و میلیون‌ها و حتی میلیاردها برابر بزرگتر هستند. جرم سیاهچاله کلان جرم در کهکشان SDS1335+0728 حدود یک میلیون برابر جرم خورشید است.

محیط اطراف این سیاهچاله بسیار پرجرم ممکن است بسیار خشن باشد، زیرا ستارگان را متلاشی می‌کند و هر ماده دیگری را که با گرانش خود در تماس باشد می‌بلعد. محققان گفتند که یک دیسک چرخان از مواد پراکنده در اطراف سیاهچاله کلان پرجرم در کهکشان SDS1335+0728 تشکیل شد و بخشی از این ماده در حال بلعیدن است. این دیسک که دیسک برافزایش نامیده می‌شود، انرژی را در دماهای بسیار بالا ساطع می‌کند و گاهی از کل کهکشان فراتر می‌رود.

منطقه درخشان و فشرده‌ای که توسط یک سیاهچاله بسیار پرجرم در مرکز کهکشان نیرو می‌گیرد، هسته فعال کهکشانی نامیده می‌شود.

پائولا سانچز-سائز، اخترفیزیکدان از رصدخانه جنوبی اروپا در آلمان، که نویسنده اصلی این مطالعه در مجله Astronomy and Astrophysics است، گفت: «این هسته‌ها مقادیر زیادی انرژی در طول موج‌های مختلف، از پرتوهای رادیویی گرفته تا پرتوهای گاما ساطع می‌کنند آن‌ها از درخشان‌ترین اجرام در جهان به شمار می‌روند.»

سانچز افزود: «مطالعه هسته‌های فعال کهکشانی برای درک تکامل کهکشان‌ها و فیزیک سیاهچاله‌های کلان پرجرم حیاتی است».

قطر این کهکشان حدود 52 هزار سال نوری و جرم آن معادل حدود 10 میلیارد ستاره به اندازه خورشید است. این کهکشان برای چندین دهه رصد شده بود تا اینکه تغییرات ناگهانی در سال 2019 مشاهده شد. از آن زمان تا کنون در رصدهای درخشندگی هسته کهکشان افزایش یافته است.

لورنا هرناندز گارسیا، اخترفیزیکدان از دانشگاه والپارایسو در شیلی و یکی از نویسندگان این مطالعه، گفت: سیاه‌چاله‌های پرجرم گاهی اوقات انفجارهای عظیمی از ذرات پرانرژی را به فضا منتشر می‌کنند، اما چنین انفجارهایی در این مورد با رصد مشاهده نشدند.
 
چه چیزی می‌تواند این سیاهچاله عظیم را فعال کند؟

سانچز گفت: در حال حاضر، ما نمی‌دانیم.

هرناندز افزود: "ممکن است این یک فرآیند طبیعی برای کهکشان باشد. ما می‌دانیم که کهکشان در طول زندگی خود مراحل مختلفی از فعالیت و عدم فعالیت را پشت سر می‌گذارد. ممکن است اتفاقی بیفتد که باعث فعال شدن کهکشان شود، مانند سقوط یک ستاره در داخل سیاه چاله."

محققان می گویند که اگر رصد چیزی غیر از آغاز یک هسته فعال کهکشانی را نشان دهد، ممکن است یک پدیده اخترفیزیکی باشد که رصدگران قبلا آن را مشاهده نکرده‌اند.