علمی، پژوهشی و فناوری

آشنایی با زیست بوم علم و فناوری ایران

بنیاد ملی نخبگان؛ بازوی شناسایی و توانمندسازی استعدادهای برتر در خدمت توسعه کشور

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری : «بنیاد ملی نخبگان» به‌عنوان نهاد سیاست‌گذار و هماهنگ‌کننده امور نخبگان کشور، مأموریت دارد سرمایه انسانی سرآمد را شناسایی، توانمند و در مسیر حل مسائل ملی به‌کار گیرد. این بنیاد در زیست‌بوم علم و فناوری ایران، نقشی کلیدی در تعریف شاخص‌های نخبگی، طراحی ابزارهای حمایتی و اتصال نخبگان به صنعت و حاکمیت ایفا می‌کند.

تاریخچه

بنیاد ملی نخبگان بر پایه مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در خرداد ۱۳۸۴ تأسیس شد. مأموریت اصلی آن در همان اساسنامه، شناسایی و حمایت مادی و معنوی از نخبگان و جذب آنان در فرایند توسعه علمی و فناورانه کشور تعیین شد. پس از آن، «سند راهبردی کشور در امور نخبگان» در سال ۱۳۹۱ تصویب شد که چارچوب بالادستی و تعاریف دقیق نخبگی و اجتماع نخبگانی را مشخص کرد.

اهداف و مأموریت‌ها

هدف بنیاد، هدایت و حمایت از استعدادهای برتر و جلوگیری از هدررفت سرمایه انسانی کشور است. مأموریت‌های آن را می‌توان در چند محور اصلی خلاصه کرد:

*شناسایی و معرفی نخبگان با شاخص‌های استاندارد و شفاف

*ایجاد هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف و نظارت بر اجرای سیاست‌ها

*مدیریت گردش نخبگان و پیشگیری از مهاجرت‌های بی‌ضابطه

*مشارکت دادن نخبگان در حکمرانی علمی و حل مسائل ملی

برنامه‌های حمایتی شاخص
طرح شهید احمدی‌روشن

این طرح از سال ۱۳۹۶ آغاز شد و بر تشکیل «هسته‌های پژوهشی و فناورانه مسئله‌محور» با هدایت استادان راهبر متمرکز است. دانشجویان مستعد در این قالب به‌طور مستقیم با مسائل واقعی صنعت و جامعه درگیر می‌شوند.

طرح نخبگان وظیفه

دانش‌آموختگان برتر می‌توانند خدمت وظیفه خود را به‌صورت پروژه پژوهشی یا فناورانه در قالب طرح جایگزین انجام دهند. این پروژه‌ها به حل مسائل کلان کشور اختصاص دارد و ثبت‌نام آن از طریق سامانه بنیاد انجام می‌شود.

طرح پسادکتری شهید دکتر چمران

این طرح با هدف به‌کارگیری توان پژوهشی دانش‌آموختگان دکتری و فراهم کردن زمینه فعالیت آنان پیش از جذب رسمی طراحی شده و در دو بخش «تقاضامحور» و «اولویت‌محور» اجرا می‌شود.

طرح جذب هیأت علمی «جهت»

براساس آیین‌نامه‌های جدید، بنیاد مسیرهای ویژه‌ای برای تسهیل جذب دانش‌آموختگان برتر به هیأت علمی دانشگاه‌ها فراهم کرده است.

حمایت از اساتید و سرآمدان

بنیاد از طریق اعطای جوایز ملی و حمایت از استادان اثرگذار، جایگاه علمی آنان را تقویت کرده و به الگوسازی در اجتماع نخبگانی کمک می‌کند.

زیرساخت اجرایی

تمامی فرایندهای ثبت‌نام و پیگیری پرونده‌های نخبگانی از طریق سامانه یکپارچه «سینا» انجام می‌شود. این سامانه درگاه اصلی ارتباط نخبگان با بنیاد است و تمام طرح‌ها و فراخوان‌ها از این مسیر اعلام می‌شوند.

شرایط و مسیرهای بهره‌مندی

نخبه یا صاحب استعداد برتر براساس شاخص‌هایی همچون دستاوردهای علمی، فعالیت‌های فناورانه، کارآفرینی و اثرگذاری اجتماعی ارزیابی می‌شود. متقاضیان پس از ثبت درخواست در سامانه سینا، براساس شیوه‌نامه‌ها و حدنصاب‌های امتیازی هر برنامه، امکان استفاده از تسهیلات بنیاد را خواهند داشت.

جایگاه بنیاد در زیست‌بوم علم و فناوری

بنیاد ملی نخبگان به‌عنوان حلقه مرکزی سیاست‌گذاری نخبگانی، نقش پیشران در هماهنگی دستگاه‌ها، پایش اجرای سیاست‌ها و یکپارچه‌سازی داده‌های نخبگانی ایفا می‌کند. این نهاد با طراحی برنامه‌های متنوع، تلاش دارد از ظرفیت نخبگان برای پاسخ به نیازهای واقعی کشور استفاده کند.

بنیاد ملی نخبگان در دو دهه اخیر، با ایجاد چارچوب‌های حقوقی و اجرای طرح‌های حمایتی متنوع، کوشیده است مسیر شناسایی، هدایت و به‌کارگیری استعدادهای برتر کشور را هموار سازد. اکنون چالش‌های اصلی این نهاد، تعمیق پیوند نخبگان با صنعت و بخش خصوصی، افزایش وزن پروژه‌های ملی و بهبود شاخص‌های ارزیابی اثرگذاری است.