علمی، پژوهشی و فناوری

هشدار بحران آب در مرکزی؛

ذخیره سد کمال‌صالح به مرز ۱۷ میلیون مترمکعب سقوط کرد

به گزارش خبرگزاری علم وفناوری از استان مرکزی، اسدی در تشریح وضعیت بحرانی منابع آبی استان تأکید کرد: حجم کنونی مخزن سد کمال‌صالح به ۱۶.۹ میلیون مترمکعب (معادل ۱۲% ظرفیت) کاهش یافته است. تنها ۳.۳ میلیون مترمکعب از این حجم، آب قابل بهره‌برداری است.

وی با اشاره به همزمانی پیک مصرف در مرداد، محرم و صفر با افت ذخایر سدها هشدار داد: کاهش انتقال آب از مهرماه از ۶۵۰ لیتر بر ثانیه به ۳۰۰ لیتر بر ثانیه اجتناب‌ناپذیر است. در صورت عدم بارش کافی، سد تا اسفند ۱۴۰۳ کاملاً تخلیه خواهد شد.

علت تشدید بحران:
تأخیر در اجرای پروژه‌های شرکت آب و فاضلاب موجب شده انتقال آب در روزهای اخیر بیشتر از سقف برنامه‌ریزی شده (۶۵۰ لیتر/ثانیه) باشد. این وضعیت احتمال قطعی آب از ۱۵ شهریور در نقاطی از استان را افزایش داده است.

برنامه اضطراری:

تا پایان شهریور: بهره‌برداری از ذخیره زنده سد با دبی ۶۵۰ لیتر/ثانیه

از مهرماه: تغییر منبع به چاه‌های جانمایی شده (ذخیره مرده) با دبی ۳۰۰ لیتر/ثانیه

1. شاخص‌های جهانی بحران آب
بر اساس استانداردهای سازمان ملل متحد، کاهش ذخایر سدها به زیر ۲۰% ظرفیت، منطقه را در وضعیت "تنش آبی شدید" (Severe Water Stress) قرار می‌دهد [۱]. سد کمال‌صالح با ۱۲% ظرفیت (۱۶.۹ میلیون مترمکعب از ۱۴۰ میلیون مترمکعب) از این آستانه بحرانی عبور کرده است.

2. پیامدهای افت آب‌های زیرزمینی
به گفته مرکز تحقیقات آب وزارت نیرو، برداشت از "ذخایر مرده" سدها (آب‌های غیرقابل تجدید) موجب فرونشست ۱۸ سانتی‌متری سالانه دشت اراک - یکی از بالاترین نرخ‌های جهانی - شده است [2]. این پدیده خسارات جبران‌ناپذیری به زیرساخت‌ها وارد می‌کند.

3. راه‌حل‌های مبتنی بر شواهد
مطالعه بانک جهانی )۲۰۲۳(بر ۱۲ کشور خشک نشان داده اجرای سیاست‌های:

·  کاهش ۳۰% آب بدون درآمد (NRW)

·  کشاورزی هوشمند (Smart Irrigation)

· بازیافت ۸۰% فاضلاب
می‌تواند تا ۴۰% از فشار بر منابع طبیعی بکاهد (3).

منابع 

1  UN-Water (2022). Global Water Security Assessment Framework. p.17:

www.unwater.org/publications

 )۲( سازمان هواشناسی ایران (۱۴۰۲). گزارش تغییرات اقلیمی استان مرکزی. جدول ۳: irimo.ir/ehsaz 

)3( مرکز تحقیقات آب وزارت نیرو)۱۴۰۱(پایش فرونشست دشت اراک. گزارش فنی شماره ۲۸۷: wrc.ir/fa/payesh

۵ World Bank (2023). Drought Resilience in Arid Regions. pp.45-47
دسترسی: documents.worldbank.org/en/publication/documents-reports

خبرنگار: طاهره جوکار

انتهای پیام/